Puchar Świata w szachach 2009

Rozgrywki pucharowe odbyły się w dniach 20 listopada – 15 grudnia 2009 w rosyjskim mieście Chanty-Mansyjsk^[1]. Wystąpiło w nim 128 zawodników, w tym 23 z rankingiem powyżej 2700 punktów^[2] oraz 14 z pierwszej dwudziestki światowej listy Międzynarodowej Federacji Szachowej z dnia 1 listopada 2009 roku^[3]. Wśród uczestników znalazły się również trzy kobiety: Judit Polgár (nr 1 na światowej liście rankingowej kobiet), Aleksandra Kostieniuk (nr 11 na świecie, aktualna mistrzyni świata) oraz Hou Yifan (nr 3 na świecie, aktualna wicemistrzyni świata)^[4].

Zawodnicy rozegrali 7 rund systemem pucharowym, w pierwszych sześciu rundach grając dwie partie tempem szachów klasycznych (w finale – cztery). W przypadku remisu (1 – 1 lub 2 – 2 w finale) następowała pierwsza dogrywka, w której grano cztery partie tempem szachów szybkich. Jeśli wynik meczu wciąż był remisowy, rozgrywano maksymalnie pięć kolejnych dogrywek po dwie partie tempem szachów błyskawicznych. Jeśli po tych 16 partiach (18 w finale) wynik wciąż był nierozstrzygnięty, rozgrywano decydujący pojedynek, przed którym losowano kolory bierek. Zawodnik grający białymi miał do dyspozycji 6 minut i aby awansować musiał wygrać, natomiast jego przeciwnik otrzymywał 5 minut i do awansu wystarczał mu remis.

I runda nie przyniosła większych sensacji. Z najwyżej rozstawionych zawodników z turniejem pożegnał się jedynie Siergiej Mowsesjan (2718, nr 16)^[5]. Jednakże już w II rundzie z turnieju odpadło trzech zaliczanych do faworytów zawodników: Aleksandr Moroziewicz (2750, nr 4), Teymur Rəcəbov (2748, nr 5) i Wasyl Iwanczuk (2739, nr 6)^[6]. W trzeciej rundzie swój pojedynek przegrał zwycięzca Pucharu Świata 2007, Gata Kamski. W tej rundzie doszło również do rzadko spotykanego wydarzenia, które miało bezpośredni wpływ na wyniki dwóch par. Dwaj Chińczycy, Li Chao i Wang Yue spóźnili się na drugie partie swoich dogrywek, za co ukarani zostali w tych partiach przegranymi przez walkower^[7]. Czwarta runda nie przyniosła niespodzianek – do najlepszej ósemki awans zdobyli wyłącznie zawodnicy z rankingiem powyżej 2700 punktów^[8], a do półfinałów awansowali: Boris Gelfand (2768, nr 1), Rusłan Ponomariow (2739, nr 7), Serhij Kariakin (2723, nr 12) oraz Władimir Małachow (2706, nr 22)^[9]. W tej rundzie wyjątkowo łatwo z Kariakinem poradził sobie Gelfand (wygrywając 2-0), natomiast w drugiej parze Ponomariow w dogrywce pokonał 4-2 Małachowa, choć po trzeciej partii przegrywał 1-2^[10]. Finał miał zacięty przebieg: wszystkie cztery partie rozegrane tempem klasycznym zakończyły się remisami, w 6. prowadzenie objął Gelfand, ale w 8. Ponomariow wyrównał do stanu 4-4. Pierwsza dogrywka tempem błyskawicznym również zakończyła się remisem, dopiero w drugiej Gelfand dwukrotnie pokonał swojego przeciwnika i z ostatecznym wynikiem 7-5 zwyciężył w finale i zdobył Puchar Świata 2009^[11].

