Lista światowego dziedzictwa UNESCO w Chinach
Lista światowego dziedzictwa UNESCO w Chinach – lista miejsc w Chinach wpisanych na listę światowego dziedzictwa UNESCO, ustanowionej na mocy Konwencji w sprawie ochrony światowego dziedzictwa kulturowego i naturalnego, przyjętej przez UNESCO na 17. sesji w Paryżu 16 listopada 1972[1] i ratyfikowanej przez Chiny 12 grudnia 1985 roku[2].
We wrześniu 2023 roku na liście znajdowało się 57 obiektów światowego dziedzictwa: 39 dziedzictwa kulturowego, 14 o charakterze przyrodniczym i 4 kulturowo-przyrodnicze[2].
We wrześniu 2023 roku na liście reprezentacyjnej znajdowało się 61 obiektów[2].
Obiekty na liście światowego dziedzictwa UNESCO
Mapa przedstawia położenie obiektów z listy światowego dziedzictwa UNESCO na mapie Chin.Numerowane miejsca w okolicach Pekinu: 1. Wielki Mur Chiński; 2. Zakazane Miasto; 3. Zhoukoudian; 4. Pałac Letni; 5. Świątynia Nieba; 6. Grobowce dynastii Ming i Qing
Tabela przedstawia chińskie obiekty na liście światowego dziedzictwa UNESCO:
- Nr ref. – numer referencyjny UNESCO;
- Obiekt – polskie tłumaczenie nazwy wpisu na liście wraz z jej angielskim oryginałem[2];
- Położenie – miasto, dystrykt, strefa, region; współrzędne geograficzne;
- Typ – klasyfikacja według Komitetu Światowego Dziedzictwa[3]:
- kulturowe (K),
- przyrodnicze (P),
- kulturowo–przyrodnicze (K,P);
- Rok – roku wpisu na listę;
- Opis – krótki opis obiektu.
Nr ref. | Obiekt | Zdjęcie | Położenie | Typ | Rok | Opis |
---|---|---|---|---|---|---|
439 | Cesarskie pałace w dynastii Ming i Qing w Pekinie i Shenyang | Pekin i Shenyang | K (i)(ii)(iii)(iv) | 1987, 2004 | Pałac Cesarski w Pekinie był siedzibą cesarzy chińskich przez ponad pięć wieków (1416–1911)i wraz z ogrodami krajobrazowymi i zabudowaniami stanowi bezcenne świadectwo chińskiej cywilizacji w okresie dynastii Ming i Qing. Pałac Cesarski dynastii Qing w Shenyang składa się ze 114 budynków wzniesionych w latach 1625–1783. Pałac ten spełniał rolę pomocniczego dla Pałacu Cesarskiego w Pekinie. | |
441 | Grobowiec pierwszego cesarza Chin Qin Shi | Xi’an Shaanxi 34°23′05,8″N 109°16′23,3″E/34,384950 109,273131 | K (i)(iii)(iv)(vi) | 1987 | Mauzoleum pierwszego cesarza Chin Qin Shi Huang pochowanego wraz z Terakotową Armią. | |
440 | Jaskinie Mogao | Dunhuang Gansu 40°02′29,6″N 94°48′29,8″E/40,041556 94,808278 | K (i)(ii)(iii)(iv)(v)(vi) | 1987 | Zespół 492 skalnych świątyń w pobliżu miasta Dunhuang w prowincji Gansu. | |
437 | Góra Tai Shan | Tai’an Szantung 36°15′22″N 117°06′10″E/36,256111 117,102778 | K,P (i)(ii)(iii)(iv)(v)(vi)(vii) | 1987 | Tai Shan zalicza się do Pięciu Świętych Gór Taoizmu. Jest kojarzona ze wschodem słońca, narodzinami, odnową; a często uważa się ją za najważniejszą z całej piątki. Ruch pielgrzymkowy do świątyń na Tai Shan odbywa się od 3 tys. lat. | |
449 | Zhoukoudian | Tai’an Szantung 39°41′21″N 115°55′26″E/39,689167 115,923889 | K (iii)(vi) | 1987 | Stanowisko archeologiczne człowieka pekińskiego w Zhoukoudian. | |
