บูโพรพิออน

โรคซึมเศร้า

การวิเคราะห์อภิมานปี 2018 พบหลักฐานอ่อนสนับสนุนการใช้บูโพรพิออนสำหรับโรคซึมเศร้า โดยมีการทดลองอยู่ไม่กี่ครั้ง และมีหลักฐานอยู่น้อยซึ่งแสดงว่าบูโพรพิออนมีฤทธิ์แก้ซึมเศร้าอย่างอ่อน การวิเคราะห์อภิมานปี 2016 พบว่าการบำบัดด้วยบูโพรพิออนสำหรับโรคซึมเศร้าดีกว่ายาหลอก การทดลองส่วนใหญ่ซึ่งเปรียบเทียบบูโพรพิออนกับยาแก้ซึมเศร้าตัวอื่นแสดงประสิทธิผลค้ลายกัน แต่ข้อค้นพบนี้บางส่วนตั้งอยู่บนหลักฐานคุณภาพต่ำ การวิเคราะห์อภิมานปี 2009 พบว่าบูโพรพิออนมีประสิทธิผลพอ ๆ กับยาที่สั่งอย่างกว้างขวางชนิดอื่น รวมทั้งฟลูอ็อกเซทีนและพาร็อกเซทีน แม้มีการสังเกตแนวโน้มสนับสนุนประสิทธิพลังของเอสไซตาโลแพรม เซอร์ทราลีน และเว็นลาฟาซีนเหนือบูโพรพิออน และยังพบว่าเมอร์เทซาพีนมีประสิทธิผลมากกว่าบูโพรพิออน

บูโพรพิออนได้รับการรับรองจากองค์การอาหารและยาของสหรัฐอเมริกาในปี ค.ศ. 2006 สำหรับป้องกันการเกิดโรค​ซึมเศร้า​ตาม​ฤดู​กาล (seasonal affective disorder; SAD)^[13] ในบางประเทศ (ได้แก่ ออสเตรเลีย, นิวซีแลนด์ และสหราชอาณาจักร) การใช้บูโพรพิออนเพื่อรักษาโรคซึมเศร้าและโรค​ซึมเศร้า​ตาม​ฤดู​กาลนั้นถือเป็นการใช้ยานอกเหนือจากข้อบ่งใช้^[14][15] บทปฏิทรรศน์คอคแครนว่าด้วยการใช้บูโพรพิออนแบบออกฤทธิ์นานสำหรับรักษาโรคซึมเศร้าตามฤดูกาลพบว่าบูโพรพิออนมีประสิทธิภาพในการป้องกันการเกิดโรคซ้ำ ทว่า ผู้ใช้ยาสามในสี่จะไม่ได้ประโยชน์จากการรักษาและอาจเสี่ยงเกิดอันตรายได้

บูโพรพิออนมีคุณลักษณะหลายประการที่ทำให้มันต่างจากยาแก้ซึมเศร้าตัวอื่น ตัวอย่างเช่น ยานี้ไม่ทำให้เสื่อมสมรรถภาพทางเพศและยังไม่สัมพันธ์กับภาวะง่วงซึมหรือน้ำหนักเกินซึ่งต่างจากยาแก้ซึมเศร้าส่วนใหญ่ ในผู้ซึมเศร้าที่มีอาการง่วงซึมและอ่อนเพลีย พบว่าบูโพรพิออนมีประสิทธิภาพมากกว่าสารยับยั้งการเก็บกลับซีโรโทนินแบบเจาะจง (SSRI) ในการบรรเทาอาการเหล่านี้ ดูเหมือนมีข้อดีเล็กน้อยสำหรับ SSRI เหนือบูโพรพิออนในการบำบัดโรคซึมเศร้าชนิดกังวล

การใช้ยาบูโพรพิออนเสริม SSRI ที่มีการสั่งเป็นวิธีที่พบทั่วไปเมื่อบุคคลไม่ตอบสนองกับ SSRI แม้ดังนี้มิใช่ข้อบ่งชี้ที่ได้รับการอนุมัติอย่างเป็นทางการ การใช้ยาบูโพรพิออนเพิ่มใน SSRI (ที่พบบ่อยที่สุดคือฟลูอ็อกเซทีนหรือเซอร์ทราลีน) อาจทำให้อาการในผู้ป่วยบางคนดีขึ้นในผู้ที่ตอบสนองต่อยาแก้ซึมเศร้าอันดับแรกอย่างไม่สมบูรณ์

การเลิกบุหรี่

แพทย์สั่งบูโพรพิออนเพื่อช่วยเลิกบุหรี่^[16][17] บูโพรพิออนลดความรุนแรงของอาการขาดนิโคตินและลดอาการถอนนิโคตินได้^[18] ทั้งนี้ ประสิทธิผลของบูโพรพิออนในการงดเสพบุหรี่ลดลงตามเวลา โดยผู้ใช้ยา 20% ยังงดเสพบุหรี่ได้เมื่อเวลาผ่านไป 1 ปี บูโพรพิออนเพิ่มโอกาสการเลิกบุหรี่ประมาณ 1.6 เท่า ประสิทธิผลของบูโพรพิออนเปรียบได้กับการบำบัดการทดแทนนิโคติน แต่มีประสิทธิผลน้อยกว่าวาเรนิคลิน (varenicline)^[18]

