Benin

państwo w Afryce

Benin (do 1975 pod nazwą Dahomej), oficjalnie Republika Beninu – państwo w Afryce nad Zatoką Gwinejską. Graniczy z Burkina Faso, Nigrem, Nigerią i Togo, członek Unii Afrykańskiej i ECOWAS.

Republika Beninu
République du Bénin
Flaga
Herb Beninu
FlagaHerb
Dewiza: (fr.) Fraternité, Justice, Travail
(Braterstwo, Sprawiedliwość, Praca)
Hymn:
L’Aube Nouvelle
(Świt nowego dnia)
Położenie Beninu
Język urzędowy

francuski

Stolica

Porto-Novo[a], Kotonu

Ustrój polityczny

republika

Głowa państwa

prezydent Patrice Talon

Szef rządu

prezydent Patrice Talon

Powierzchnia
 • całkowita
 • wody śródlądowe


112 620 km²
2000 km² (1,78%)

Liczba ludności (2023)
 • całkowita 
 • gęstość zaludnienia


14 219 908[1]
126,26 osób/km²

PKB (2023)
 • całkowite 
 • na osobę


19,24 mld[2] USD
1 391[2] USD[2]

PKB (PSN) (2023)
 • całkowite 
 • na osobę


59,47 mld[2] dolarów międzynar.[2]
4 300[2] dolarów międzynar.[2]

Waluta

frank CFA (XOF)

Niepodległość

od Francji
1 sierpnia 1960

Strefa czasowa

UTC +1

Kod ISO 3166

BJ

Domena internetowa

.bj

Kod samochodowy

DY

Kod samolotowy

TY

Kod telefoniczny

+229

Mapa Beninu
Położenie Beninu w Afryce

Historia

Począwszy od XIII wieku na tereny te zaczęły napływać ludy Adża. Powstało wtedy kilka małych państw, z których pierwsze pojawiły się na wybrzeżu. Były to Allada i Ouidah. W XV wieku obszar ten odkryli Portugalczycy. Od XVII wieku na wybrzeżu faktorie i forty budowała Francja, Anglia i Niemcy. Państwa Adża utrzymywały z przybyszami kontakty handlowe, sprzedawały głównie niewolników. W drugiej połowie XVII wieku najważniejszą siłą polityczną w tym rejonie stał się Dahomej. W ciągu XVIII wieku Dahomej podporządkował sobie małe państwa ludu Adża i zmonopolizował handel z Europejczykami. Od połowy XIX wieku wskutek zakazu handlu niewolnikami zmianom uległa gospodarka Dahomeju. Niewolnicy zatrudnieni zostali na plantacjach władcy[3].

W 1851 roku Dahomej podpisał traktat handlowy z Francją. W 1890 roku w wyniku traktatu Dahomej oddał Kotonu i Porto-Novo pod francuski protektorat. Dahomej sprzeciwiał się dalszemu poszerzaniu wpływów Francji. Opór zakończył się karną ekspedycją Francji w 1892 roku. W 1894 roku Dahomej stał się kolonią, a w 1904 roku został przyłączony do Francuskiej Afryki Zachodniej. W trakcie kolonialnych rządów dobrze rozwinęło się szkolnictwo, w wyniku czego powstała dość liczna wykształcona elita. W 1915 i 1923 miały miejsce powstania antyfrancuskie. Po 1945 roku narastał ruch wyzwoleńczy. W 1957 roku Francja została zmuszona do dopuszczenia do udziału w rządzie przedstawicieli ludności tubylczej, a w 1958 uznała Dahomej za republikę autonomiczną w ramach Wspólnoty Francuskiej. Pełna niepodległość ogłoszona została w 1960 roku[3].

Pierwszym prezydentem republiki został Hubert Maga. W 1963 roku wojsko obaliło go w wyniku puczu. Przez kolejne dziewięć lat doszło do kilku następnych zamachów. W 1972 roku polityczny chaos zakończył przewrót majora Mathieu Kérékou. W 1974 roku ogłosił on obowiązywanie w kraju orientacji marksistowskiej a rok później zmienił nazwę kraju na Ludowa Republika Beninu. W republice ludowej pełnię władzy sprawowała Partia Ludowej Rewolucji, z Kérékou jako przewodniczącym. Nowy rząd znacząco zreformował politykę gospodarczą i przeprowadził nacjonalizację najważniejszych przedsiębiorstw, szkolnictwa i banków. W 1980 roku Kérékou został prezydentem. W 1989 roku po wcześniejszych niepokojach społecznych i gospodarczych ruszył proces demokratyzacji. W 1990 roku wprowadzono system wielopartyjny, z nazwy państwa usunięto termin „Ludowa”. Pierwsze wolne wybory w 1991 roku wygrał opozycjonista Nicéphore Soglo. Nieudolna polityka gospodarcza Soglo doprowadziła do powrotu do władzy Kérékou. Były dyktator wygrał wybory prezydenckie w 1996 i 2001 roku. Wybory w 2006 i 2011 zwyciężył liberalny ekonomista Yayi Boni. Benin stanowi rzadki w Afryce przykład udanego przejścia do demokracji[3].

W 2016 roku w Beninie zniesiono karę śmierci za wszystkie przestępstwa[4].