438 | Wielki Mur Chiński | 40°25′00″N 116°05′00″E/40,416667 116,083333 | Północne ChinyK (i)(ii)(iii)(iv)(vi) | 1987 | Zbiorcza nazwa systemów obronnych składających się z zapór naturalnych, sieci fortów i wież obserwacyjnych oraz murów obronnych z ubitej ziemi, murowanych lub kamiennych, osłaniających północne Chiny przed najazdami ludów koczowniczych z Wielkiego Stepu. | |
547 | Góry Huang Shan | Anhui 30°07′30″N 118°10′00″E/30,125000 118,166667 | Południowa część prowincji K,P (ii)(vii)(x) | 1990 | Pasmo górskie słynące z granitowych szczytów o osobliwych kształtach, lasów sosnowych pinus hwangshanensis i zjawiska morza mgieł | |
638 | Region krajobrazowy i historyczny Huanglong | Syczuan 32°44′22″N 103°49′39″E/32,739444 103,827500 | Północno-zachodnia część prowincji P (vii) | 1992 | Położona w północno-zachodniej części prowincji Sichaun, dolina Huanglong składa się z ośnieżonych szczytów i najbardziej na wschód ze wszystkich chińskich lodowców. Wyróżnia się spektakularnymi formacjami wapiennymi, wodospadami i gorącymi źródłami. Na tym terenie występuje populacja zagrożonych zwierząt, w tym pandy olbrzymiej i rokselany złocistej. | |
637 | Region krajobrazowy i historyczny Doliny Jiuzhaigou | Syczuan 33°12′00,0″N 103°54′00,0″E/33,200000 103,900000 | Północna część prowincji P (vii) | 1992 | Region obejmuje krajobrazy charakteryzujące się wąskimi stożkowymi formami krasowych ziemi i wodospadami. Na terenie parku występuje około 140 gatunków ptaków i wiele zagrożonych gatunków roślin. | |
640 | Region krajobrazowy i historyczny Wulingyuan | Hunan 29°20′00,0″N 110°31′30,0″E/29,333331 110,525000 | Północna-zachodnia część prowincji P (vii) | 1992 | Spektakularny obszar rozciągający się na ponad 26 000 ha w chińskiej prowincji Hunan, zdominowany przez ponad 3000 wąskich filarów piaskowca i szczyty o wysokości często przekraczającej 200 m. Pomiędzy szczytami leżą wąwozy, jeziora i wodospady, około 40 jaskiń i dwa duże naturalne mosty. Występuje tu też wiele zagrożonych gatunków roślin i zwierząt. | |
707 | Historyczny zespół pałacu Potala w Lhasie | Lhasa Tybetański Region Autonomiczny 29°39′18,9″N 91°07′06,9″E/29,655250 91,118583 | K (i)(iv)(vi) | 1994 | Pałac Potala, od XVI wieku zimowy pałac Dalajlamy, symbolizuje buddyzm tybetański i jego centralną rolę w tradycyjnej administracji Tybetu. Kompleks jest zbudowany na Czerwonej Górze w centrum doliny Lhasy, na wysokości 3700 m. Założony w tym samym czasie Jokhang Temple Monastery jest wyjątkowym buddyjskim kompleksem religijnym. Norbulingka, były letni pałac Dalajlamy, zbudowany w XVIII wieku, jest arcydziełem sztuki tybetańskiej. | |
705 | Zabytkowy kompleks w górach Wudang | Hubei 32°24′03″N 111°00′14″E/32,400833 111,003889 | Prowincja K (i)(ii)(vi) | 1994 | Średniowieczny zespół świątyń i klasztorów stanowił przez wieki ważny ośrodek m.in. sztuk walki, konkurujący z Shaolinem. | |
