Strefa interesów (film)

W 1943 roku Rudolf Höß (Christian Friedel), komendant obozu koncentracyjnego Auschwitz, mieszka wraz z żoną Hedwig (Sandra Hüller) i pięciorgiem dzieci w pięknej, pedantycznie czystej willi^[5] położonej w „strefie interesów” – jak naziści określali tereny położone w bezpośrednim sąsiedztwie obozu koncentracyjnego. Obraz koncentruje się na codzienności Hößów, swoistej „uporządkowanej normalności”. Głowa rodziny nadzoruje funkcjonowanie machiny masowej zagłady i spełnia rodzinne funkcje – czyta swoim dzieciom bajki na dobranoc, przed snem sprawdza czy drzwi wejściowe są zamknięte, a światła w domu zgaszone. Z kolei Hedwig pielęgnuje ogród i nadzoruje codzienne prace domowe^[6][7]. Para celebruje rodzinne obiady, marzy o wakacjach we Włoszech^[5], urządza pikniki w ogrodzie, zabawia przyjaciół i świętuje urodziny^[6]. W dni wolne lubi pływać na kajakach lub spacerować z przyjaciółmi^[5]. Prace domowe wykonują za nich miejscowe kobiety^[6]. Mieszkańcy willi korzystają z elementów dobytku zabranego więźniom. Sielski obraz zakłócają wydarzenia toczące się za murem oddzielającym ogród od obozu^[5]. Na ekranie nigdy nie widać jednak komór gazowych obozu, baraków, ani innych elementów istniejącej za murem machiny zagłady. Ale zza muru docierają obozowe odgłosy^[8]. Często słychać strzały, krzyki, odgłosy pociągów i huk pieców^[5]. Film pokazuje reakcje mieszkańców willi ignorujących zło^[8]. Mur staje się silnym symbolem wyparcia pewnych części życia, by zachować własny komfort^[9]. Trwającą kilka lat idyllę zakłóca informacja, że Höß ma zostać przeniesiony do pracy w biurze SS pod Berlinem. Na myśl o opuszczeniu wiejskiej kryjówki Hedwig wpada w panikę^[10].

Na podstawie^[11][12]:

• Christian Friedel jako Rudolf Höß
• Sandra Hüller jako Hedwig Höß
• Ralph Herforth(inne języki) jako Oswald Pohl
• Daniel Holzberg(inne języki) jako Gerhard Maurer
• Sascha Maaz(inne języki) jako Arthur Liebehenschel
• Freya Kreutzkam(inne języki) jako Eleonore Pohl
• Imogen Kogge(inne języki) jako Linna Hensel
• Johann Karthaus jako Klaus Höß
• Lilli Falk(inne języki) jako Heidetraut Höß
• Nele Ahrensmeier(inne języki) jako Inge-Brigitt Höß
• Luis Noah Witte(inne języki) jako Hans-Jürgen Höß
• Julia Polaczek jako Aleksandra Bystroń-Kołodziejczyk
• Wolfgang Lampl jako Wilhelm Hans Burger
• Stephanie Petrowitz jako Sophie Stippel(inne języki)

Rozwój

Praca nad Strefą interesów trwała 10 lat^[6]. Gdy Glazer ukończył swój poprzedni film Pod skórą, zainteresowała go nieopublikowana jeszcze powieść Martina Amisa – Strefa interesów. Paul i Hannah Doll, główni bohaterowie powieści, byli luźno wzorowani na postaciach Rudolfa Hößa, komendanta obozu koncentracyjnego Auschwitz i jego żony Hedwig. Glazer zdecydował jednak oprzeć fabułę na losach postaci historycznych i poświęcił dwa lata na badanie życiorysów rodziny Höß^[10]. Odbył kilka wizyt w Auschwitz i był pod ogromnym wrażeniem willi Hößów^[13]. Współpracował z Państwowym Muzeum Auschwitz-Birkenau w Oświęcimiu i innymi organizacjami, a także uzyskał pozwolenie na dostęp do archiwum, dzięki czemu zapoznał się z relacjami ocalałych i osób zatrudnionych w gospodarstwie rodziny Höß. Łącząc te zeznania, Glazer stopniowo konstruował szczegółowy portret osób powiązanych z wydarzeniami^[14][15].

