กระแสเกาหลี

กระแสเกาหลี (เกาหลี: 한류; ฮันจา: 韓流; อาร์อาร์: Hallyu; lit. กระแส/คลื่นเกาหลี) หรือ คลื่นเกาหลี^[1] (อังกฤษ: Korean Wave) เป็นปรากฏการณ์ทางวัฒนธรรมที่ทั่วโลกนิยมวัฒนธรรมร่วมสมัยของเกาหลีใต้เพิ่มขึ้นอย่างมากมาตั้งแต่คริสต์ทศวรรษ 1990 ความสนใจต่อวัฒนธรรมเกาหลีทั่วโลกได้รับอิทธิพลหลักมาจากการแพร่กระจายของเคป็อปและละครเกาหลี โดยความสำเร็จที่สำคัญได้แก่ โบอา, บีทีเอส และเพลง "คังนัมสไตล์" ของไซ เช่นเดียวกันกับ แดจังกึม จอมนางแห่งวังหลวง, เพลงรักในสายลมหนาว และ สควิดเกม เล่นลุ้นตาย กระแสเกาหลีได้รับการรับรองเป็นรูปแบบหนึ่งของอำนาจอ่อน และเป็นสินทรัพย์ทางเศรษฐกิจที่สำคัญของเกาหลีใต้ โดยสร้างรายได้ทั้งจากการส่งออกและการท่องเที่ยว^[2][3]

หลังวิกฤตการณ์การเงินในเอเชีย ค.ศ. 1997 และการตรวจพิจารณาอุตสาหกรรมบันเทิงเกาหลีใต้ของฝ่ายทหารสิ้นสุดลง เกาหลีใต้จึงกลายเป็นผู้ส่งออกวัฒนธรรมสมัยนิยมรายใหญ่ หลังการเพิ่มขึ้นของสื่อดาวเทียมในช่วงปลายคริสต์ทศวรรษ 1990 กระแสเกาหลีช่วงแรกขับเคลื่อนด้วยการเผยแพร่ละครและภาพยนตร์เกาหลีเข้าสู่จีนและเอเชียตะวันออกเฉียงใต้บางพื้นที่ นักข่าวจีนเป็นผู้คิดคำศัพท์ "กระแสเกาหลี" ครั้งแรกใน ค.ศ. 1999 ภายใต้ชื่อ หานหลิว (จีน: 韩流; พินอิน: hánliú; แปลตรงตัว: "คลื่นเกาหลี") ซึ่งสื่อถึงความสำเร็จของรายการโทรทัศน์เกาหลีใต้ในประเทศจีน จากนั้นในคริสต์ทศวรรษ 2000 ฮัลลยูจึงพัฒนาเป็นปรากฏการณ์ระดับโลก โดยขยายตัวอย่างรวดเร็วเข้าสู่เอเชียใต้ ตะวันออกกลาง และยุโรปตะวันออก ต่อมาใน ค.ศ. 2008 มูลค่าการส่งออกทางวัฒนธรรมของเกาหลีใต้แซงหน้ามูลค่าการนำเข้าทางวัฒนธรรมเป็นครั้งแรก^[4] การขยายตัวนี้ได้รับแรงหนุนจากการถือกำเนิดของสื่อสังคมและอินเทอร์เน็ต ซึ่งมีบทบาทสำคัญในการทำให้วงการบันเทิงเกาหลีเข้าถึงผู้ชมในต่างประเทศ รวมถึงการที่รัฐบาลเกาหลีใต้สนับสนุนปรากฏการณ์นี้ด้วย

ในประเทศไทย กระแสเกาหลีเริ่มต้นในราว ค.ศ. 2001 จากความสำเร็จของภาพยนตร์เรื่อง ยัยตัวร้ายกับนายเจี๋ยมเจี้ยม^[5] จากนั้นในเดือนตุลาคม ค.ศ. 2005 เมื่อช่อง 3 ได้นำละครโทรทัศน์เรื่อง แดจังกึม จอมนางแห่งวังหลวง เข้ามาฉาย ประสบความสำเร็จและได้รับความนิยมเป็นอย่างมาก จนกลายเป็นปรากฏการณ์ ทำให้สถานีโทรทัศน์ช่องต่าง ๆ ได้ซื้อลิขสิทธิ์ละครโทรทัศน์เกาหลีมาฉายแข่งขันกัน^[6][7] จนกระทั่งในราวต้นปี ค.ศ. 2014 กระแสเกาหลีในประเทศไทยเริ่มสร่างซาลง มีการวิเคราะห์กันว่าวัฒนธรรมญี่ปุ่นจะหวนกลับมาได้รับความนิยมอีกครั้ง^[8]

ผลของกระแสเกาหลีทำให้มีการให้ความสนใจอุตสาหกรรมวัฒนธรรมเกาหลีแบบใหม่อย่างมาก เช่น การใช้สัญญาทาสในอุตสาหกรรมไอดอลและการแพร่กระจายของการค้ามนุษย์ทางเพศในเรื่องอื้อฉาวเบิร์นนิงซัน^{[9][10][11][12]} มีหลายรายการและบุคคลในอุตสาหกรรมบันเทิงเกาหลีที่ถูกวิจารณ์ว่ามีคตินิยมเชื้อชาติ, การเลือกปฏิบัติตามผิวสี และกีดกันผู้หญิง ในขณะที่การฆ่าตัวตายของนักแสดงเกาหลีที่มีชื่อเสียงจำนวนมากเน้นย้ำถึงสภาพการทำงานที่โหดร้ายของอุตสาหกรรมนี้^[13][14] นอกจากนี้ ผู้ชมชาวเกาหลีพินิจพิเคราะห์ละครย้อนยุคเกาหลีมากขึ้นเรื่อย ๆ ทั้งในด้านการปฏิเสธประวัติศาสตร์ (historical negationism) และการพรรณนาประวัติศาสตร์เกาหลีที่ไม่ถูกต้อง ซึ่งทำให้ละคร สโนว์ดรอป ถูกคว่ำบาตร และละคร Joseon Exorcist ถูกยกเลิก^[15][16]