703 | Rezydencja górska z przyległymi świątyniami w Chengde | Chengde, prowincja Hubei 40°59′15″N 117°56′15″E/40,987500 117,937500 | K (ii)(iv) | 1994 | . | |
704 | Świątynia i cmentarz Konfucjusza oraz rezydencja rodziny Kong w Qufu | Qufu, prowincja Szantung 35°36′42″N 116°58′30″E/35,611667 116,975000 | K (i)(iv)(vi) | 1994 | Świątynia, cmentarz i rodzinna rezydencja Konfucjusza, wielkiego filozofa, polityka i pedagoga z VI – V wieku p.n.e. Świątynia była wielokrotnie niszczona i odbudowywana – aktualnie składa się z ponad 100 budynków. Na cmentarzu znajduje się grób Konfucjusza i szczątki ponad 100 000 jego potomków. Mały dom rodziny Kongów przekształcił się w olbrzymią arystokratyczną rezydencję, z której pozostały 152 budynki. Zespół pomników Qufu zachował swój wyjątkowy artystyczny i historyczny charakter dzięki opiece kolejnych chińskich cesarzy na przestrzeni ponad 2000 lat. | |
779 | Krajobraz góry Emei i Wielki Budda z Leshan | Leshan, prowincja Syczuan 29°32′50″N 103°46′09″E/29,547222 103,769167 | K,P (iv)(vi)(x) | 1996 | . | |
778 | Park Narodowy Lushan | Jiujiang, prowincja Jiangxi 29°34′21″N 115°58′24″E/29,572500 115,973333 | K (ii)(iii)(iv)(vi) | 1996 | . | |
812 | Starożytne miasto Pingyao (zob. świątynia Zhenguo) | Pingyao, prowincja Shanxi 37°11′56″N 112°10′36″E/37,198889 112,176667 | K (ii)(iii)(iv) | 1997 | . | |
813 | Klasyczne Ogrody Suzhou | Jiangsu 31°19′00″N 120°27′00″E/31,316667 120,450000 | Suzou, prowincja K (i)(ii)(iii)(iv)(v) | 1997, 2000 | . | |
811 | Stare miasto w Lijiang | Lijiang, prowincja Junnan 26°52′00″N 100°14′00″E/26,866667 100,233333 | K (ii)(iv)(v) | 1997, 2012 | . | |
880 | Pałac Letni i ogród cesarski w Pekinie | Pekin 39°59′51,0″N 116°16′08,0″E/39,997500 116,268889 | K (i)(ii)(iii) | 1998 | . | |
881 | Świątynia Nieba | Pekin 39°52′56,1″N 116°24′23,3″E/39,882250 116,406472 | K (i)(ii)(iii) | 1998 | . | |
912 | Rzeźby skalne w Dazu | Dazu, dzielnica miasta wydzielonego Chongqing 29°44′39,2″N 105°47′46,3″E/29,744222 105,796194 | K (i)(ii)(iii) | 1999 | . | |
911 | Góry Wuyi | Fujian i Jiangxi 27°43′00″N 117°41′00″E/27,716667 117,683333 | Granica prowincji K (iii)(vi)(vii)(x) | 1999 | . | |
1002 | Starożytne Xidi i Hongcun | Yi, Anhui 29°54′12″N 117°59′46″E/29,903333 117,996111 30°00′12″N 117°59′26″E/30,003333 117,990556 | K (iii)(iv)(v) | 2000 | Xidi i Hongcun zachowały w bardzo dobrym stanie wygląd dawnych wsi, który w dużej mierze zniknął lub został przekształcony w ciągu ostatniego stulecia. Szczególnie cenny jest ich zachowany plan ulic, architektura i dekoracje oraz integracja domów z kompleksowych system wodnym. | |
1004 | Grobowce dynastii Ming i Qing | Pekin 40°15′12″N 116°13′03″E/40,253333 116,217500 | K (iii)(iv)(v) | 2000, 2003, 2004 | . | |
1003 | Jaskinie Longmen | Longmen, prowincja Henan 34°33′20″N 112°28′11″E/34,555556 112,469722 | K (i)(ii)(iii) | 2000 | . | |