การศึกษาในสัตว์บ่งชี้ว่า การบริหารบูโพรพิออนในขนาดต่ำกว่าขนาดแนะนำในการรักษาอาจมีผลเสริมคุณสมบัติการให้รางวัล (rewarding properties) ของนิโคตินได้ กล่าวคือ การได้รับยานี้ในขนาดต่ำจะกระตุ้นให้เกิดการบริหารนิโคตินให้กับตนเองของสัตว์ทดลอง (nicotine self-administration) แต่การได้รับบูโพรพิออนขนาดสูงจะช่วยลดการทำงานของระบบรางวัลได้^[19] ในออสเตรเลียและสหราชอาณาจักร บูโพรพิออนเป็นการใช้ที่ได้รับอนุญาตอย่างเดียว ในสหรัฐ องค์การอาหารและยาอนุญาตการวางตลาดของบูโพรพิออนสำหรับโรคซึมเศร้าและการเลิกบุหรี่^[14][15]

โรคซนสมาธิสั้น

ยังไม่ชัดเจนว่าบูโพรพิออนปลอดภัยหรือมีประสิทธิผลสำหรับการรักษาโรคซนสมาธิสั้นในเด็กหรือไม่ แนวทางปี 2007 ว่าด้วยการรักษาโรคซนสมาธิสั้นจากวิทยาลัยจิตเวชศาสตร์เด็กและวัยรุ่นแห่งอเมริกาสังเกตว่าหลักฐานสำหรับบูโพรพิออน "อ่อนมาก" จนองค์การอาหารและยาไม่น่าอนุมัติการรักษา ผลของยายัง "ด้อยกว่าสารที่ได้รับอนุญาตอย่างมาก ... ฉะนั้นอาจเป็นการรอบคอบสำหรับแพทย์ในการแนะนำให้ทดลองบำบัดด้วยพฤติกรรมก่อนในขั้นนี้ ก่อนเดินหน้าสารในลำดับที่สอง" ในทางคล้ายกัน แนวทางกระทรวงบริการสาธารณสุขของรัฐแห่งเท็กซัสแนะนำให้พิจารณาบูโพรพิออนหรือยาแก้ซึมเศร้ากลุ่มไตรไซคลิกเป็นการรักษาลำดับที่ 4 หลังลองใช้สารกระตุ้นต่างกันสองชนิดและอะโทม็อกเซทีน (atomoxetine)

นอกจากนี้ยังไม่ชัดเจนว่าบูโพรพิออนปลอดภัยหรือมีประสิทธิผลสำหรับการบำบัดโรคสมาธิสั้นในผู้ใหญ่ เพราะหลักฐานเปรียบเทียบระหว่างบูโพรพิออนกับยาหลอกสำหรับการบำบัดโรคสมาธิสั้นที่มีอยู่มีคุณภาพต่ำ

ภาวะหย่อนสมรรถภาพทางเพศ

บูโพรพิออนมีโอกาสก่อให้เกิดภาวะหย่อนสมรรถภาพทางเพศน้อยกว่ายาแก้ซึมเศร้าตัวอื่น การศึกษาหลายครั้งแสดงให้เห็นว่าบูโพรพิออนไม่เพียงมีผลข้างเคียงต่อระบบเพศน้อยกว่ายาแก้ซึมเศร้าอื่นเท่านั้น แต่ที่จริงยังช่วยบรรเทาภาวะหย่อนสมรรถนะทางเพศได้ด้วย^[20] จากการสำรวจจิตแพทย์พบว่า บูโพรพิออนจัดเป็นยาทางเลือกแรกสำหรับการรักษาภาวะหย่อนสมรรถภาพทางเพศที่มียากลุ่มที่ทำหน้าที่ยับยั้งการเก็บกลับเซโรโทนินเหนี่ยวนำ แม้ไม่ใช่ข้อบ่งใช้ที่องค์การอาหารและยาสหรัฐอนุญาต นอกจากนี้ยังมีการศึกษาหลายครั้งที่เสนอว่าบูโพรพิออนอาจช่วยเพิ่มสมรรถภาพทางเพศในหญิงความต้องการทางเพศลดลง (hypoactive sexual desire disorder) ที่ไม่ซึมเศร้าด้วย^[21]

โรคอ้วน

การใช้บูโพรพิออนเพื่อรักษาโรคอ้วนเป็นระยะเวลาต่อเนื่อง 6–12 เดือนอาจทำให้น้ำหนักลดลงได้มากกว่ายาหลอกเฉลี่ย 2.7 กิโลกรัม^[22] แต่ผลนี้ไม่ได้แตกต่างจากผลลดน้ำหนักจากยาอื่นหลายชนิด เช่น ไซบูทรามีน หรือออร์ลิสแตท เป็นต้น^[22] ยังมีการศึกษาบูโพรพิออนผสมกับนาลเทรกโซน^[23] ข้อกังวลเกี่ยวกับบูโพรพิออนมีความดันโลหิตสูงขึ้นและอัตราหัวใจเต้นเร็วขึ้น^[23] ในเดือนกันยายน ค.ศ. 2014 ยาสูตรผสมนี้ผ่านการรับรองจากองค์การอาหารและยาให้ใช้เป็นยารักษาโรคอ้วน^[24]

