จังหวัดประจวบคีรีขันธ์
ประจวบคีรีขันธ์ เป็นจังหวัดในภาคตะวันตกของประเทศไทย เป็นจังหวัดที่มีรูปร่างยาวในแนวเหนือ-ใต้ และแคบในแนวตะวันออก-ตะวันตก โดยส่วนที่แคบที่สุดมีระยะทางประมาณ 12 กิโลเมตร มีองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นที่เป็นที่ตั้งศาลากลางจังหวัดอยู่ที่เทศบาลเมืองประจวบคีรีขันธ์ ในขณะที่ชุมชนเมืองที่มีประชากรมากที่สุดในจังหวัด คือ เทศบาลเมืองหัวหิน และมีลักษณะบ้านเรือนส่วนใหญ่เป็นแบบ มีหลังคา
จังหวัดประจวบคีรีขันธ์ | |
---|---|
การถอดเสียงอักษรโรมัน | |
• อักษรโรมัน | Changwat Prachuap Khiri Khan |
จากซ้ายไปขวา บนลงล่าง: อำเภอหัวหิน, พระมหาเจดีย์ภักดีประกาศ, อุทยานราชภักดิ์, สนามกีฬาสามอ่าว, อุทยานแห่งชาติน้ำตกห้วยยาง, เขาสามร้อยยอด | |
คำขวัญ: เมืองทองเนื้อเก้า มะพร้าว สับปะรด สวยสด หาด เขา ถ้ำ งามล้ำน้ำใจ | |
แผนที่ประเทศไทย จังหวัดประจวบคีรีขันธ์เน้นสีแดง | |
ประเทศ | ไทย |
การปกครอง | |
• ผู้ว่าราชการ | สมคิด จันทมฤก[1] (ตั้งแต่ พ.ศ. 2567) |
พื้นที่[2] | |
• ทั้งหมด | 6,367.620 ตร.กม. (2,458.552 ตร.ไมล์) |
อันดับพื้นที่ | อันดับที่ 32 |
ประชากร (พ.ศ. 2566)[3] | |
• ทั้งหมด | 550,977 คน |
• อันดับ | อันดับที่ 45 |
• ความหนาแน่น | 86.52 คน/ตร.กม. (224.1 คน/ตร.ไมล์) |
• อันดับความหนาแน่น | อันดับที่ 58 |
รหัส ISO 3166 | TH-77 |
ชื่อไทยอื่น ๆ | ประจวบ, บางนางรม |
สัญลักษณ์ประจำจังหวัด | |
• ต้นไม้ | เกด |
• ดอกไม้ | เกด |
• สัตว์น้ำ | ปลานวลจันทร์ทะเล |
ศาลากลางจังหวัด | |
• ที่ตั้ง | ถนนสละชีพ ตำบลประจวบคีรีขันธ์ อำเภอเมืองประจวบคีรีขันธ์ จังหวัดประจวบคีรีขันธ์ 77000 |
• โทรศัพท์ | 0 3260 3991-5 |
• โทรสาร | 0 3260 3991-5 |
เว็บไซต์ | www |
ประวัติศาสตร์
จังหวัดประจวบคีรีขันธ์มีประวัติศาสตร์ความเป็นมาไม่ค่อยแน่ชัด เนื่องจากเป็นพื้นที่แคบ ยามมีศึกสงครามยากแก่การป้องกันจึงต้องปล่อยให้เป็นเมืองร้างหรือยุบเมืองเป็นส่วนหนึ่งของเมืองเพชรบุรี ในอดีตเป็นเพียงเมืองชั้นจัตวาเล็ก ๆ ที่รวมกันอยู่ภายใต้การปกครองของเมืองเพชรบุรี พอถึงรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัยจึงได้โปรดเกล้าฯ ตั้ง เมืองบางนางรม ที่ปากคลองบางนางรม แต่ที่ดินไม่เหมาะสมแก่การเพาะปลูกจึงย้ายที่ว่าการเมืองไปตั้งที่เมืองกุย ที่มีความอุดมสมบูรณ์และการตั้งบ้านเรือนหนาแน่นกว่า
ครั้นรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว พ.ศ. 2398 โปรดเกล้าฯ ให้รวมเมืองกุย เมืองคลองวาฬ และเมืองบางนางรมเข้าด้วยกัน โดยที่ตั้งเมืองยังคงตั้งอยู่ที่เมืองกุย (คืออำเภอกุยบุรีในปัจจุบัน) และโปรดเกล้าฯ ให้เปลี่ยนชื่อเมืองกุยเป็น เมืองประจวบคีรีขันธ์ เพื่อให้ชื่อคล้องจองกันกับเมืองประจันตคีรีเขตซึ่งเดิมคือเกาะกงที่แยกออกจากจังหวัดตราด