1001 | Góra Qingcheng i system irygacyjny Dujiangyan | Dujiangyan, prowincja Syczuan 31°00′07″N 103°36′18″E/31,001944 103,605000 | K (ii)(iv)(vi) | 2000 | . | |
1039 | Groty Yungang | Datong, prowincja Shanxi 40°06′35″N 113°07′20″E/40,109722 113,122222 | K (i)(ii)(iii)(iv) | 2001 | . | |
1083 | Obszar chroniony trzech równoległych rzek w Junnan | Junnan 27°53′42″N 98°24′23″E/27,895000 98,406389 | Prowincja P (vii))(viii)(ix)(x) | 2003, 2010 | . | |
1135 | Stolice i grobowce starożytnego królestwa Goguryeo | Ji’an, prowincja Jilin i Huanren, prowincja Liaoning 41°09′25″N 126°11′14″E/41,156944 126,187222 | K (i)(ii)(iii)(iv)(v) | 2004 | . | |
1110 | Zabytkowe centrum Makau | Makau 22°11′28,6″N 113°32′11,3″E/22,191292 113,536461 | K (ii)(iii)(iv)(vi) | 2005 | . | |
1114 | Yinxu | Anyang, prowincja Henan 36°07′17,4″N 114°19′02,8″E/36,121500 114,317444 | K (ii)(iii)(iv)(vi) | 2006 | . | |
1213 | Syczuańskie Sanktuarium Pandy Wielkiej | Syczuan 30°50′00″N 103°00′00″E/30,833333 103,000000 | Południowo-zachodnia część prowincji P (x) | 2006 | . | |
1114 | Diaolou i wioski w Kaiping | Kaiping, prowincja Guangdong 22°22′11″N 112°41′04″E/22,369722 112,684444 | K (ii)(iii)(iv) | 2007 | . | |
1248 | Kras południowo chiński | Chongqing, Kuangsi, Kuejczou i Junnan 24°55′24″N 110°21′16″E/24,923333 110,354444 | Prowincje P (vii)(viii) | 2007, 2014 | . | |
1113 | Tulou w Fujian | Fujian 25°01′23″N 117°41′09″E/25,023056 117,685833 | Prowincja K (iii)(iv)(v) | 2008 | . | |
1292 | Góra Sanqing | 28°54′57″N 118°03′52″E/28,915833 118,064444 | Prowincja JangxiP (vii) | 2008 | . | |
1279 | Góra Wutai | Shanxi 39°00′00″N 113°35′00″E/39,000000 113,583333 | Prowincja K (ii)(iii)(iv)(vi) | 2009 | . | |
1305 | Budowle historyczne Dengfengu w "Centrum Nieba i Ziemi" | Dengfeng, prowincja Henan 34°27′19″N 113°01′31″E/34,455278 113,025278 | K (iii)(vi) | 2010 | Dengfeng znajduje się u podnóża góry Song, jednej z najświętszych gór w Chinach. Miasto jest jednym z najbardziej znanych ośrodków duchowych w Chinach i jest domem dla różnych instytucji religijnych i słynnych świątyń, takich jak taoistyczna świątynia Zhongyue, buddyjski klasztor Szaolin, a także konfucjańska akademia Songyang stąd też określenie jako „Centrum Nieba i Ziemi”. | |
1335 | Danxia | 38°54′56,0″N 100°07′59,5″E/38,915550 100,133200 | Północno-zachodnie ChinyP (vii)(viii) | 2010 | . | |
1334 | Kulturowy krajobraz Jeziora Zachodniego w Hangzhou | Hangzhou, prowincja Zhejiang 30°14′15″N 120°08′27″E/30,237500 120,140833 | K (ii)(iii)(vi) | 2011 | . | |
1334 | Stanowisko Xanadu | Mongolia Wewnętrzna 42°22′08,8″N 116°11′09,1″E/42,369111 116,185861 | Region autonomiczny K (ii)(iii)(iv)(vi) | 2012 | . | |
1388 | Skamieliny z Chengjiang | Junnan 24°39′02″N 102°56′06″E/24,650556 102,935000 | Chengjiang, prowincja P (viii) | 2012 | . | |
1414 | Tienszan w Sinciangu | Sinciang 42°00′00″N 80°00′00″E/42,000000 80,000000 | Region autonomiczny P (vii)(ix) | 2013 | . | |