วัตถุประสงค์อื่น

มีข้อถกเถียงว่าการเติมยาแก้ซึมเศร้าอย่างบูโพรพิออนกับยาควบคุมอารมณ์มีประโยชน์ในบุคคลซึมเศร้าสองขั้วหรือไม่ แต่บทปฏิทัศน์ล่าสุดสรุปว่า บูโพรพิออนในสถานการณ์นี้ไม่มีอันตรายอย่างสำคัญและบางทีอาจให้ประโยชน์อย่างมีนัยสำคัญได้^[25][26] ส่วนการใช้บูโพรพิออนเพื่อบำบัดรักษาการติดโคเคนนั้นพบว่าไม่มีประสิทธิภาพ แต่มีหลักฐานอ่อนว่าอาจมีประโยชน์ในการรักษาการติดเมแทมเฟตามีน^[27] ข้อมูลจากการศึกษาหลายการศึกษาบ่งชี้ว่าบูโพรพิออนลดระดับสารตัวกลางอักเสบ (inflammatory mediators) ชนิดทีเอ็นเอฟ-อัลฟา จึงมีการเสนอแนะว่าอาจมีประโยชน์ในการรักษาโรคลำไส้อักเสบเรื้อรัง (inflammatory bowel disease) หรือภาวะภูมิต้านตนเองอื่น ๆ แต่ยังมีการศึกษาทางคลินิกน้อยมาก^[28] ทั้งนี้ บูโพรพิออนสามารถไม่มีประสิทธิภาพในการรักษาอาการปวดหลังส่วนล่างเรื้อรังเช่นเดียวกันกับยาต้านซึมเศร้าชนิดอื่น^[29] ยกเว้นดูล็อกซีทีน (Cymbalta)^[30] อย่างไรก็ตาม บางการศึกษาพบว่า บูโพรพิออนนั้นมีประสิทธิภาพในการรักษาอาการปวดเหตุโรคเส้นประสาท (Neuropathic pain) บางชนิดได้^[31]

ฉลากยาระบุว่า ไม่ควรใช้บูโพรไพออนในผู้ป่วยที่เป็นโรคลมชัก หรือผู้ที่มีความผิดปกติอื่นที่ทำให้ความทนต่อการกระตุ้นให้เกิดอาการชักของร่างกาย (seizure threshold) ลดลง เช่น โรคเบื่ออาหารเหตุจิตใจ, โรคบูลิเมีย เนอร์โวซา, เนื้องอกในสมองที่ยังเป็นอยู่, ดื่มหรือถอนเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ หรืออยู่ระหว่างการใช้หรือถอนยาเบ็นโซไดอาเซพีน รวมไปถึงผู้ที่อยู่ระหว่างการใช้ยาที่ออกฤทธิ์ยับยั้งเอนไซม์มอนอเอมีนออกซิเดส (MAOIs) เมื่อเปลี่ยนจากยากลุ่มดังกล่าวมาใช้บูโพรพิออน จำเป็นอย่างยิ่งที่จะต้องให้พ้นช่วงกำจัดยาเดิมออกก่อน (washout period) โดยปกติประมาณ 2 สัปดาห์^[4] ทั้งนี้ ควรระมัดระวังการใช้เป็นพิเศษในผู้ที่มีการบาดเจ็บของตับ, โรคไตเรื้อรังขั้นรุนแรง และโรคความดันโลหิตสูงรุนแรง รวมไปถึงการใช้ยาในเด็ก วัยรุ่น และผู้ใหญ่เนื่องจากมีความเสี่ยงต่อความคิดฆ่าตัวตายสูงขึ้น^[4]

การชักถือเป็นอาการไม่พึงประสงค์สำคัญที่สุดของบูโพรพิออน อุบัติการณ์การชักที่สูงเป็นสาเหตุให้มีการถอนออกจากตลาดยาในช่วง ค.ศ. 1986–1989 ความเสี่ยงต่อการชักแปรผันตรงกับขนาดยาอย่างมาก แต่ยังขึ้นอยู่กับรูปแบบยาเตรียมเช่นกัน บูโพรพิออนรูปแบบออกฤทธิ์เนิ่นจะมีอุบัติการณ์การชักประมาณร้อยละ 0.1 เมื่อใช้ยาในขนาดที่น้อยกว่า 300 มิลลิกรัมต่อวัน และร้อยละ 0.4 ที่ขนาด 300–400 มิลลิกรัมต่อวัน^[32] ส่วนบูโพรพิออนในรูปแบบออกฤทธิ์ทันทีจะมีอุบัติการณ์การชักร้อยละ 0.4 เมื่อใช้ยาในขนาดต่ำกว่า 450 มิลลิกรัมต่อวัน และเพิ่มเป็นร้อยละ 5 เมื่อใช้ยาในขนาด 450–600 มิลลิกรัมต่อวัน^[32] เมื่อเปรียบเทียบอุบัติการณ์การเกิดอาการชักครั้งแรกที่ไม่มีปัจจัยกระตุ้น (unprovoked seizure) ในกลุ่มประชากรทั่วไปจะเกิดขึ้นได้ประมาณร้อยละ 0.07–0.09 และความเสี่ยงดังกล่าวในกลุ่มประชากรที่ได้รับการรักษาด้วยยาแก้ซึมเศร้าชนิดอื่นทั่วไปมีประมาณร้อยละ 0.1–1.5 เมื่อใช้ยาขนาดที่แนะนำ^[33] ทั้งนี้ มีรายงานว่าโรคซึมเศร้าเองเพิ่มโอกาสการชัก และการศึกษาที่สอบสวนข้อมูลการทดลองทางคลินิกขององค์การอาหารและยาสหรัฐพบว่า ส่วนใหญ่การใช้ยาต้านซึมเศร้าในขนาดต่ำหรือปานกลางอาจไม่เพิ่มความเสี่ยงต่อการเกิดการชักโดยสิ้นเชิง^[34] อย่างไรก็ตาม ในการศึกษาเดียวกันยังพบว่า ในกลุ่มยาที่ใช้ต้านซึมเศร้าทุกชนิดนั้น มีบูโพรพิออนและโคลมิพรามีนที่สัมพันธ์กับความเสี่ยงต่อการชักที่สูงขึ้น^[34]

