Wół (rodzaj)

Rodzaj obejmuje gatunki występujące w Azji^[9][10][11].

Długość ciała 122–300 cm, długość ogona 60–100 cm, wysokość w kłębie 60–190 cm; długość rogów 14,6–51 cm; masa ciała 200–1200 kg^[10][12].

Rodzaj zdefiniował w 1827 roku angielski przyrodnik Charles Hamilton Smith w rozdziale poświęconym systematyce ssaków w publikacji traktującej o królestwie zwierząt^[1]. Na gatunek typowy wyznaczył (absolutna tautonimia) woła domowego (B. bubalis).

Etymologia

• Bubalus: łac. bubalus ‘bawół’, od gr. βουβαλος boubalos ‘bawół’^[13].
• Anoa: rodzima, celebeska nazwa anoa dla anoa nizinnego^[14]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Anoa depressicornis C.H. Smith, 1827.
• Buffelus: nowołac. buffelus ‘bawół’, od ang. buffalo ‘bawół’^[15]. Gatunek typowy: Rütimeyer wymienił trzy gatunki – †Bos palaeindicus Falconer, 1859, †Bubalus antiquus Duvernoy, 1854 oraz Bos indicus Rütimeyer, 1865 (= Bos bubalis Linnaeus, 1758) – z których typem nomenklatorycznym jest Buffelus indicus Rütimeyer, 1865 (= Bos bubalis Linnaeus, 1758).
• Probubalus: gr. προ pro ‘blisko, w pobliżu’; rodzaj Bubalus C.H. Smith, 1827^[16]. Gatunek typowy: Rütimeyer wymienił trzy gatunki – Probubalus celebensis Rütimeyer, 1865 (= Anoa depressicornis C.H. Smith, 1827), †Probubalus sivalensis Rütimeyer, 1865 (= †Hemibos triquetricornis Rütimeyer, 1865) oraz †Amphibos acuticornis Rütimeyer, 1865 (= †Bos (Amphibos) acuticornis Falconer & Cautley, 1868) – nie wyznaczając typu nomenklatorycznego.
• Pseudonovibos: gr. ψευδος pseudos ‘fałszywy’; rodzaj Novibos Coolidge, 1940^[7]. Gatunek typowy (oryginalne oznaczenie): Pseudonovibos spiralis Peter & Feiler, 1994 (= Bos bubalis Linnaeus, 1758).

Podział systematyczny

Podział anoa na formę nizinną B. depressicornis (anoa nizinny) i formę górską B. quarlesi (anoa górski)^[11] wymaga dalszych badań ze względu na ogromną zmienność leżącą u ich podstaw (np. wygląd zewnętrzny, anatomia, chromosomy, białka i DNA) które uniemożliwiają ostateczną klasyfikację^[9].

Arni azjatycki i wół domowy bywają zaliczane do odrębnych podgatunków nadrzędnego gatunku Bubalus bubalis, jako kolejno Bubalus bubalis arnee i Bubalus bubalis bubalis^[11].

Do rodzaju należą następujące występujące współcześnie gatunki^{[17][12][9][8]}:

• Bubalus arnee (Kerr, 1792) – arni azjatycki
• Bubalus bubalis (Linnaeus, 1758) – wół domowy – gatunek udomowiony
• Bubalus mindorensis Heude, 1888 – wół mindorski
• Bubalus depressicornis (C.H. Smith, 1827) – anoa nizinny
• Bubalus quarlesi (Ouwens, 1910) – anoa górski

Opisano również gatunki wymarłe:

• Bubalus bathygnathus Akhtar, 1992^[18]
• Bubalus brevicornis Yang Zhongjian, 1936^[19]
• Bubalus cebuensis Croft, Heaney, Flynn & Bautista, 2006^[20]
• Bubalus grovesi Rozzi, 2017^[21]
• Bubalus jarikasensis Akhtar, 1992^[18]
• Bubalus mephistopheles (Hopwood, 1925)^[22]
• Bubalus murrensis (Berckhemer, 1927)^[23]
• Bubalus palaeindicus (Falconer, 1859)^[24]
• Bubalus palaeokerabau Dubois, 1908^[25]
• Bubalus platyceros Lydekker, 1877^[26]
• Bubalus teilhardi Yang Zhongjian, 1932^[27]
• Bubalus wansjocki Boule & Teilhard de Chardin, 1928^[28]
• Bubalus youngi Zhou Mingzhen & Xu Yuxuan, 1957^[29]

• wół

• C.H. Smith: Synopsis of the species of the class Mammalia. W: G. Cuvier & E. Griffith (red.): The animal kingdom: arranged in conformity with its organization. Cz. 5. London: G.B. Whittaker, 1827, s. 1–391. (ang.).
• L. Rütimeyer. Beitrage zu einer paleontologischen Geschichte der Wiederkauer, zunächst an Linné’s Cienus Bos. „Verhandlungen der Naturforschenden Gesellschaft in Basel”. 4, s. 299–, 1867. (niem.). 
• T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 1–984, 1904. (ang.).