Kyrkjeåret

Heilagdagane frå fastelavn og ut kyrkjeåret er for ein stor del styrt av tidspunktet for påske. Påskedagdag fell «fyrste søndag etter fyrste fullmåne etter vårjamndøgn». Utrekninga har variert noko mellom ulike land, mellom anna valde Danmark-Noreg å følgje dei astronomiske tidspunkta for vårjamndøgn og fullmåne i perioden 1700-1776, framfor å følgje liturgisk påske, som vert utrekna etter ein særskilt formel, «påskeformelen».

Somme heilagdagar, slik som juledagane, følgjer dato. Andre heilagdagar fell på søndagar ut frå dato, slik som helgemess, som er lagd til fyrste søndag i november.

1. mai, 17. mai fell på faste datoar. Det gjer òg jonsok, olsok og mikkelsmesse, men desse dagane er ikkje lenger offentlege helgedagar, sjølv om det kan vere gudstenester i mange kyrkjer desse dagane. Talet på kyrkjelege helgedagar vart redusert frå 1771 gjennom festdagsreduksjonen.

I oldkyrkja brukte dei kvite liturgiske klede. Slik var det òg inn i mellomalderen. Etterkvart byrja dei bruke svarte klede i sorgsituasjonar. Lenger ut i mellomalderen byrja dei bruke messeklede i ulike fargar, og frå 1100-talet kom det reglar om fargebruken og vekslinga mellom kyrkjeårstidene. Dei liturgiske fargane ver mellom anna bruka på messehakelen og stolaen.

Frå om lag år 1200 vart det vanleg med fire liturgiske hovudfargar: Kvitt, raudt, fiolett og grønt.

Ved høgmesser og andre gudstenester på søndagar og andre helgedagar følgjer den liturgiske fargen kyrkjeåret, unntatt ved ordinasjon, vigsling og kyrkjejubileum som alltid har raudt som liturgisk farge.

Ved kyrkjelege handlingar utanom ordinær gudsteneste vert fargane brukte slik:

Ved dåp

Kvitt eller kyrkjeårstidsfargen

Ved konfirmasjon

Raudt eller kvitt eller fargen for kyrkjeårstida

Ved brurevigsel

Kvitt

Ved gravferd

Fiolett

Ved skriftemål

Fiolett

Ved sørgjegudstenester

Fiolett

1. og 17. mai

Grønt eller fargen for kyrkjeårstida.

• Latinske namn på helgedagar

• Kyrkjeårskalender - heilgadagane slik dei framstår i norske kyrkjebøker

• Tekstane i kyrkjeåret Verbum forlag 1985 ISBN 82-543-0237-5
• Den norske kyrkja si nettside
• Den norske kyrkja – liturgisk senter (lenkja er fjerna)
• Retningsliner for bruk av liturgiske fargar (PDF)
  Denne kristendomsartikkelen er ei spire. Du kan hjelpe Nynorsk Wikipedia gjennom å utvide han.