Podział administracyjny

Kraj podzielony jest na 12 departamentów. Do 1999 było ich 6.

Geografia

Osobny artykuł: Geografia Beninu.

Północną część kraju pokrywa sawanna z akacjami i baobabami, natomiast na wybrzeżu rosną namorzyny. Wewnątrz kraju występują lasy suche, okresowo zrzucające liście. Zdarzają się również enklawy wilgotnych, wiecznie zielonych lasów. Tutejsze parki narodowe, tj. Pendjari i W du Niger, rezerwaty dzikich zwierząt reprezentowane przez takie gatunki jak m.in. lamparty, antylopy, słonie, hieny i wiele gatunków małp, stanowią dużą atrakcję turystyczną.

Miasta

Poniższa tabela przedstawia największe miasta Beninu (ludność powyżej 50 tys. mieszkańców) według spisu ludności z 11 maja 2013 roku[potrzebny przypis]:

Lp.MiastoDepartamentLiczba mieszkańców
(w 2013 roku)
1KotonuLittoral679 012
2Porto-NovoOuémé264 320
3ParakouBorgou255 478
4GodomeyAtlantique253 262
5Abomey-CalaviAtlantique117 824
6DjougouDonga94 773
7BohiconZou93 744
8EkpéOuémé75 313
9AbomeyZou67 885
10NikkiBorgou66 109
11MalanvilleAlibori64 639
12KandiAlibori56 043
13KérouAtacora54 276
14NatitingouAtacora53 284

Gospodarka

Benin to kraj rolniczy z przewagą gospodarstw karłowatych. Uprawy dające produkty eksportowe – olej palmowy i kakao – prowadzi się w wilgotniejszej, gęściej zaludnionej części południowej państwa. Miasto Kotonu jest portem i ośrodkiem przemysłowym. Główne towary eksportowe, to: bawełna, orzechy nerkowca, masło shea i tkaniny, a główne importowe to artykuły spożywcze, produkty naftowe i środki produkcji[5].

Transport

Sieć kolejowa Beninu

Infrastruktura kolejowa

Długość używanych linii kolejowych: 438 km o szerokości 1000 mm[1]

Otwarta sieć kolejowa Beninu składa się z dwóch tras:

Infrastruktura drogowa

  • Łączna długość dróg: 16 000 km[1]

Przez teren Benin przebiega planowana Trans–West African Coastal Highway[6]. W momencie ukończenia budowy wszystkich mostów zapewni ona połączenie utwardzoną drogą państw ECOWAS.

Porty lotnicze w Beninie

Kultura

Paolo Valente, Opowieści szeptane przez wiatr, [1], Wydawnictwo WAM, Kraków 2008

Święta państwowe

Święta państwowe (2004)
DataPolska nazwaOryginalna nazwa
1 styczniaNowy Rok
10 styczniaDzień Suwerenności Państwowej
2 lutegoEid-ul-Adha (ruchome)
12 kwietniaPoniedziałek Wielkanocny (ruchome)
2 majaUrodziny ProrokaEid-Milad Nnabi (ruchome)
20 majaWniebowstąpienie
1 sierpniaDzień Niepodległości
15 sierpniaWniebowzięcie (ruchome)
26 październikaDzień Sił Zbrojnych
1 listopadaWszystkich Świętych
14 listopadaKoniec ramadanu (ruchome)
25 grudniaBoże Narodzenie

Społeczeństwo

Przeciętna długość życia

Mężczyźni - 60 lat, 8 miesięcy[1]

Kobiety - 64 lat, 6 miesięcy[1]

Użytkownicy Internetu

Średnio 340 osób na 1000 ma dostęp do Internetu[1].

Struktura etniczna

Grupa etniczna[7]JęzykLiczebność w tys.Procent ludności
Fonowie (Gbe)Język fon2 52022,12%
HausaJęzyk hausa1 0869,53%
Aja (Gbe)Język aja7796,84%
BaribaJęzyk bariba7446,53%
Ayizo (Gbe)Język ayizo6225,46%
Borgu (Fulanie)Język borgu4704,13%
Temba (Gur)Język yom4443,9%
Egun (Gbe)Język gun4233,71%
Ede Nago (Joruba)Język ede3382,97%
Maxi (Gbe)Język maxi2832,48%
Saxwe (Gbe)Język saxwe2312,03%
Weme (Gbe)Język weme2231,96%
Xwla Wschodni i Zachodni (Gbe)Język xwla2121,86%
Dendi (Songhajowie)Język dendi2111,85%
Ede Idaca (Joruba)Język ede1741,53%
Kotafon (Gbe)Język kotafon1631,43%
Ewe (Gbe)Język ewe1491,31%
Biali (Gur)Język biali1281,12%
Ede Ije (Joruba)Język ede1221,07%
Boko (Mande)Język boko1191,04%
Ditamari (Gur)Język ditamari1161,02%

Religijność

Osobny artykuł: Religia w Beninie.

Struktura religijna w 2020 roku, według The ARDA[8]:

Liczba wyznawców lokalnych wierzeń jest zaniżona – wiele osób, które nominalnie identyfikują się jako chrześcijanie lub muzułmanie praktykują również tradycyjne religie[9].

Uwagi

Przypisy

Linki zewnętrzne