ยายังอาจก่อให้เกิดความดันโลหิตสูงที่อาจรุนแรงได้ในผู้ที่ได้ยาบางคนทั้งในผู้ที่เคยและไม่เคยมีประวัติความดันโลหิตสูงเดิม ความถี่ของผลข้างเคียงนี้น้อยกว่าร้อยละ 1 และไม่มีความแตกต่างอย่างมีนัยสำคัญเมือเทียบกับยาหลอก^[4] บทปฏิทัศน์ข้อมูลที่มีอยู่ซึ่งจัดทำขึ้นใน ค.ศ. 2008 บ่งชี้ว่า บูโพรพิออนปลอดภัยสำหรับใช้ในผู้ป่วยที่มีโรคหัวใจรุนแรงหลายรูปแบบ^[35]

ในสหราชอาณาจักร มีรายงานการเกิดอาการไม่พึงประสงค์จากยามากกว่า 7,600 รายงานจากระบบการรายงานพิเศษสำหรับผลกระทบที่อาจเกิดขึ้นจากยาที่เรียกว่า Yellow Card Scheme ซึ่งเป็นที่คาดการณ์ว่าอาจมีความสัมพันธ์กับการใช้บูโพรพิออน โดยรายงานเหล่านั้นล้วนเป็นรายงานที่เกิดขึ้นใน 2 ปีหลังจากที่บูโพรพิออนได้รับการรับรองจากองค์กรควบคุมยาและผลิตภัณฑ์ดูแลสุขภาพ (Medicines and Healthcare Products Regulatory Agency, MHRA) ในช่วงเวลานั้นมีผู้ได้รับบูโพรพิออนสำหรับช่วยเลิกบุหรี่มากถึง 540,000 คน นอกจากนี้ MHRA ยังได้รับรายงานการเกิดอาการไม่พึงประสงค์จนอันตรายถึงแก่ชีวิตจำนวน 60 รายงานที่คาดว่าอาจเกิดจากการใช้ Zyban (ชื่อการค้าของบูโพรพิออนในสหราชอาณาจักร) โดย MHRA ได้ออกมาให้ข้อสรุปในประเด็นดังกล่าวว่า "กรณีศึกษาตามรายงานดังกล่าวนั้น โดยส่วนใหญ่แล้วภาวะโรคร่วมของแต่ละรายอาจให้คำอธิบายเพิ่มเติมถึงเหตุการณ์ที่เกิดขึ้นนี้ได้"^[36] ซึ่งข้อสรุปดังกล่าวสอดคล้องกับการศึกษาขนาดใหญ่ที่ทำการศึกษาความปลอดภัยของบูโพรพิออนในกลุ่มตัวอย่างจำนวน 9,300 คน และให้ผลการทดลองที่บ่งชี้ว่า อัตราการตายของผู้สูบบุหรี่ที่ได้รับบูโพรพิออนเพื่อช่วยเลิกบุหรี่นั้นไม่ได้สูงไปกว่าอัตราการตายโดยธรรมชาติของผู้สูบบุหรี่ที่มีอายุในช่วงวัยเดียวกันแต่อย่างใด^[37]

เป็นที่ทราบกันดีว่า ยาที่ใช้ในการรักษาโรคซึมเศร้าทั่วไปนั้นมักก่อให้อาการไม่พึงประสงค์ที่พบเห็นได้บ่อย คือ อาการง่วงซึม (somnolence) การศึกษาทางคลินิกถึงความชุกของการเกิดอาการดังกล่าวในผู้ป่วยที่ได้รับการรักษาด้วยบูโพรพิออนพบว่า ความชุกดังกล่าวไม่ได้แตกต่างไปจากยาหลอกจนมีนัยยะแต่อย่างใด และเมื่อเปรียบเทียบกับยาต้านซึมเศร้ากลุ่มไตรไซคลิกและทราโซโดนพบว่า บูโพรไพออนทำให้เกิดการง่วงซึมได้น้อยกว่ายาดังกล่าวอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ ทั้งนี้ ส่วนหนึ่งอาจเป็นผลมาจากบูโพรพิออนส่งผลต่อตัวรับฮีสตามีนและตัวรับเซโรโทนินได้น้อยกว่า^{[38][39][40][41]} ยิ่งไปกว่านั้น เมื่อเปรียบเทียบกับยากลุ่มที่ทำหน้าที่ยับยั้งการเก็บกลับเซโรโทนิน (SSRIs) ก็ให้ผลไปในทางเดียวกันกับที่ทำการศึกษาเทียบกับยากลุ่มไตรไซคลิก ดังแผนภาพแสดงด้านบน^{[42][43][44][45][46]}

