د اوکران اقتصاد

له ۱۹۱۷ز مخکې

جغرافيې له مودې راهيسې د اوکران د ځمکو پر اقتصاد اغېز کړی. غني حاصلخېزې ځمکې (لکه د چرنوزيم سيمې) له دې سيمې څخه د «د غلو دانو کندو» جوړ کړی و: د لرغونو يونانيانو او د ابتدايي نوې اروپا لپاره. د سوداګريزو دهليزونو پالنه – له ورنجنيانو څخه تر يونانيانو پورې لاره او د ابناګانو له لارې د مديترانې بحيرې تر نړۍ پورې لاسرسی – خورا مهم وګرځېدل. له نولسمې پېړۍ راوروسته، کاني سرچينو د هېواد له صنعتي کېدو سره مرسته وکړه – په ځانګړي ډول په ډونباس کې. خو د پولو په امنيت کې کمښت دا معنا درلوده چې په اقتصادي پرمتخګ کې بيا بيا خنډونه پیدا شول. سټيپي کوچيانو او نورو يرغلګرو – د بېلګې په ډول کومان، مغول، تاتار، کله کله به يې لوټ او تالان اقتصادي ودې ته د پرمختګ ورکولو پر ځای زيات مهم بلل. په شپاړسمه او اتلسمه پېړۍ کې،  ځنګلي پراخو سيمو شاړو ځمکو د اوکراين ډېره برخه د لنډمهالي پوځي پوستو د سيمې په وتګه وګرځوله، دا چاره په اولسمه او اتلسمه پېړۍ کې به دې سيمه کې د تزاري روسيې له خوا په دې سيمه کې د خپل ځواک له پراختيا مخکې وه.^{[۱۷][۱۸][۱۹]}

د شوروي اتحاد پړاو: ۱۹۱۷ څخه تر ۱۹۹۱

له ۱۹۹۱ څخه تر ۲۰۰۰ پورې

د ۱۹۹۱ز کال د اګست په څلورويشتمه نېټه اوکراين له شوروي اتحاد څخه خپلواکي واخيسته. په راتلونکو کلونو کې د دې نوي هېواد اقتصاد په توليد کې سخت کمښت او په پړسوب کې له زياتوالي سره مخ شو. اوکران د ۱۹۹۰ز لسيزې په لومړيو کې مالي بازارونو ته په لاسرسي کې د کمښت او د حکومتي لګښتونو د مالي تمويل لپاره په پرامه کچه د مالي پراختيا له امله د پيسو سخت پړسوب وليد، په داسې حال کې چې په توليداتو کې چټک کمښت پېښ شو. هغه مهال د شوروي اتحاد د ډېرو پخوانيو جمهوريتونو لپاره په توليد کې سخت کموالی او مخ په وده پړسوب عام و، خو اوکران له دې ستونزو څخه تر ټولو زيات اغېز وليد. د دې سخت پړسوب په ځواب کې د اوکراين ملي بانک د ۱۹۹۶ز کال په سپتمبر مياشت کې ملي دودپيسه چې «کاربووينټس» وه په «هريونيا» بدله کړه، او ژمنه يې وکړه چې دا پيسه به د امريکايي ډالر په اړوند ثابته وساتي. دودپيسه د ۱۹۹۰ز لسيزې تر پايه بې ثباته وه، په ځانګړي ډول د ۱۹۹۸ز کال د روسي مالي بحران په اوږدو کې.^{[۲۰][۲۱][۲۲][۲۳]}

د ۱۹۹۰ز لسيزې په اوږدو کې، د ژورې سوړبازارۍ له امله د بې وزلۍ کچه نسبتاً لوړه وه، خو په ۲۰۰۱ز کال کې په پيل کېدو سره، د پرله پسې اوه کلونو د اقتصادي ودې په پايله کې، د ډېرو اوکرانيانو لپاره د ژوند معيار لوړ شو. د ۲۰۰۷ز کال د نړيوال بانک يو راپور کې راغلي: «اوکراين په وروستيو کلونو کې د بل هر بدلېدونکي اقتصاد په پرتله په بې وزلۍ کې تر ټولو زيات کمښت ثبت کړی دی. د بې وزلۍ اندازه، د کومې اندازه کول چې د بې وزلۍ د مطلقې ليکې په مقابل کې شوې، په ۲۰۰۱ز کال کې د لوړې کچې ۳۲٪ څخه په ۲۰۰۵ز کال کې ۸٪ ته راښکته شوې ده. ملګرو متلونو يادونه کړې چې اوکران په مطلقې بې وزلۍ لاسبری شوی دی او په دې هېواد کې په ۲۰۰۹ز کال کې يواځې نسبي بې وزلي وه.^[۲۴][۲۵]

