Maszyna molekularna

Maszyna molekularna – cząsteczka lub układ cząsteczek zdolne do wykonywania quasi-mechanicznego ruchu albo znacznej zmiany geometrii (wyjście) w odpowiedzi na specyficzny bodziec zewnętrzny (wejście)^[1]. Określenie to stosowane jest najczęściej do cząsteczek, które naśladują funkcje maszyn działających na poziomie makroskopowym.

Rozróżnia się dwie kategorie maszyn molekularnych: występujące naturalnie biologiczne maszyny molekularne (np. białka motoryczne takie jak dyneiny, kinezyny, kompleksy aktyny z miozyną, a także bardziej skomplikowane układy – wici lub rzęski) oraz wytworzone przez człowieka syntetyczne maszyny molekularne (najprostsze przykłady to silniki molekularne, których elementy wykonują rotację pod wpływem bodźca zewnętrznego)^[2]. Czynnikami powodującymi działanie maszyny molekularnej mogą być bodźce chemiczne, termiczne i inne (np. światło)^[3].

Badania nad takimi układami mieszczą się w obszarze chemii supramolekularnej oraz nanotechnologii^[4].

W 2016 roku Jean-Pierre Sauvage, Fraser Stoddart i Bernard L. Feringa za badania nad maszynami molekularnymi otrzymali Nagrodę Nobla w dziedzinie chemii^[5].