Украина икътисады

ҮЗИ интернет-порталы хәбәр иткәнчә, Украина ССР РСФСР дан соң Совет икътисадының иң мөһим икътисадый компоненты булган. Украина авыр сәнәгате элеккеге Советлар Союзының калган Республикаларына уникаль җиһаз һәм материалларның күп төрләрен китерә ала, ә авыл хуҗалыгы Бөтенсоюз авыл хуҗалыгы продуциясен (ит, сөт продуктлары, ашлык һәм яшелчә) җитештерүнең дүрттән беренә кадәр тәэмин итә.

90 нчы еллар хосусыйлаштыру нәтиҗәсендә, 1999 нчы елга бәйсез Украинаның тулаем эчке продукты 1991 нче ел дәрәҗәсеннән 40 % ка кадәр кимегән. Халыкара валюта фонды инициативасы буенча үткәрелгән кайбер реформалар икътисадны бераз җанландырды. Украина президенты һәм премьер-министр арасында даими сәяси каршылыклар булуга карамастан, аның кайбер мөһим өлешләрен күләгәдән чыгарды. Шуңа да карамастан, 2009 елгы гомумдөнья кризисы фонында икътисади күрсәткечләрнең 15 % ка кискен кимүе күзәтелгән, һәм бу бөтен планета масштабында иң начар нәтиҗәләргә китергән. Әмма 2010 елда Украина хакимияте Россия табигый газын китерүгә сизелерлек ташламалар турында килешү төзеде, бу, олигархик клан икътисадында өстенлек булуга карамастан, 2010-2013 елларда акрын үсешкә ирешергә мөмкинлек бирде. Шуңа да карамастан, Ауруппаның ярлы дәүләтләр исемлегеннән чыгарга ярдәм итмәде.

Шул сәбәпле валюта резервлары кискен кимегән, тулаем эчке продукт 17% кимегән, ә инфляция 60 % җиткән. Халыкара бергәлек һәм ХВФ кредитлары ярдәмендә ситуацияне стабильләштерә һәм кайбер уңышларга ирешә ала, әмма ил алдында хәл ителмәгән проблемаларның тулы бер комплексы кискен тора: коррупциягә каршы көрәш, капитал базарларын булдыру, бизнес-мохитне яхшырту һәм дәүләт мөлкәтен алга таба хосусыйлаштыруны үткәрү.

Икътисади яктан аеруча алга киткән төбәкләр-Донбасс (Донецк өлкәсе һәм Луганск өлкәсе), Приднепровье (Днепропетровск өлкәсе һәм Запорожье өлкәсе), шулай ук Киев, Харьков, Одесса, Львов шәһәрләре.

Авыл хуҗалыгы икътисади районнар: Подольск, Үзәк һәм Причерноморский.

2017 елда Украинаның Төп сәүдә партнерлары

Экспорт ( %), барлыгы 43,4 млрд дол.		Импорт ( %), барлыгы 49,4 млрд дол.
Россия Федерациясе	9,1	Россия Федерациясе	14,6
Польша	6,3	Кытай Халык Җөмһүрияте	11,4
Төркия	5,8	Алмания	10,5
Италия	5,7	Польша	6,8
Һиндстан	5,1	Белорусия	6,5
Кытай Халык Җөмһүрияте	4,9	АКШ	5,0
Мисыр	4,2	Швейцария	3,3
остальные страны	58,9	остальные страны	41,9

Украинада тулаем эчке продукт динамикасы

Ел	ТЭП, млрд. (халыкара валюта)	ТЭП, млрд. (АКШ долларында)	ТЭП ППС, ( млрд. долларларда)	ТЭП дәрәҗәсе алдагы елга(в %)	ТЭП дәрәҗәсе (1990 елдагы % )[1]
1990*	0,000*	293,235*	505,504*	0,000*	100,0*
1991*	0,001*	101,116*	458,430*	▼-8,700*	91,3
1992	0,052	22,193	318,309	▼-9,900*	82,3
1993	1,587	35,025	277,653	▼-14,799	70,6
1994	12,449	38,012	219,007	▼-22,766	54,4
1995	56,381	38,275	196,427	▼-12,142	47,8
1996	84,308	46,083	180,309	▼-9,851	43,0
1997	96,559	51,867	177,572	▼-3,175	41,7
1998	106,103	43,315	176,240	▼-1,815	40,9
1999	134,904	32,661	178,575	▼-0,203	40,8
2000	175,888	32,331	193,472	5,932	43,2
2001	211,175	39,309	216,141	9,227	47,2
2002	234,138	43,956	231,177	5,340	49,7
2003	277,355	52,010	258,226	9,517	54,4
2004	357,544	67,226	296,623	11,795	61,0
2005	457,325	89,282	315,569	3,071	62,7
2006	565,018	111,885	349,893	7,571	67,3
2007	751,106	148,734	388,715	8,216	72,2
2008	990,819	188,240	405,232	2,243	74,2*
2009	947,042	121,552	346,506	▼-15,136	63,3*
2010	1079,346	136,011	351,656	4,2	65,8*
2011	1299,991	163,161	378,532	5,466	69,2*
2012	1404,669	175,707	386,425	0,239	69,3*
2013	1465,198	179,572	392,619	▼-0,027	69,4*
2014	1586,915	132,343	373,406	▼-6,553	64,8*
2015	1988,544	90,939	340,537	▼-9,773	58,5*
2016	2383,182	93,263	353.345	2.441	59,9*
2017	2908,233	109,321	368,784	2.525	61,4*
2018				3,5	63,5*