1111 | Krajobraz kulturowy tarasów ryżowych ludu Hani w Honghe | Honghe 23°05′35,8″N 102°46′47,9″E/23,093278 102,779981 | Prefektura autonomiczny K (iii)(v) | 2013 | . | |
1442 | Szlaki Jedwabne: system szlaków korytarza Chang’an-Tianshan (wspólnie z Kazachstanem i Kirgistanem) | 34°18′16″N 108°51′26″E/34,304444 108,857222 | Centralne ChinyK (ii)(iii)(iv)(vi) | 2014 | . | |
1443 | Wielki Kanał | Hangzhou i Pekinem 30°15′41″N 120°13′26″E/30,261389 120,223889 | Pomiędzy K (i)(iii)(iv)(vi) | 2014 | . | |
1474 | Stanowiska Tusi | Hunan, Hubei i Guizhou | Stanowiska znajdują się w prowincjach K (ii)(iii) | 2015 | . | |
1508 | Krajobraz kulturowy sztuki naskalnej Zuojiang Huashan | Kuangsi-Czuang 22°15′20″N 107°01′23″E/22,255556 107,023056 | Region autonomiczny K (iii)(vi) | 2016 | . | |
1509 | Rezerwat Shennongjia w prowincji Hubei | Hubei 31°28′11″N 110°14′38″E/31,469722 110,243889 | Prowincja P (ix)(x) | 2016 | Składa się z dwóch części: lasów prowincji Shennongjia na zachodzie i góry Laojun na wschodzie. Jest to największy kompleks lasów naturalnych, jaki zachował się w środkowych Chinach. Lasy są siedliskiem wielu rzadkich gatunków zwierząt, takich jak salamandra olbrzymia, małpa rokselana złocista, pantera mglista, lampart plamisty czy niedźwiedź himalajski. | |
1540 | Hoh Xil w Qinghai | Wyżyna Tybetańska 35°22′49″N 92°26′21″E/35,380278 92,439167 | P (vii)(x) | 2017 | . | |
1541 | Historyczna międzynarodowa osada Kulangsu | 24°26′51″N 118°03′45″E/24,447500 118,062500 | KulangsuK (ii)(iv) | 2017 | . | |
1559 | Góra Fanjing | Tongren, prowincja Kuejczou 27°53′44″N 108°40′48″E/27,895556 108,680000 | P (x) | 2018 | . | |
1592 | Ruiny miasta Liangzhu | 30°23′44″N 119°59′27″E/30,395556 119,990833 | KulangsuK (iii)(iv) | 2019 | Znajdujące się w dorzeczu rzeki Jangcy w południowo-wschodnich Chinach archeologiczne ruiny miasta kultury Lianghzu (około 3300–2300 p.n.e.) ujawniają wczesny stan regionalny o ujednoliconym systemie wierzeń opartym na uprawie ryżu w Chinach późnego neolitu. Stanowisko archeologiczne składa się z czterech obszarów – obszaru Yaoshan Site, obszaru wysokiej tamy w ujściu doliny, obszaru niskiego tamy na równinie i obszaru miejskiego. Ruiny te są przykładem wczesnej cywilizacji miejskiej wyrażającej się w glinianych pomnikach, urbanistyce, systemie ochrony wody i hierarchii społecznej wyrażającej się w zróżnicowanych pochówkach na cmentarzach. | |
1606 | Rezerwaty ptaków wędrownych wzdłuż wybrzeża Morza Żółtego i zatoki Pohaj (Etap I) | Yancheng, prowincja Jiangsu 32°55′55″N 121°01′01″E/32,931944 121,016944 | P (x) | 2019 | . | |
1561 | Quanzhou: Emporium Świata w Chinach dynastii Song-Yuan | Quanzhou, prowincja Fujian 24°42′37″N 118°26′39″E/24,710278 118,444167 | K (iv) | 2021 | ||
1665 | Krajobraz kulturowy starych lasów herbacianych góry Jingmai w Pu’er | Pu’er, prowincja Junnan 22°11′03″N 100°00′27″E/22,184167 100,007500 | K (iii), (v) | 2023 |