อาการด้านจิตเวช

การศึกษาทางคลินิกหลังจากบูโพรพิออนได้รับการขึ้นทะเบียนยาพบว่า ความคิดและพฤติกรรมการฆ่าตัวตายในผู้ที่ใช้ยาบูโพรพิออนนั้นพบอุบัติการณ์การเกิดได้น้อยมาก กระนั้นองค์การอาหารและยาได้มีการกำหนดกำหนดกฏไว้ว่า ยาต้านซึมเศร้าทุกชนิด รวมถึงบูโพรพิออน จะต้องมีกล่องข้อความเตือนบนฉลากยาถึงความเสี่ยงต่อการฆ่าตัวตายที่อาจเพิ่มขึ้นได้ในผู้ป่วยอายุน้อยกว่า 25 ปี ที่ได้รับการรักษาด้วยยาต้านซึมเศร้า โดยอิงข้อมูลที่ได้จากการวิเคราะห์ทางสิถิติที่ดำเนินการโดยองค์การอาหารและยาเอง ซึ่งพบว่า การใช้ยาต้านซึมเศร้าเพิ่มความเสี่ยงต่อการมีพฤติกรรมหรือความคิดที่จะฆ่าตัวตายในเด็กและวัยรุ่นได้ประมาณ 2 เท่า และ 1.5 เท่า ในกลุ่มตัวอย่างที่มีอายุ 18–24 ปี^[47] อย่างไรก็ตาม การศึกษาวิเคราะห์ขององค์การอาหารและยาข้างต้นซึ่งเป็นการวิเคราะห์ผลรวมของการศึกษาอื่นจำนวน 295 การศึกษาที่เกี่ยวเนื่องกับยาต้านซึมเศร้าจำนวน 11 ชนิดเพื่อให้ได้ผลลัพธ์ที่มีนัยสำคัญทางสถิติ กลับพบว่า การเพิ่มขึ้นของความเสี่ยงต่อการพฤติกรรมหรือมีความคิดที่จะฆ่าตัวตายในผู้ที่ได้รับการรักษาด้วยบูโพรพิออนไม่ได้มีความแตกต่างจากกลุ่มที่ได้รับยาหลอกจนถึงระดับที่มีนัยสำคัญทางสถิติแต่อย่างใด^[47] แต่ในกรณีที่มีการสั่งใช้ยาบูโพรพิออนเพื่อเป็นสารช่วยเลิกบุหรี่นั้นจะมีความกังวลเกี่ยวกับการเกิดอุบัติการณ์ดังกล่าวไม่มากเท่าใดนัก โดยข้อมูลจากการวิเคราะห์วรรณกรรมขององค์การความร่วมมือคอเครนเมื่อ ค.ศ. 2014 พบว่า ความสัมพันธ์ระหว่างการฆ่าตัวตายกับการใช้ยาบูโพรพิออนนั้นยังไม่สามารถระบุได้แน่ชัดเท่าใดนัก^[48] ต่อมาในปี ค.ศ. 2016 องค์การอาหารและยาได้ประกาศให้นำกล่องข้อความเตือนถึงความเสี่ยงต่อการเกิดปัญหาทางจิตออกจากฉลากของบูโพรพิออน เฉพาะในกรณีการใช้เพื่อเป็นสารช่วยเลิกบุหรี่^[49]