W turnieju wystąpił jeden reprezentant Polski, Mateusz Bartel (2618, nr 80), który w I rundzie pokonał po dogrywce Borisa Graczowa z Rosji (2652, nr 49), ale w kolejnej uległ Chińczykowi Yu Yangyi (2527, nr 113) i odpadł z dalszej rywalizacji^[12].

Całkowity fundusz nagród wyniósł 1.600.000 USD, z czego zwycięzca Pucharu otrzymał 120.000, finalista – 80.000, przegrani w rundzie VI – po 50.000, w rundzie V – po 35.000, w rundzie IV – po 25.000, w rundzie III – po 16.000, w rundzie II – po 10.000, a w rundzie I – po 6.000.

1. Boris Gelfand (2758) – Andriej Obodczuk (2404) [1½ – ½]
2. Walaa Sarwat (2405) – Vüqar Həşimov (2758) [0 – 2]
3. Piotr Swidler (2754) – Jean Hebert (2420) [2 – 0]
4. Khaled Abdel Razik (2469) – Aleksandr Moroziewicz (2750) [0 – 2]
5. Teymur Rəcəbov (2748) – Mohamed Ezat (2472) [2 – 0]
6. Aleksiej Biezgodow (2484) – Wasilij Iwanczuk (2739) [0 – 2]
7. Rusłan Ponomariow (2739) – Essam El Gindy (2493) [1½ – ½]
8. Jha Sriram (2497) – Aleksandr Griszczuk (2736) [½ – 1½]
9. Dmitrij Jakowienko (2736) – Aimen Rizouk (2500) [1½ – ½]
10. Nikołaj Kabanow (2501) – Wang Yue (2734) [0 – 2]
11. Pawło Eljanow (2729) – Mohamad Al-Sayed (2504) [1½ – ½]
12. Andrés Rodríguez Vila (2508) – Serhij Kariakin (2723) [½ – 1½]
13. Szachrijar Mammadjarow (2719) – Aleksandra Kostieniuk (2517) [2 – 0]
14. Abhijit Kunte (2522) – Aleksiej Szyrow (2719) [½ – 1½]
15. Leinier Domínguez Pérez (2719) – David Smerdon (2525) [3½ – 2½]
16. Yu Yangyi (2527) – Siergiej Mowsesjan (2718) [1½ – ½]
17. Maxime Vachier-Lagrave (2718) – Yu Shaoteng (2529) [1½ – ½]
18. Aleksiej Pridorożny (2533) – Jewgienij Aleksiejew (2715) [½ – 1½]
19. Jewgienij Tomaszewski (2708) – Aleksander Iwanow (2539) [1½ – ½]
20. Joshua Friedel (2551) – Wang Hao (2708) [0 – 2]
21. David Navara (2707) – Darwin Laylo (2552) [4 – 2]
22. Bassem Amin (2553) – Władimir Małachow (2706) [0 – 2]
23. Étienne Bacrot (2700) – Friso Nijboer (2561) [3½ – 1½]
24. Iván Morovic Fernández (2562) – Siergiej Rublewski (2697) [½ – 1½]
25. Baadur Dżobawa (2696) – Ray Robson (2567) [1½ – ½]
26. Robert Hess (2572) – Aleksandr Motylow (2695) [½ – 1½]
27. Gata Kamski (2695) – Rogelio Antonio (2574) [1½ – ½]
28. Abhijeet Gupta (2578) – Nikita Witiugow (2694) [½ – 1½]
29. Wiktor Bołogan (2692) – Ahmed Adly (2583) [1½ – ½]
30. Hou Yifan (2588) – Arkadij Naiditsch (2689) [2½ – 3½]
31. Bu Xiangzhi (2682) – Yannick Pelletier (2589) [½ – 1½]
32. Duško Pavasovič (2590) – Judit Polgár (2680) [–/+ (vo)]
33. Liviu-Dieter Nisipeanu (2677) – Constantin Lupulescu (2591) [1½ – ½]
34. Li Chao (2596) – Gabriel Sarksjan (2676) [5 – 3]
35. Aleksander Oniszczuk (2672) – Diego Flores (2602) [1½ – ½]
36. Jurij Kryworuczko (2602) – Iwan Czeparinow (2671) [2½ – 3½]
37. Zachar Jefimenko (2668) – Gilberto Milos (2603) [½ – 1½]
38. Zhou Weiqi (2603) – Emil Sutowski (2666) [3½ – 1½]
39. Jewgienij Najer (2666) – Ehsan Ghaem Maghami (2603) [1½ – ½]
40. Eduardo Iturrizaga (2605) – Siergiej Tiwiakow (2664) [3½ – 2½]
41. Ołeksandr Areszczenko (2664) – Fidel Corrales Jiménez (2605) [1½ – ½]
42. Erwin l'Ami (2606) – Krishnan Sasikiran (2664) [1½ – 3½]
43. Ilja Smirin (2662) – Jaan Ehlvest (2606) [1½ – ½]
44. Aleksander Szabałow (2606) – Wołodymyr Bakłan (2655) [4½ – 3½]
45. Surya Ganguly (2654) – Anton Filippow (2607) [2 – 0]
46. Aleksandr Chalifman (2612) – Alexandr Fier (2653) [3½ – 2½]
47. Laurent Fressinet (2653) – Sanan Sjugirow (2612) [2 – 0]
48. Tigran L. Petrosjan (2615) – Georg Meier (2653) [½ – 1½]
49. Boris Graczow (2652) – Mateusz Bartel (2618) [3 – 5]
50. Lázaro Bruzón Batista (2619) – Fabiano Caruana (2652) [½ – 1½]
51. Ivan Sokolov (2652) – Serhij Fedorczuk (2619) [0 – 2]
52. Parimarjan Negi (2620) – Wadim Miłow (2652) [1½ – 3½]
53. Artiom Timofiejew (2651) – Rafael Leitão (2621) [3½ – 2½]
54. Jan Gustafsson (2622) – Ernesto Inarkijew (2645) [1½ – 3½]
55. Boris Sawczenko (2644) – Jurij Szulman (2623) [4½ – 3½]
56. Sandipan Chanda (2623) – Michaił Kobalija (2643) [1½ – ½]
57. Władisław Tkaczow (2642) – Lê Quang Liêm (2624) [3½ – 1½]
58. Warużan Hakopian (2624) – Paweł Tregubow (2642) [9 – 7]
59. Wesley So (2640) – Gadir Gusejnow (2625) [4 – 1]
60. Konstantin Sakajew (2626) – Julio Granda Zuñiga (2640) [1½ – ½]
61. Viktor Láznička (2637) – Joanis Papaioanu (2628) [1½ – ½]
62. Tomi Nybäck (2628) – Dmitrij Andriejkin (2636) [4½ – 3½]
63. Rauf Məmmədov (2634) – Zhou Jianchao (2629) [½ – 1½]
64. Siergiej Wołkow (2629) – Farruch Amonatow (2631) [½ – 1½]