ครั้นถึงรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว พ.ศ. 2441 จึงย้ายเมืองมาอยู่ที่บ้านเกาะหลัก ต่อมาพระองค์ทรงจัดการปกครองแบบมณฑลเทศาภิบาล เมืองประจวบคีรีขันธ์ เมืองชั้นจัตวาซึ่งขึ้นตรงกับเมืองเพชรบุรี มีฐานะเป็นอำเภอเมืองประจวบคีรีขันธ์ สังกัดเมืองเพชรบุรี ในช่วงนี้เมืองปราณบุรีซึ่งมีอาณาเขตติดอำเภอเมืองประจวบคีรีขันธ์ด้านทิศเหนือและเคยมีฐานะเป็นเมืองชั้นจัตวาขึ้นกับเมืองเพชรบุรี ก็ได้จัดตั้งเป็นอำเภอเมืองปราณบุรี สังกัดเมืองเพชรบุรีด้วย[4] ส่วนเมืองกำเนิดนพคุณขึ้นตรงกับเมืองชุมพร ด้วยมีพระราชดำริสงวนชื่อเมืองปราณไว้ (เมืองเก่าที่ตั้งอยู่ที่ปากน้ำปราณบุรี) ต่อมา วันที่ 2 มกราคม พ.ศ. 2449 พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวได้มีพระบรมราชโองการให้รวมเอาอำเภอเมืองปราณบุรี อำเภอเมืองประจวบคีรีขันธ์ เมืองเพชรบุรี และอำเภอกำเนิดนพคุณ เมืองชุมพร ซึ่งเป็นเมืองชั้นจัตวามาก่อน ตั้งเป็นเมืองปราณบุรี[5] มีที่ทำการเมืองอยู่ที่ตำบลเกาะหลัก ในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัวจึงได้มีการเปลี่ยนชื่อเมืองปราณบุรีเป็นเมืองประจวบคีรีขันธ์ เพื่อป้องกันการสับสนกับเมืองปราณที่ปากน้ำปราณบุรี[6][7] หลังจากมีการยกเลิกระบบการปกครองแบบมณฑลเทศาภิบาล เมืองประจวบคีรีขันธ์จึงไม่ได้ขึ้นตรงกับเมืองเพชรบุรีและมณฑลราชบุรีอีก
ภูมิศาสตร์
จังหวัดประจวบคีรีขันธ์ตั้งอยู่ในภาคตะวันตก ตามการแบ่งระบบ 6 ภาคอย่างเป็นทางการโดยคณะกรรมการภูมิศาสตร์แห่งชาติและราชบัณฑิตยสภา ในขณะที่การแบ่งภูมิภาคด้วยระบบ 4 ภาค (เหนือ กลาง อีสาน ใต้) จัดเป็นจังหวัดในภาคกลาง และการแบ่งทางอุตุนิยมวิทยาจัดเป็นจังหวัดในภาคใต้ตอนบน จังหวัดประจวบคีรีขันธ์มีเนื้อที่ประมาณ 6,367.620 ตารางกิโลเมตร หรือประมาณ 3,979,762.5 ไร่ มีอาณาเขตติดต่อกับจังหวัดใกล้เคียง ดังนี้
- ทิศเหนือ ติดต่อกับอำเภอแก่งกระจาน อำเภอท่ายางและอำเภอชะอำ (จังหวัดเพชรบุรี)
- ทิศใต้ ติดต่อกับอำเภอท่าแซะและอำเภอปะทิว (จังหวัดชุมพร)
- ทิศตะวันออก ติดต่อกับอ่าวไทย
- ทิศตะวันตก ติดต่อกับภาคตะนาวศรี (ประเทศพม่า)
ความยาวจากทิศเหนือจรดทิศใต้ ประมาณ 212 กิโลเมตร และชายฝั่งทะเลยาวประมาณ 224.8 กิโลเมตร มีส่วนที่แคบที่สุดอยู่ในตำบลคลองวาฬ อำเภอเมืองประจวบคีรีขันธ์ จากอ่าวไทยถึงเขตแดนพม่าประมาณ 12 กิโลเมตร มีเขาที่สูงที่สุดคือ เขาหลวงประจวบ มีความสูง 1,250 เมตร ระยะทางจากกรุงเทพมหานครตามทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 4 (ถนนเพชรเกษม) ประมาณ 399 กิโลเมตร ใช้เวลาเดินทางประมาณ 4 ชั่วโมงเศษ และตามเส้นทางรถไฟสายใต้ ประมาณ 318 กิโลเมตร ใช้เวลาเดินทางประมาณ 4-6 ชั่วโมง
การเมืองการปกครอง