ในปี ค.ศ. 2009 องค์การอาหารและยาได้ออกประกาศเตือนถึงความสัมพันธ์ระหว่างการใช้บูโพรพิออนเพื่อเลิกบุหรี่กับการมีพฤติกรรมที่ผิดแปลกไป, กระวนกระวาย และไม่เป็นมิตร และจากข้อมูลที่ได้จากผู้ให้คำปรึกษาการเลิกบุหรี่พบว่าบางรายมีอาการซึมเศร้าหรือทำให้อาการซึมเศร้าที่มีอยู่เดิมรุนแรงมากขึ้น มีความคิดอยากตายหรืออยากฆ่าตัวตาย รวมไปถึงเคยพยายามที่จะฆ่าตัวตาย^[50] โดยคำเตือนที่ประกาศออกมานี้อิงจากผลการทบทวนข้อมูลของรายงานการเกิดอาการไม่พึงประสงค์จากสารช่วยเลิกบุหรี่ ซึ่งพบว่ามีรายงานจำนวน 10 รายงานที่พบการเกิดพฤติกรรมที่เกี่ยวเนื่องกับการฆ่าตัวตายในผู้ที่ได้รับบูโพรพิออนในช่วงเวลามากกว่า 10 ปีที่มีการบันทึกรายงาน^[51] อย่างไรก็ตาม ข้อมูลจากการวิเคราะห์วรรณกรรมอย่างเป็นระบบเมื่อปี ค.ศ. 2011 พบว่า การเหนี่ยวนำให้เกิดความผิดปกติทางจิตของบูโพรพิออนนั้นเกิดขึ้นเฉพาะในกลุ่มตัวอย่างบางกลุ่มเท่านั้น อาทิ ผู้ป่วยที่มีประวัติมีความผิดปกติทางจิตมาก่อน, ผู้ป่วยที่มีการใช้สารเสพติด, ผู้ที่ใช้ยาอื่นที่เกิดอันตรกิริยากับบูโพรพิออน รวมถึงการใช้บูโพรพิออนในขนาดสูงก็อาจก่อให้เกิดความผิดปกติดังกล่าวได้เช่นกัน โดยผู้ที่มีความผิดปกติทางจิตมาก่อนอยู่แล้วอาจมีอาการแย่ลงได้เมื่อได้รับการรักษาด้วยบูโพรพิออน^[52] โดยความผิดปกติทางจิตจากบูโพรพิออนที่พบเกิดขึ้นในการศึกษาดังกล่าว ได้แก่ หลงผิด, ประสาทหลอน, หวาดระแวง และสับสน โดยส่วนใหญ่อาการเหล่านี้จะลดลงหรือหายไปเมื่อลดขนาดหรือหยุดบูโพรพิออนที่ใช้ในการรักษา รวมไปถึงการใช้ยาอื่นเพื่อระงับอาการทางจิตที่เกิดขึ้น^[4][52] อย่างไรก็ตาม การเพิ่มเบนโซไดอะซีปีนในการรักษาอาการจิตแทนที่จะเป็นยาระงับอาการทางจิตอาจเป็นทางเลือกที่เหมาะสมกว่า หากอิงตามรูปแบบของการรักษาโรคจิตที่เกิดจากแอมเฟตามีน^[53] ดังนั้น จึงอาจพอสรปุได้ว่า อาการทางจิตที่เกิดขึ้นจากการใช้บูโพรพิออนนั้นมีความสัมพันธ์กับหลายปัจจัย ได้แก่ การใช้บูโพรพิออนในขนาดสูง ประวัติการเป็นโรคจิตหรืออารมณ์สองขั้ว ยาอื่นที่ใช้ร่วม เช่น ลิเทียม หรือเบนโซไดอะซีปีน การมีอายุมาก และการใช้สารเสพติด เป็นต้น^[52][54]

ในการศึกษาขนาดใหญ่เมื่อปี ค.ศ. 1999 ที่ทำการศึกษาเกี่ยวกับโปรแกรมที่ใช้บูโพรพิออนเพื่อเป็นสารช่วยในการเลิกสูบบุหรี่หรือการรักษาภาวะซึมเศร้าพบว่ายาดังกล่าวไม่ก่อให้เกิดอาการถอนยาแต่อย่างใด^[55] แต่ในปี ค.ศ. 2002 กลับรายงานผู้ป่วยสองรายที่มีอาการถอนยาเมื่อหยุดการใช้ยาบูโพรพิออนที่ใช้เพื่อในการเลิกสูบบุหรี่ แต่ผู้บันทึกได้ให้คำแนะนำว่า เพื่อป้องกันการเกิดอาการถอนยาบูโพรพิออนดังเช่นกรณีนี้ ควรลดขนาดบูโพรพิออนลงทีละน้อยจนกระทั่งผู้ป่วยหยุดยาได้ในที่สุด^[56] แต่ข้อมูลการสั่งใช้บูโพรพิออนในปัจจุบันนั้นให้ข้อมูลที่แตกต่างไปจากกรณีดังข้างต้น โดยระบุว่าไม่มีความจำเป็นต้องใช้วิธีการลดขนาดยาลงทีละน้อยในผู้ที่ต้องการหยุดการรักษาด้วยบูโพรพิออน^[2]

บูโพรพิออนจัดเป็นยาที่อันตรายในระดับปานกลางเมื่อได้รับยาเกินขนาด^[57][58] ในกรณีที่ได้รับในขนาดสูงเกินกว่าที่แนะนำในแนวทางการรักษาอย่างมีนัยยะ จะพบการเกิดการชักได้ประมาณ 1 ใน 3 ของผู้ป่วยกลุ่มดังกล่าว ส่วนอาการอื่นที่อาจเกิดขึ้นได้ ได้แก่ ประสาทหลอน, สูญเสียสติสัมปชัญญะ, และหัวใจเต้นผิดจังหวัด มีรายงานการได้รับยาบูโพรพิออนเกินขนาดร่วมกับยาอื่น จนทำให้ผู้ป่วยมีอาการไข้ กล้ามเนื้อหดเกร็ง เกิดการบาดเจ็บของกล้ามเนื้อ ความดันโลหิตสูงหรือต่ำ ซึม มึนงง โคม่า และระบบหายใจทำงานล้มเหลว โดยส่วนใหญ่แล้วอาการผิดปกติของผู้ที่ได้บูโพรพิออนเกินขนาดสามารถผันกลับมาเป็นปกติได้ แต่ในบางรายอาจมีความรุนแรงจนอันตรายถึงชีวิตจากการชักแบบรุนแรงที่ไม่สามารถควบคุมได้และความผิดปกติของระบบหัวใจหลอดเลือด^[4]