1. Farruch Amonatow (2631) – Boris Gelfand (2758) [½ – 1½]
2. Vüqar Həşimov (2758) – Zhou Jianchao (2629) [1½ – ½]
3. Tomi Nybäck (2628) – Piotr Swidler (2754) [1½ – 3½]
4. Aleksandr Moroziewicz (2750) – Viktor Láznička (2637) [0 – 2]
5. Konstantin Sakajew (2626) – Tejmur Radżabow (2748) [1½ – ½]
6. Wasilij Iwanczuk (2739) – Wesley So (2640) [½ – 1½]
7. Warużan Hakopian (2624) – Rusłan Ponomariow (2739) [2 – 4]
8. Aleksandr Griszczuk (2736) – Władisław Tkaczow (2642) [1½ – ½]
9. Chanda Sandipan (2623) – Dmitrij Jakowienko (2736) [0 – 2]
10. Wang Yue (2734) – Boris Sawczenko (2644) [2 – 0]
11. Ernesto Inarkijew (2645) – Pawło Eljanow (2729) [2½ – 3½]
12. Serhij Kariakin (2723) – Artiom Timofiejew (2651) [3½ – 2½]
13. Wadim Miłow (2652) – Szachrijar Mammadjarow (2719) [0 – 2]
14. Aleksiej Szyrow (2719) – Serhij Fedorczuk (2619) [4 – 1]
15. Fabiano Caruana (2652) – Leinier Domínguez Pérez (2719) [3½ – 2½]
16. Yu Yangyi (2527) – Mateusz Bartel (2618) [1½ – ½]
17. Georg Meier (2653) – Maxime Vachier-Lagrave (2718) [2½ – 3½]
18. Jewgienij Aleksiejew (2715) – Laurent Fressinet (2653) [3½ – 1½]
19. Aleksandr Chalifman (2612) – Jewgienij Tomaszewski (2708) [2½ – 3½]
20. Wang Hao (2708) – Surya Ganguly (2654) [2 – 0]
21. Aleksander Szabałow (2606) – David Navara (2707) [2½ – 3½]
22. Władimir Małachow (2706) – Ilja Smirin (2662) [3½ – 1½]
23. Krishnan Sasikiran (2664) – Étienne Bacrot (2700) [0 – 2]
24. Siergiej Rublewski (2697) – Ołeksandr Areszczenko (2664) [2½ – 3½]
25. Eduardo Iturrizaga (2605) – Baadur Dżobawa (2696) [½ – 1½]
26. Aleksandr Motylow (2695) – Jewgienij Najer (2666) [1½ – ½]
27. Zhou Weiqi (2603) – Gata Kamski (2695) [½ – 1½]
28. Nikita Witiugow (2694) – Gilberto Milos (2603) [4½ – 3½]
29. Iwan Czeparinow (2671) – Wiktor Bołogan (2692) [2 – 4]
30. Arkadij Naiditsch (2689) – Aleksander Oniszczuk (2672) [1½ – ½]
31. Li Chao (2596) – Yannick Pelletier (2589) [4½ – 3½]
32. Judit Polgár (2680) – Liviu-Dieter Nisipeanu (2677) [4½ – 3½]