له ۲۰۰۰ څخه تر ۲۰۱۴ پورې

اوکراين د ۲۰۰۰ز لسيزې تر لومړيو پورې باثباته شو. د اوکراين له خپلواکۍ وروسته ۲۰۰۰ز کال په لومړي ځل د اقتصادي ودې کال و. د ۲۰۰۰ او ۲۰۰۸ز کلونو تر منځ په صادراتو کې د ۵۰٪ زياتوالي په مرسته اقتصاد مخ په لوړه روان و – په بنسټيز ډول د فلزاتو، فلزي کارونو، انجينيرۍ، کيمياوي موادو او خوراکونو په څېر د دوديزو صنعتونو صادرات. د ۲۰۰۱ او ۲۰۰۸ز کلونو تر منځ، د چټکې نړيوالې اقتصادي ودې له امله د فلزاتو او کيمياوي موادو نرخونه لوړ شول، په داسې حال کې چې له روسيې څخه د وارد شوي طبيعي ګاز نرخ بيا هم ښکته پاتې شو. د پيسو جريان د ۲۰۰۰ او ۲۰۰۸ کلونو تر منځ د اوکراين د اقتصادي پرمختګ په مخکې وړلو کې مرسته وکړه. په پرتليز ډول د سود د ډېرې کچې پر لور د توجه له امله، د اوکراين اقتصاد ته بهرنۍ نقدې پيسې واستول شوې او د پيسو مهيا کېدلو کې تيزي راغله: له ۲۰۰۱ څخه تر ۲۰۱۰ز کال پورې، پيسې په کلني ډول ۳۵٪ کچه زیاتې شوې. په ۲۰۰۶ او ۲۰۰۷ز کلونو کې، د پور د ودې کچه په منځنۍ اندازه ۷۳٪ وه. د دې يوه اغېزه دا وه چې د اوکراين شتمنۍ د سترو اقتصادي پوکاڼيو (کم ارزښت اقتصاد) په څېر ښکارېدې او زيات پړسوب د اوکراين د صادراتو مسابقې ته زيان ورسولو. په جي ډي پي کې د پور تناسب په چټکتۍ سره لوړ شو – يواځې په څو کلونو کې، له ۷ څخه نږدې ۸۰ سلنې پورې ورسېد. له ۲۰۰۰ څخه تر ۲۰۰۷ز کال پورې، د اوکراين د حقيقي ودې منځنۍ کچه ۷.۴٪ سلنه وه. د دې ودې لامل کورنۍ غوښتنه وه: د استهلاک پر لور ميلان، نور جوړښتي بدلون او مالي پرمختګ. کورنۍ تقاضا په ثابتو نرخونو کې په کلنۍ ډول نږدې ۱۵٪ زياته شوه. پراختيايي – دوه جرياني - مالي تګلارې له دې سره مرسته وکړه. اوکراين د مزدور له ډېر ښکته مصرف، تر يو بريده کمې تعرفې او د خپلو اصلي صادراتي توکو له لوړ قيمت څخه ګټه واخيسته، خو په ورته وخت کې له غېر تعرفه يي خنډونو سره هم مخ شو. روسيې د ۲۰۰۸ز کال له پای راهيسې، له اوکراين څخه د طبيعي ګاز د نړيوال بازار له نرخ څخه کم قيمت وانه اخيست؛ له همدې امله د روسيې-اوکراين تر منځ د ګاز پر سر ګڼ اختلافات پيدا شول.^{[۲۶][۲۷][۲۸][۲۹][۳۰][۳۱]}