เด็กส่วนใหญ่ที่รับประทานบูโพรพิออนในจำนวนหนึ่งหรือสองเม็ดโดยบังเอิญพบว่า เด็กเหล่านั้นไม่แสดงอาการผิดปกติใด ๆ^[59]

เนื่องจากบูโพรพิออนเป็นยาที่ถูกเมแทบอลิซึมโดยเอนไซม์ CYP2B6 จึงสามารถเกิดอันตรกิริยากับยาอื่นที่ออกฤทธิ์ยับยั้งการทำงานของเอนไซม์นี้ได้ ซึ่งรวมไปถึงยาพาร็อกซีทีน, เซอร์ทราลีน, ฟลูอ็อกเซทีน, ไดแอซิแพม, โคลพิโดเกรล, และออเฟเนดรีน โดยผลที่เกิดขึ้นจากอันตรกิริยานี้จะทำให้ความเข้มข้นของบูโพรพิออนในกระแสเลือดเพิ่มขึ้น ในขณะที่โฮดรอกซีบูโพรพิออนซึ่งเป็นสารเมแทโบไลท์จะมีความเข้มข้นลดลง ในทางตรงกันข้าม ฤทธิ์ของบูโพรพิออนอาจลดลงได้เมื่อใช้ร่วมกับยาที่กระตุ้นการทำงานของเอนไซม์ CYP2B6 เช่น คาร์บามาซีปีน, คลอไตรมาโซล, ไรแฟมพิซิน, ริโตนาเวียร์, สาโทเซนต์จอห์น, ฟีโนบาร์บิทอล, เฟนิโทอิน และอื่นๆ^[60] นอกจากนี้ เนื่องด้วยบูโพรพิออนเองก็สามารถยับยั้งเอนไซม์ CYP2D6 ได้อย่างดี (K_i = 21 μM),^[2][19] เช่นเดียวกันกับสารเมแทโบไลท์ของบูโพรไพออนอย่างโฮดรอกซีบูโพรพิออนก็สามารถยับยั้งเอนไซม์ดังกล่าวได้เช่นกัน (K_i = 13.3 μM) ซึ่งผลจากการยับยั้งเอนไซม์นี้จะทำให้ยาอื่นที่มีความจำเป็นต้องถูกเมแทบอลิซึมเอนไซม์ดังกล่าวถูกกำจัดออกจากร่างกายได้ช้าลง^{[2][3][4][60]} ยกตัวอย่างเช่น สัดส่วนของเดกซ์โทรเมทอร์แฟน (ซึ่งถูกเมแทบอลิซึมได้โดยเอนไซม์ CYP2D6 เป็นส่วนใหญ่) ต่อสารเมแทโบไลท์หลักเดกซ์โทรแฟนจะเพิ่มขึ้นมากถึง 35 เท่า เมื่อบริหารยาให้กับผู้ป่วยที่อยู่ระหว่างการใช้บูโพรพิออนขนาด 300 มิลลิกรัมต่อวัน ซึ่งการเกิดอันตรกิริยาระหว่างยาทั้งสองชนิดนี้บ่งชี้ได้ถึงการเกิดอันตรกิริยาระหว่างยาที่สำคัญ แม้กระทั่งยาที่ไม่ต้องสั่งโดยแพทย์ (ในบางประเทศ เดกซ์โทรเมทอร์แฟนจัดเป็นยาที่ไม่จำเป็นต้องมีการสั่งใช้โดยแพทย์)^[60]

ดังที่กล่าวก่อนหน้านี้ว่า บูโพรพิออนทำให้ความทนต่อการกระตุ้นให้เกิดอาการชักของร่างกาย (seizure threshold) ลดต่ำลง^[61] แต่หากใช้บูโพรพิออนร่วมกับยาอื่นที่ส่งผลดังกล่าวได้ อาทิ คาร์บาพีแนม, สารโคลิเนอร์จิก, ฟลูออโรควิโนโลน, อินเตอร์เฟียรอน, คลอโรควิน, เมโฟลควิน, ลินเดน, ธีโอฟิลลีน, systemic คอร์ติโคสเตอรอยด์ที่ให้ทางระบบ (เช่น เพรดนิโซน), และยาต้านซึมเศร้ากลุ่มไตรไซคลิกบางชนิด (เช่น โคลมิพรามีน) อาจทำให้ความเสี่ยงที่จะเกิดอาการชักเพิ่มขึ้นกว่าเดิมได้^[4] นอกจากนี้ ข้อมูลประกอบการสั่งใช้ยาได้ระบุไว้ว่า ในผู้ที่ดื่มเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ควรลดปริมาณการดื่มลง เนื่องจากบูโพรพิออนอาจส่งผลลดความทนต่อแอลกอฮอล์ลงได้ในบางราย ประกอบทั้งการดื่มเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ปริมาณมากในระหว่างการใช้บูโพรพิออนยังเพิ่มความเสี่ยงต่อการเกิดการชักได้มากขึ้นกว่าเดิมได้^[4] รวมไปถึง ห้ามใช้บูโพรพิออนในผู้ที่อยู่ระหว่างการหยุดดื่มเครื่องดื่มแอลกอฮอล์หรือการใช้เบนโซไดอะซีปีนแบบทันทีทันใดด้วย^[62] และควรระมัดระวังการใช้บูโพรพิออนร่วมกับยาที่ยับยั้งเอนไซม์มอนอเอมีนออกซิเดส (MAOI) เนื่องจากอาจทำให้เกิดความดันโลหิตสูงวิกฤตได้^[63]