* Экстраполирование әһәмияте.

Бөтендөнья банкы фаразлары буенча, 2018 елда Украина икътисады 3,5 % үсеше көтелә^[2]; Украина Милли банкы 2,1 % ТЭП үсүен фаразлый.

2004 елда Украинада 1095 инновацион эшчәнлек өчен 4,51 млрд грн тотылган инновацион предприятиеләр эшләде. (563 млн доллар). 2002-2008 еллар эчендә Украина инновацияләргә сәнәгать чыгарылышы күләменең 3 % ын сарыф иткән. Фәнне финанслауга тулаем эчке продуктның якынча 0,5 % бүлеп бирелә.

2011 елда икътисад фәннәре докторы А. А. Аузан Украина Россия белән чагыштырганда зуррак инновацион потенциалга ия дип гариза белән чыгыш ясады.

2013 елның язында Украина АКШ, Һиндстан һәм Россиядән соң сертификацияләнгән ИТ-белгечләр саны буенча дөньяда дүртенче урында тора.

1990 елда халык саны 51 944,4 мең кеше тәшкил итә (шул исәптән 29 454 мең эшкә яраклы кеше), 1991 елның декабрь ахырында Украина халкы саны 52 056,6 мең кеше (шул исәптән 29 300 мең эшкә яраклы кеше).

Соңгы вакытта, хезмәт базарына халыкның миграция процесслары йогынты ясаган (шул исәптән Украина белән хезмәт миграциясе).

2008 елда икътисади актив халык (15-70 яшьлек) 22 397,4 мең кеше тәшкил иткән, шуларның 20 675,7 меңе — эшкә яраклы яшьтә. Шул исәптән 20 972,3 (15-70 яшьлек халыкның гомуми саныннан 59,3%) һәм 19 251,7 (эшкә яраклы яшьтәге халыкның 67,3% ы) мең кеше мәшгуль.

2014 елның июнь аенда Украинаның дәүләт фискаль хезмәте украиннарны рәсми рәсмиләштермичә 5 млн кешегә эшчеләрнең санын бәяләде. 2015 елның 5 февралендә Украинаның социаль сәясәт министры урынбасары Валерий Ярошенко хәбәр иткәнчә, узган ел эш урыннары саны 1,5 миллионга кимегән.

2016 елга рәсми рәвештә эшкә урнаштырылган украиннар саны 16 миллион тәшкил итә. Июнь аенда эшсезлек күрсәткече 9,1% тан (2015 елда) 9,9% ка кадәр арткан.

Сәнәгать тармагында халыкны эш белән тәэмин итү:

2015 елда халыкны эш белән тәэмин итү 62,4 булган . Эшсезлек -9,1 . Күләгә мәшгульлек -28,5.

Эшсезлек

Эшсезләр:

• 2014 — 9,7 %, яки 1,8 млн кеше
• 2015 — 9,1 %, яки (барлыгы) якынча 5 млн кеше

2016 - 9,5% яки 1678200-рәсми эшсезлек

Эшмәкәрлек

Украина дәүләт статистика хезмәте мәгълүматларына карасак, 2013 елда Украинада 1600127 хуҗалык итүче субъект исәпләнә, шуларның 698 - эре эшмәкәрлек субъекты, 20550 - урта һәм 1578879-кече эшмәкәрлек. Гамәлдәге законнар нигезендә Украинаның хуҗалык мөнәсәбәтләрендә катнашучылар юридик һәм физик затлар булырга мөмкин. Хуҗалык эшчәнлеген 364935 юридик зат башкарган, шуларның 20189 - урта предприятиеләр, 344048 - кече предприятиеләр һәм 1235192 - шәхси затлар-эшмәкәрләр. Эшмәкәрлек структурасында предприятиеләр күләме буенча кече предприятиеләр өлеше - 94,3%, урта предприятиеләр - 5,5%, эре предприятиеләр-0,2% тәшкил иткән.

• Татарстан икътисады
• Күләгәдәге икътисад