Kwisa

Wypływa z północnych zboczy Izerskich Garbów (Wysoki Grzbiet Gór Izerskich). Płynie głęboko wciętą doliną pomiędzy Wysokim Grzbietem a Grzbietem Kamienickim na północny zachód. W Świeradowie skręca na północny wschód (NNE). W Krobicy – Orłowicach opuszcza Góry Izerskie, nie zmieniając kierunku. Płynie przez Pogórze Izerskie. W Gryfowie Śląskim skręca na zachód, a w Leśnej na północ z lekkim odchyleniem ku wschodowi (NNE). W głębokiej, wąskiej i krętej dolinie między Gryfowem a Leśną wybudowano dwie zapory i utworzono malownicze jeziora. Za Nowogrodźcem skręca na północ i wpływa na Nizinę Śląsko-Łużycką. W jej obrębie płynie przez Bory Dolnośląskie, a następnie przez Równinę Szprotawską. w obrębie której wpada do Bobru^[1] .

Najważniejszymi dopływami są^{[2] [1] [3]} :

Ważniejsze miejscowości leżące nad Kwisą: Świeradów-Zdrój, Mirsk, Gryfów Śląski, Leśna, Lubań i Nowogrodziec.

Od połowy XIII wieku (1241), po klęsce Polaków z Mongołami w bitwie pod Legnicą, stanowi historyczną, zachodnią granicę Dolnego Śląska, a dawniej również Polski. Wówczas granica Milska przesunięta została z zachodniego wododziału Nysy Łużyckiej na zachodni wododział Kwisy lub na samą Kwisę. Błędnie na mapach Polski z czasów Mieszka I granica Milska rysowana jest na Kwisie. Wówczas granica wschodnia Milska przebiegała zachodnim wododziałem Nysy Łużyckiej. Przyjmuje się, że leżące na zachód od Kwisy tereny aktualnie należą już do Łużyc Górnych.^{[potrzebny przypis]}

Jeszcze w pierwszej połowie XX wieku w rzece żyły małże perłoródki, z których pozyskiwano perły. Muszle wykorzystywano do przyrządzania leczniczego proszku. Z powodu zanieczyszczenia po 1945 roku małże były spotykane coraz rzadziej, wreszcie wymarły^[4].

Po włączeniu rzeki w granice Polski w 1945 przez krótki czas używano równolegle nazwy Gwizd^[5].

W początkach XX wieku powstały na niej dwa sztuczne zbiorniki retencyjne: Jezioro Złotnickie i Jezioro Leśniańskie.

Nad rzeką (jako nad jedną z niewielu rzek w kraju) prowadzą dwie autostrady: A4 i A18.

Przez Kwisę przerzuconych jest 7 mostów kolejowych:

• MarekM. Staffa MarekM. (red.), Słownik geografii turystycznej Sudetów, t. 1 Góry Izerskie, Warszawa – Kraków: PTTK Kraj, 1989, ISBN 83-7005-095-6 .
• MarekM. Staffa MarekM. (red.), Słownik geografii turystycznej Sudetów, t. 2 Pogórze Izerskie (A–Ł), Wrocław: I-BiS, 2003a, ISBN 83-85773-60-6 .
• MarekM. Staffa MarekM. (red.), Słownik geografii turystycznej Sudetów, t. 2 Pogórze Izerskie (M–Ż), Wrocław: I-BiS, 2003b, ISBN 83-85773-61-4 .
• Góry Izerskie, mapa turystyczna, skala 1:50 000, wyd. V, Jelenia Góra: Plan, 2008, ISBN 978-83-60975-68-8 .brak strony (książka)

• Zamek Czocha
• Zamek w Kliczkowie
• Łużyce
• Dolny Śląsk
• Ławszowa
• Rzeki Polski