Tadeusz Sygietyński
Tadeusz Sygietyński (ur. 24 września 1896 w Warszawie[a], zm. 19 maja 1955 tamże) – polski kompozytor i dyrygent, pedagog muzyczny, założyciel Państwowego Zespołu Ludowego Pieśni i Tańca „Mazowsze” (1948).
 Zdjęcie sprzed 1954 | |
| Data i miejsce urodzenia | 24 września 1896 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | 19 maja 1955 |
| Instrumenty | |
| Gatunki | |
| Zawód | kompozytor, dyrygent, pedagog muzyczny |
| Aktywność | 1919–1955 |
| Powiązania | |
| Odznaczenia | |
       | |
.jpg)
Życiorys
Urodził się w rodzinie Antoniego, krytyka literackiego i powieściopisarza, i Heleny z Golińskich (1871–1958), działaczki niepodległościowej, 2 sierpnia 1931 odznaczonej Krzyżem Niepodległości[1][2][3][4]. Jego dziadkiem był Leon Sygietyński – tłumacz, literat i dziennikarz[5]. Był drugim mężem Miry Zimińskiej-Sygietyńskiej.
Komponować zaczął mając 11 lat. W wieku 14 lat był już korepetytorem rytmiki w konserwatorium i baletu w Operze Lwowskiej, studiując jednocześnie teorię i kompozycję w konserwatorium Galicyjskiego Towarzystwa Muzycznego we Lwowie.
W 1911 wrócił do Warszawy, gdzie w Instytucie Muzycznym pobierał nauki u Henryka Melcera i Zygmunta Noskowskiego. W 1913 zamieszkał w Lipsku, gdzie zdał maturę i rozpoczął studia medyczne. Jednocześnie studiował w Konserwatorium Lipskim pod kierunkiem Maxa Regera, Hugo Riemanna i Stefana Krehla. Po wybuchu I wojny światowej wyjechał do Wiednia, gdzie kształcił się dorywczo z pomocą Arnolda Schönberga.
W grudniu 1914 zaciągnął się do II Brygady Legionów Polskich w Wiedniu. 31 stycznia 1917 roku zbiegł z 2 baterii 1 Pułku Artylerii. 13 marca 1917 roku Sąd Polowy Legionów Polskich w Lublinie wdrożył przeciwko niemu dochodzenie o zbrodnię dezercji sygn. akt K 376/17[6]. W lipcu 1917 wrócił do Warszawy, gdzie aresztowano go za dezercję i zwolniono rok później. Od stycznia 1919 służył w Wojsku Polskim. Za krytykę celów wojennych został wysłany na front sowiecki. Po zakończeniu wojny polsko-sowieckiej został w Warszawie kierownikiem teatrzyku „Miraż”.
Od 1921 należał do Związku Zawodowego Muzyków. W latach dwudziestych pracował z operami w Wiedniu, Gratzu, Zagrzebiu i Lublanie. W tym czasie zorganizował również filharmonię w Dubrowniku. Po powrocie do Warszawy w 1926 poświęcił się głównie twórczości na potrzeby teatru. Był kierownikiem muzycznym, dyrygentem i kompozytorem m.in. kabaretu „Qui Pro Quo”, Wesoły Wieczór, Teatru Rozmaitości, Teatru Letniego, Ali-Baby. Był też dyrygentem teatralnym we Lwowie, Krakowie, Łodzi i Warszawie, aktorem w Teatrze Polskim, konferansjerem. Od 1933 zaczął długoletnią współpracę z Polskim Radiem – jako reżyser muzyczny i autor popularnych słuchowisk.
W czasie II wojny światowej komponował i akompaniował Mirze Zimińskiej podczas jej koncertów. Wówczas też zrodził się pomysł założenia zespołu ludowego. Nieprzerwanie przygotowywał się do tego projektu, gromadząc i opracowując pieśni i przyśpiewki ludowe.
Po wojnie, w 1948 założył „Mazowsze”, które stało się jego twórczym i artystycznym spełnieniem. Skomponował piosenki ludowe, 20 tańców ludowych (najbardziej znane to: „Trzy tańce polskie na orkiestrę” i „Oberek na orkiestrę”), 28 piosenek estradowych, operę-balet „Karczma na rozdrożu”, „Szkice mazowieckie” i koncert fortepianowy „Capriccio”. Najbardziej znane utwory „Mazowsza” opracowane przez niego to: „Kukułeczka”, „Polonez warszawski”, „Warszawski dzień”, „Ej przeleciał ptaszek”.
Zmarł w Warszawie w wyniku choroby nowotworowej płuc. Jest pochowany wraz z żoną w Alei Zasłużonych na cmentarzu Wojskowym na Powązkach (kwatera A24-tuje-11)[7].
Ordery i odznaczenia
- Krzyż Wielki Orderu Odrodzenia Polski (1955)
- Order Sztandaru Pracy I klasy (28 kwietnia 1955)[8]
- Order Sztandaru Pracy II klasy (31 stycznia 1953)[9]
- Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (20 lipca 1954)[10]
- Krzyż Niepodległości (27 czerwca 1938)[11][1]
- Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (7 kwietnia 1951)[12]
- Medal 10-lecia Polski Ludowej (19 stycznia 1955)[13]
Nagrody
- Nagroda Państwowa I stopnia (zespołowa) za wybitne osiągnięcia twórcze w dziedzinie polskiego tańca ludowego i polskiej pieśni ludowej (1951)
Upamiętnienie
Tablica pamiątkowa odsłonięta w 1961 roku na budynku przy ul. Krakowskie Przedmieście 67 w Warszawie[14].
Uwagi
Przypisy
Bibliografia
- Anna Mizikowska: Tadeusz Sygietyński i jego Mazowsze. Warszawa: 2004. ISBN 83-7399-067-4.
- Andrzej Romanowski: Polski Słownik Biograficzny. Warszawa: Instytut Historii PAN, 2009. ISBN 978-83-88909-76-4.
- Tadeusz Sygietyński w bazie filmpolski.pl
- Tadeusz Sygietyński, [w:] Encyklopedia teatru polskiego (osoby). [dostęp 2021-04-10].