1. Boris Gelfand (2758) – Judit Polgár (2680) [3½ – 1½]
2. Li Chao (2596) – Vüqar Həşimov (2758) [1½ – 3½]
3. Piotr Swidler (2754) – Arkadij Naiditsch (2689) [5 – 3]
4. Wiktor Bołogan (2692) – Viktor Láznička (2637) [1½ – 3½]
5. Konstantin Sakajew (2626) – Nikita Witiugow (2694) [½ – 1½]
6. Gata Kamski (2695) – Wesley So (2640) [½ – 1½]
7. Rusłan Ponomariow (2739) – Aleksandr Motylow (2695) [1½ – ½]
8. Baadur Dżobawa (2696) – Aleksandr Griszczuk (2736) [3 – 5]
9. Dmitrij Jakowienko (2736) – Ołeksandr Areszczenko (2664) [4 – 2]
10. Étienne Bacrot (2700) – Wang Yue (2734) [3½ – 1½]
11. Pawło Eljanow (2729) – Władimir Małachow (2706) [1 – 4]
12. David Navara (2707) – Serhij Kariakin (2723) [1 – 4]
13. Şəhriyar Məmmədyarov (2719) – Wang Hao (2708) [1½ – ½]
14. Jewgienij Tomaszewski (2708) – Aleksiej Szyrow (2719) [½ – 1½]
15. Fabiano Caruana (2652) – Jewgienij Aleksiejew (2715) [3½ – 2½]
16. Maxime Vachier-Lagrave (2718) – Yu Yangyi (2527) [1½ – ½]

• 2009 World Cup (ang.)

• World Cup 2009 (ang.) – strona oficjalna
• Regulations for the World Chess Cup 2009 (ang.)