Inspiracją dla postaci młodej Polki występującej w filmie była kobieta o imieniu Aleksandra, którą Glazer poznał podczas swoich badań. Kobieta ta, jako 12-letnia członkini polskiego ruchu oporu, jeździła rowerem do obozu, aby zostawiać jabłka głodującym więźniom. W filmie wykorzystano prawdziwy motyw odkrycia przez Aleksandrę utworu muzycznego, który został napisany przez więźnia, Josepha Wulfa. Glazer poznał Aleksandrę niedługo przed jej śmiercią, gdy miała 90 lat. Podczas kręcenia filmu wykorzystano przedmioty należące do prawdziwej Aleksandry. Aktorka używała na planie sukienkę należącą do rzeczywistej Aleksandry i jeździła na jej rowerze^[6].

Zdjęcia

Willa używana przez Hößa od zakończenia wojny była własnością prywatną. Scenograf Chris Oddy^[10][8] badał zachowane fotografie i relacje ocalałych, by poznać historyczny wygląd willi i jej otoczenia^[6] i spędził kilka miesięcy na przekształceniu innego opuszczonego domu graniczącego z obozem w replikę willi Hößa, a w kwietniu 2021 roku zaczął zakładać ogród, aby roślinność zakwitła w chwili rozpoczęcia zdjęć^[10][8]. Zdjęcia w willi były wykonywane za pomocą 10 ukrytych kamer, co ułatwiło ekipie filmowej płynnie filmować poszczególne sceny we wnętrzach^[8]. Główne zdjęcia rozpoczęły się w Auschwitz latem 2021 i trwały około 55 dni^[10][13]. Dodatkowe zdjęcia były kręcone w Jeleniej Górze w styczniu 2022^[16].

Film Strefa interesów został wybrany do rywalizacji o Złotą Palmę na Festiwalu Filmowym w Cannes w 2023 roku^[17], gdzie miała miejsce jego premiera. W Cannes, na światowej premierze 19 maja 2023^[4] obraz został przez publiczność nagrodzony sześciominutowymi owacjami na stojąco^[18]. Na festiwalu film zdobył Grand Prix, nagrodę za ścieżkę dźwiękową i nagrodę FIPRESCI^[19][20][21].

Premiera w Ameryce Północnej odbyła się 1 września 2023 podczas 50. Festiwalu Filmowego w Telluride^[22]. Film został także pokazany na Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w Toronto w 2023^[23]. W Stanach Zjednoczonych film pierwotnie miał mieć premierę 8 grudnia^[24], jednak została przeniesiona na 15 grudnia 2023^[25]. W Wielkiej Brytanii film został zaprezentowany 2 lutego 2024^[26]. W Polsce film miał się pojawić w kinach 9 lutego 2024^[27], ale data premiery została przełożona na 8 marca 2024^[28][29].

Box office

W weekend otwarcia film zarobił 124 000 dolarów w czterech kinach^[30]. Gdy obraz zdobył pięć nominacji do Oscara, w siódmym tygodniu od premiery dystrybutor rozszerzył emisję z 215 do 333 kin. Film zarobił 1,08 miliona dolarów, co stanowi wzrost o 141% w porównaniu z poprzednim weekendem, a suma wyniosła 3 miliony dolarów^[31].

Recenzje

Strefa interesów spotkała się z uznaniem krytyków^{[32][33][34][35]}. Na Rotten Tomatoes 93% z 307 recenzji jest pozytywnych, ze średnią ocen 8,7/10. Konsensus krytyków serwisu stwierdza: „Beznamiętnie badając zwyczajną egzystencję ludzi współwinnych strasznych zbrodni, Strefa interesów zmusza nas do zimnego spojrzenia na codzienność kryjącą się za niewybaczalną brutalnością”^[36]. W serwisie Metacritic film uzyskał średnią ważoną 92 na 100 na podstawie 58 recenzji krytyków, co oznacza „powszechne uznanie”^[37].

• Strefa interesów w bazie IMDb (ang.)
• Strefa interesów w bazie Filmweb
• Strefa interesów w bazie filmpolski.pl