Jerzy Bralczyk
Jerzy Bralczyk (ur. 23 maja 1947 w Ciechanowie[a]) – polski językoznawca, profesor nauk humanistycznych, polonista specjalizujący się w języku mediów, reklamy i polityki, a także popularyzator wiedzy o języku, wpływowy gramatyk normatywny i autorytet preskrypcyjny[3]. Wiceprzewodniczący Rady Języka Polskiego, wykładowca Uniwersytetu Warszawskiego i Uniwersytetu SWPS.
Jerzy Bralczyk (2019) | |
Państwo działania | |
---|---|
Data i miejsce urodzenia | 23 maja 1947 |
Profesor nauk humanistycznych | |
Specjalność: kultura języka, nauka o współczesnym języku polskim | |
Alma Mater | |
Doktorat | 1973 |
Habilitacja | 1986 |
Profesura | 2000 |
Odznaczenia | |
Strona internetowa |
Życiorys
Jest absolwentem I Liceum Ogólnokształcącego w Ciechanowie[4]. Doktoryzował się w roku 1973, habilitował w 1986, a tytuł profesorski uzyskał w 2000. Od 1999 wykłada na Uniwersytecie SWPS w Warszawie oraz w Instytucie Dziennikarstwa Uniwersytetu Warszawskiego.
Jest członkiem Rady Języka Polskiego od 1996, czyli od początku jej istnienia, a od 2003 zasiada w jej prezydium (od 2007 jako wiceprzewodniczący[5]); w konsekwencji jest współodpowiedzialny m.in. za wszystkie uchwały ortograficzne Rady. Jest także członkiem Polskiego Towarzystwa Językoznawczego, Komitetu Językoznawstwa PAN, Rady Etyki i Ładu Informacyjnego przy Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie i Collegium Invisibile[6].
W swojej działalności reprezentuje preskryptywne podejście do języka[3]. W TVP Polonia prowadził cotygodniowy program Mówi się (od 2001 do 2007) oraz w TVN Lingua we wtorki i czwartki audycję Na słówko (od 2008 do 2009[7]). W Polskim Radiu prowadzi codzienną audycję Słowo o słowie. Pisze również felietony dla miesięcznika „Wiedza i Życie”. Układa lub prowadzi różne ogólnopolskie i regionalne dyktanda w Radiu i w Telewizji.
Od 1 września 2020 do 26 lutego 2021 prowadził na antenie Radia Pogoda swoją autorską audycję pt. Słowo się rzekło, gdzie omawiał pochodzenie, znaczenie oraz kontekst użycia wybranych słów występujących w polskich piosenkach, które można usłyszeć na antenie tej rozgłośni[8][9][10]. Następnie w lutym 2021 został felietonistą Radia Nowy Świat, na antenie którego, co piątek między godziną 9:00 a 10:00, omawia kwestie związane z językiem polskim w ostatniej godzinie programu Poranna Manna, prowadzonym przez Wojciecha Manna wraz z synem Marcinem[11][12].
Wystąpił gościnnie w filmie Wtorek (2001) Witolda Adamka[13], a także jako gość specjalny na płycie 100 dni do matury Maty (2020)[14], w utworze Konkubinat.
Zabiera głos za pośrednictwem różnych mediów: prasy, radia, telewizji, swojego bloga oraz swojej strony internetowej.
Życie prywatne
Jak sam deklaruje, ze względów proceduralnych został zapisany jako urodzony 5 czerwca w miejscowości Kobylino[15]. Jest synem Tadeusza (1918–1996) i Jadwigi Bralczyk z domu Gołaszewskiej (1918–1998). Jego hobby to zbieranie wydań Pana Tadeusza oraz podręczników dobrego zachowania i mówienia[16].
Poglądy polityczne
Deklaruje lewicowe poglądy polityczne[17]. Przed wyborami parlamentarnymi w 2023 udzielił poparcia kandydatce startującej z listy KW Nowej Lewicy, Dorocie Olko[18].
Odznaczenia
- 1988: Złoty Krzyż Zasługi;
- 1998: Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski[19];
- 2013: Srebrny Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”[20];
- 2020: Laureat Złotego artKciuka 2020 przyznawanego na Interdyscyplinarnym Festiwalu Sztuk Miasto Gwiazd[21].
Publikacje
Bralczyk opublikował ponad 20 książek na przestrzeni ponad 30 lat:
- 1984: O języku polskiej propagandy politycznej lat siedemdziesiątych, Warszawa.
- 1984: Przestrogi i porady językowe dla dziennikarzy, Warszawa.
- 1996: Język na sprzedaż, Warszawa.
- 2001: Mówi się. Porady językowe profesora Bralczyka, Warszawa.
- 2004: O języku polskiej polityki lat osiemdziesiątych i dziewięćdziesiątych.
- 2004: Leksykon zdań polskich, Warszawa.
- 2004: Mój język prywatny, Warszawa, Wydawnictwo Iskry.
- 2005: Leksykon nowych zdań polskich, Warszawa.
- 2006: Polak potrafi: przysłowia, hasła i inne polskie zdania osobne, Warszawa.
- 2007: 444 zdania polskie, Warszawa.
- 2007: Nowe słowa, Warszawa.
- 2007: O języku propagandy i polityki, Warszawa.
- 2008: Porzekadła na każdy dzień, Warszawa.
- 2009: Świat przez słowa, Warszawa.
- 2009: Słowo o słowie: porady językowe profesora Bralczyka, Warszawa.
- 2009: Mówi się: poradnik językowy profesora Bralczyka, Warszawa.
- 2012: ...Kiełbasa i sznurek, Warszawa (wraz z Michałem Ogórkiem).
- 2014: Jeść, wyd. Bosz, Olszanica.
- 2015: 500 zdań polskich, Warszawa.
- 2015: Na drugie Stanisław: nowa księga imion, Warszawa (wraz z Michałem Ogórkiem).
- 2016: W drogę, wyd. Bosz, Olszanica.
- 2016: Trzy po 33, Warszawa (wspólnie z profesorami Miodkiem i Markowskim).
- 2017: Wszystko zależy od przyimka, Warszawa (wspólnie z profesorami Miodkiem i Markowskim).
- 2017: Rozmowy przy stole, Olszanica (wspólnie z Katarzyną Lengren i Jackiem Wasilewskim).
- 2017: 1000 słów, Warszawa.
- 2018: Pokochawszy. Miłość w języku, Warszawa (wspólnie z żoną, Lucyną Kirwil, w rozmowie z Karoliną Oponowicz).
- 2019: Zwierzyniec, Warszawa.
- 2020: Do domu!!!, wyd. Bosz, Olszanica.
- 2021: Porzekadła, wyd. Bosz, Olszanica.
Kursy on-line
W latach 2021–2022 nagrał 2 szkolenia on-line:
Uwagi
Przypisy
Linki zewnętrzne
- Strona profesora Bralczyka
- Jerzy Bralczyk w katalogu Biblioteki Narodowej
- Prof. dr hab. Jerzy Bralczyk, [w:] baza „Ludzie nauki” portalu Nauka Polska (OPI PIB) [dostęp 2014-05-07] .
- Jerzy Bralczyk w bazie lubimyczytac.pl