Trzecia Droga (Polska)

Współpracę programową Polska 2050 i Polskie Stronnictwo Ludowe ogłosiły 7 lutego 2023, kiedy to liderzy partii, odpowiednio Szymon Hołownia i Władysław Kosiniak-Kamysz, ogłosili powołanie wspólnego zespołu programowego i zapowiedzieli opracowanie „wspólnej listy spraw do załatwienia”^[3]. Efekty prac przedstawiono 1 marca. Strony zadeklarowały chęć współpracy w zakresie sądownictwa, edukacji oraz samorządów terytorialnych^[4][5][6]. 27 kwietnia ogłoszono zawiązanie przez obie formacje koalicji wyborczej, której nazwę ujawniono 15 maja^[7]. Porozumienie zakładało powołanie po wyborach dwóch osobnych klubów parlamentarnych^[8].

9 sierpnia PSL i Polska 2050 podpisały umowę koalicyjną. Jednocześnie oba główne podmioty koalicji powołały współpracujące ze sobą osobne sztaby wyborcze: szefem sztabu PSL został Adam Jarubas, a Polski 2050 Katarzyna Pełczyńska-Nałęcz^[9]. Miesiąc później zaprezentowano hasło wyborcze TD „Dość kłótni, do przodu!” oraz szereg postulatów gospodarczych. Na konwencji gościli Irena Lipowicz i Jan Rulewski^[10], TD wsparli również m.in. Aleksander Hall, Bogusław Sonik^[11][12], Leszek Balcerowicz^[13] i John Godson^[14], częściowo również Bronisław Komorowski^[15][16].

W wyborach TD zajęła 3. miejsce, uzyskując 14,4% głosów. Otrzymała 65 mandatów w Sejmie i 11 (w ramach tzw. paktu senackiego) w Senacie^[17]. W Sejmie 33 mandaty przypadły kandydatom Polski 2050, a 32 przedstawicielom PSL (z czego 5 otrzymali współpracujący z PSL w ramach Koalicji Polskiej konserwatyści – w tym 3 członkowie Centrum dla Polski, mandat przypadł także m.in. byłej prezes Porozumienia, która jednak po wyborach wstąpiła do PSL). W Senacie 6 mandatów zdobyli kandydaci PSL (w tym po jednym politycy CdP i Unii Europejskich Demokratów), a 5 przedstawiciele Polski 2050. W Sejmie powstały oddzielne kluby Polski 2050 i PSL (w nazwie których jednak znalazła się Trzecia Droga)^[18], a w Senacie – wspólny klub TD, do którego przystąpił także wybrany z ramienia własnego komitetu senator Józef Zając (zasilając konserwatywne środowisko w ramach KP)^[19]. Szymon Hołownia został wybrany na marszałka Sejmu. W Radzie Ministrów premiera Donalda Tuska z PO znalazło się 7 przedstawicieli Trzeciej Drogi: z ramienia PSL Władysław Kosiniak-Kamysz (jako wicepremier), Krzysztof Hetman, Dariusz Klimczak i Czesław Siekierski, a z ramienia Polski 2050 Agnieszka Buczyńska, Paulina Hennig-Kloska i Katarzyna Pełczyńska-Nałęcz.

W wyborach samorządowych w 2024 ponownie powołano komitet TD, który wystartował do wszystkich sejmików województw, a także do części innych gremiów^[20]. W wyborach do sejmików komitet zajął 3. miejsce z wynikiem 14,25% głosów i zdobywając 80 mandatów, uzyskując je we wszystkich województwach^[21]. 58 z nich przypadło kandydatom z puli PSL^[22], a 22 przedstawicielom Polski 2050.

Blok zdominowany jest przez polityków o poglądach centrowych, ze skrzydłem centroprawicowym. Występują w nim głównie przekonania chrześcijańsko-demokratyczne i liberalne. Ideologicznie PSL skupia się wokół neoagraryzmu, konserwatyzmu i chrześcijańskiej demokracji, podczas gdy Polska 2050 reprezentuje głównie poglądy liberalne (częściowo socjalliberalne) z widocznymi wpływami polityki zielonej i częściowo chadecji. Partnerzy PSL w ramach Koalicji Polskiej prezentują głównie poglądy konserwatywno-liberalne (CdP, MP) i socjalliberalne (UED).

Zgodnie z manifestem Trzeciej Drogi, koalicja chce między innymi:

• zwiększyć dochody w sferze budżetowej,
• zreformować szkolnictwo,
• wdrożyć politykę klimatyczną opartą na OZE,
• uprościć system podatkowy,
• odpolitycznić kadry w spółkach skarbu państwa i urzędach państwowych,
• rozdzielić urząd Prokuratora Generalnego od Ministerstwa Sprawiedliwości,
• rozpisać referendum na temat dopuszczalności aborcji (przy pluralizmie poglądów działaczy w jej sprawie)^[8][5].

TD opowiedziała się za „Polską gospodarną”, przeciwstawiając ją „Polsce marnotrawnej”. Zadeklarowała wsparcie przedsiębiorców oraz rodzin, zaproponowała także program „aktywnego rolnika”^[23]. Zaprezentowała też postulaty dotyczące mieszkalnictwa i akademików, inwestycji w branżę zbrojeniową oraz wsparcia dla firm transportowych, jak również propozycje wprowadzenia:

• dwóch niedziel handlowych w miesiącu,
• rodzinnego PIT,
• możliwości odliczenia składki zdrowotnej od podatku^[10].

Wśród przedstawionych 15 września 2023 dwunastu gwarancji programowych znalazły się także postulaty:

• dobrowolnego ZUS dla mikrofirm zagrożonych niewypłacalnością,
• kompleksowej reformy systemu ochrony zdrowia,
• zrównania wynagrodzeń kobiet i mężczyzn,
• przywrócenia finansowania zabiegów in vitro,
• unowocześnienia standardów opieki okołoporodowej,
• zwiększenia dostępności żłobków,
• wprowadzenia systemu kaucyjnego w imporcie towarów rolno-spożywczych z Ukrainy,
• doprowadzenia do zmian w planie strategicznym wspólnej polityki rolnej,
• uchwalenia ustawy o asystencji osobistej,
• zwiększenia wynagrodzeń m.in. dla nauczycieli, pielęgniarek i ratowników medycznych oraz wydatków na modernizację wojska w polskich zakładach zbrojeniowych,
• włączenia WOT do systemu dowodzenia Sił Zbrojnych^[24].

Wybory parlamentarne

Wybory	Sejm					Senat		Rząd
	Głosy			Mandaty		Mandaty
	Liczba	%	+/−	Liczba	+/−	Liczba	+/−
2023	3 110 670	14,4 (3.)		65/460		11/100		Koalicja