หน่วยการปกครอง
การปกครองแบ่งออกเป็น 8 อำเภอ 48 ตำบล 388 หมู่บ้าน
ลำดับ | ชื่ออำเภอ | อักษรโรมัน | พื้นที่ (ตร.กม.) | ระยะห่างจาก อำเภอเมือง (กม.) |
---|---|---|---|---|
1 | เมืองประจวบคีรีขันธ์ | Mueang Prachuap Khiri Khan | 844.00 | – |
2 | กุยบุรี | Kui Buri | 935.40 | 34 |
3 | ทับสะแก | Thap Sakae | 538.00 | 43 |
4 | บางสะพาน | Bang Saphan | 868.00 | 88 |
5 | บางสะพานน้อย | Bang Saphan Noi | 720.00 | 109 |
6 | ปราณบุรี | Pran Buri | 765.37 | 71 |
7 | หัวหิน | Hua Hin | 838.90 | 88 |
8 | สามร้อยยอด | Sam Roi Yot | 871.90 | 56 |
จังหวัดประจวบคีรีขันธ์มีองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นทั้งหมด 61 แห่ง ประกอบด้วย องค์การบริหารส่วนจังหวัด 1 แห่ง คือ องค์การบริหารส่วนจังหวัดประจวบคีรีขันธ์, เทศบาลเมือง 2 แห่ง ได้แก่ เทศบาลเมืองประจวบคีรีขันธ์ และเทศบาลเมืองหัวหิน, เทศบาลตำบล 14 แห่ง, และองค์การบริหารส่วนตำบล 44 แห่ง[8] โดยรายชื่อเทศบาลทั้งหมดในจังหวัดประจวบคีรีขันธ์มีดังนี้
- หมายเหตุ
ทำเนียบผู้ว่าราชการจังหวัด
ชื่อ | ช่วงเวลาดำรงตำแหน่ง |
---|---|
28. นายประสงค์ อิศรภักดี | พ.ศ. 2497–2499 |
29. นายสอาด ปายะนันท์ | พ.ศ. 2499–2503 |
30. นายประจักษ์ วัชรปาน | พ.ศ. 2503–2510 |
31. นายประหยัด สมานมิตร | พ.ศ. 2510–2513 |
32. นายสุวิทย์ ยิ่งวรพันธุ์ | พ.ศ. 2513–2515 |
33. นายสุชาติ พัววิไล | พ.ศ. 2515–2518 |
34. นายสอาด ศิริพัฒน์ | พ.ศ. 2518–2519 |
35. นายปฐม สุทธิวาทนฤพุฒิ | พ.ศ. 2519–2522 |
36. นายมานิต วัลยะเพ็ชร์ | พ.ศ. 2522–2523 |
37. นายเสน่ห์ วัฑฒทาธร | พ.ศ. 2523–2525 |
38. นาวาเอก จำลอง ประเสริฐยิ่ง | พ.ศ. 2525–2526 |
39. นายบรรโลม ภุชงคกุล | พ.ศ. 2526–2528 |
40. หม่อมหลวงภัคศุก กำภู | พ.ศ. 2528–2529 |
41. นายบุญช่วย ศรีสารคาม | พ.ศ. 2529–2532 |
42. ร้อยเอก อำนวย ไทยานนท์ | พ.ศ. 2532–2537 |
43. นายกอบกุล ทองลงยา | พ.ศ. 2537–2539 |
44. นายประสงค์ พิทูรกิจจา | พ.ศ. 2539–2547 (ครั้งที่ 1) |
45. นายกิตติพงษ์ สุนานันท์ | พ.ศ. 2547–2549 |
44. นายประสงค์ พิทูรกิจจา | พ.ศ. 2549–2551 (ครั้งที่ 2) |
46. นายปานชัย บวรรัตนปราณ | พ.ศ. 2551–2552 |
47. นายวีระ ศรีวัฒนตระกูล | พ.ศ. 2552–2556 (ครั้งที่ 1) |
48. นายนิสิต จันทร์สมวงศ์ | พ.ศ. 2556 |
47. นายวีระ ศรีวัฒนตระกูล | พ.ศ. 2556–2558 (ครั้งที่ 2) |
49. นายทวี นริสศิริกุล | พ.ศ. 2558–2560 |
50. นายพัลลภ สิงหเสนี | พ.ศ. 2560–2564 |
51. นายเสถียร เจริญเหรียญ | พ.ศ. 2564–2566[9] |
52.นายนิติ วิวัฒน์วานิช | 19 ธันวาคม พ.ศ. 2566[10] - 11 มกราคม พ.ศ. 2567 |
53.นายสมคิด จันทมฤก | 19 มีนาคม พ.ศ. 2567- ปัจจุบัน |
การศึกษา
- มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลรัตนโกสินทร์ วิทยาเขตวังไกลกังวล
- มหาวิทยาลัยสวนดุสิต ศูนย์หัวหิน
- มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ หัวหิน
- วิทยาลัยการอาชีพวังไกลกังวล
- วิทยาลัยเทคโนโลยีประจวบคีรีขันธ์
- วิทยาลัยเทคนิคประจวบคีรีขันธ์
- วิทยาลัยการอาชีพบางสะพาน
- วิทยาลัยการอาชีพปราณบุรี
แหล่งท่องเที่ยว
- ศาลหลักเมืองจังหวัดประจวบคีรีขันธ์ สร้างขึ้นมาในสมัย ร.ต.อำนวย ไทยานนท์ เป็นผู้ว่าราชการ พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ภูมิพลอดุลยเดช ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้สมเด็จพระบรมโอรสาธิราช สยามมกุฎราชกุมาร เสด็จพระราชดำเนินแทนพระองค์ทรงเปิดศาลหลักเมือง เมื่อวันที่ 20 สิงหาคม พ.ศ. 2537 เพื่อให้เป็นสิริมงคลและเป็นหลักชัยคู่บ้านคู่เมือง
- ชายฝั่งทะเลสมเด็จพระนเรศวรมหาราช เป็นชายฝั่งทะเลในพื้นที่แหลมผักเบี้ย ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ พระราชทานพระบรมราชานุญาตให้เรียกชื่อชายฝั่งทะเลของจังหวัดเพชรบุรี-จังหวัดประจวบคีรีขันธ์ ซึ่งมีความยาว 200 กิโลเมตร[11] มีความยาวคอดไปถึงอำเภอบางสะพาน จังหวัดประจวบคีรีขันธ์[12] เพื่อแสดงถึงวีรกรรม พระปรีชาสามารถของสมเด็จพระนเรศวรมหาราชและเพื่อประกาศพระเกียรติคุณของพระมหากษัตริย์ไทย ให้ปรากฏพระนามบนแผนที่
- หาดบางเบิด
- หาดแหลมสน
- หาดบ้านกรูด
- อ่าวมะนาว
- อ่าวประจวบ
- อ่าวน้อย
- ด่านสิงขร
- อุทยานวิทยาศาสตร์พระจอมเกล้า ณ หว้ากอ (พิพิธภัณฑ์สัตว์น้ำหว้ากอ)
- อุทยานราชภักดิ์
ศาสนสถาน
- วัดคลองวาฬพระอารามหลวง
- วัดธรรมมิการามวรวิหาร (วัดเขาช่องกระจก)
- วัดเกาะหลัก
- วัดเขาอิติสุคโต
- วัดใหญ่คลายคีรี (เขาอิติสุคโต 2)
- วัดพรหมรังษี (เขาอิติสุคโต 3)
- วัดห้วยมงคล
- วัดทางสาย
- วัดตาลเจ็ดยอด
อุทยาน
บุคคลที่มีชื่อเสียง
- ทรงเกียรติ หาสูง แม่ค้าขายยำ เน็ตไอดอลชื่อดัง
อ้างอิง
ดูเพิ่ม
แหล่งข้อมูลอื่น
- เว็บไซต์อย่างเป็นทางการของจังหวัด เก็บถาวร 2019-11-28 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน
- เว็บไซต์วัดเขาอิติสุคโต เก็บถาวร 2012-10-30 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน
- เว็บไซต์สำนักปฏิบัติธรรมพรหมรังษี (เขาอิติสุคโต 3) เก็บถาวร 2019-01-18 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน
- เวปไซด์สามอ่าวดอตคอม อีกเสียงของชาวประจวบ เก็บถาวร 2014-05-02 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน
11°49′N 99°48′E / 11.82°N 99.8°E
- แผนที่และภาพถ่ายทางอากาศของ จังหวัดประจวบคีรีขันธ์
- แผนที่ จาก มัลติแมป โกลบอลไกด์ หรือ กูเกิลแผนที่
- ภาพถ่ายทางอากาศ จาก เทอร์ราเซิร์ฟเวอร์
- ภาพถ่ายดาวเทียม จาก วิกิแมเปีย