เภสัชพลศาสตร์

บูโพรพิออนจัดเป็นยาในกลุ่มยาที่ยับยั้งการเก็บกลับนอร์อีพิเนฟรินและโดปามีน (NDRI)^[69] นอกจากนี้แล้วยังดูเหมือนว่าบูโพรพิออนยังสามารถออกฤทธิ์เป็นสารกระตุ้นการหลั่งโดปามีนและนอร์อีพิเนฟริน (NDRA) ได้ด้วยเช่นกัน ซึ่งเป็นกลไกที่พบได้ทั่วไปในสารกลุ่มคาทิโนน^[70][71][72] อย่างไรก็ตาม เมื่อบูโพรพิออนได้รับการบริหารเข้าสู่ร่างกายมนุษย์โดยการรับประทาน ยานี้จะถูกเปลี่ยนแปลงอย่างรวดเร็วจนได้เป็นสารเมแทบอไลต์ที่ออกฤทธิ์หลายชนิด ซึ่งสารเมแทบอไลต์แต่ละชนิดนี้ก็มีคุณสมบัติทางเภสัชวิทยารวมถึงเมตาบอลิซึมรอบแรก (first pass metabolism) ที่แตกต่างกันออกไป^[69][70] โดยสัดส่วนความเข้มข้นในกระแสเลือดของสารเมแทบอไลต์จะสูงกว่าความเข้มข้นของบูโพรพิออนเป็นอย่างมาก ซึ่งเป็นผลมาจากการที่บูโพรพิออนถูกเปลี่ยนแปลงในร่างกายอย่างรววดเร็ว^[69][70][73] ทั้งนี้ สารเมแทบอไลต์หลักและมีความสำคัญที่สุดของบูโพรพิออน คือ ไฮดรอกซีบูโพรพิออน ซึ่งมีฤทธิ์จำเพาะต่อการยับยั้งการเก็บกลับนอร์อีพิเนฟริน (และดูเหมือนว่าจะกระตุ้นการหลั่งนอร์อีพิเนฟรินได้) และปิดกั้นตัวรับนิโคตินิกแอซิติลโคลีน (nAChR) เป็นอย่างมาก และไม่มีผลโดปามีนจนถึงระดับที่มีนัยสำคัญ ในกรณีที่ได้รับการบริหารยาบูโพรพิออนโดยการรับประทาน ความเข้นข้นของสารเมแทบอไลต์จากพื้นที่ใต้กราฟจะสูงกว่าบูโพรพิออนมากถึง 16–20 เท่า^[69] ดังนั้น จึงอาจกล่าวได้ว่า ผลที่เกิดจากบูโพรพิออนเองนั้นยังไม่อาจทราบได้แน่ชัดเท่าใดนัก ถึงแม้ที่ผ่านมาจะมีการศึกษาจนสามารถทำความเข้าใจถึงผลต่อร่างกายที่เกิดจากสารเมแทบอไลต์หลักของบูโพรพิออนอย่างไฮดรอกซีบูโพรพิออนได้เป็นอย่างดีก็ตาม^[69][70][74]

ฤทธิ์ทางโดพามิเนอร์จิค

บูโพรพิออนจัดเป็นยาอีกชนิดหนึ่งที่สามารถออกฤทธิ์ยับยั้งการเก็บกลับโดปามีนได้ โดยการปิดกั้นการทำงานของโดพามีนทรานสปอตเตอร์และนอร์อีพิเนฟรินทรานสปอตเตอร์^[75][76][77] ซึ่งการยับยั้งการเก็บกลับโดปามีนผ่านการปิดกั้นโปรตีนขนส่งนอร์อีพิเนฟรินนี้จะเกิดได้เด่นชัดมากที่สุดในสมองคอร์เทกซ์กลีบหน้าผากส่วนหน้า (prefrontal cortex) ของมนุษย์^[75] ส่วนสัมพรรคภาพการจับ (K_i) และความแรงในการยับยั้ง (เช่น ความเข้มข้นของสารที่ยับยั้งเป้าหมายได้ร้อยละ 50 หรือ IC₅₀) ของบูโพรพิออนต่อโดพามีนทรานสปอตเตอร์ของมนุษย์มีค่าประมาณ 526 นาโนโมลาร์ (nM) และ 443 nM ตามลำดับ^[76][77]

ฤทธิ์ต้านนิโคทินิคและฤทธิ์อื่น ๆ

เป็นที่ทราบกันว่า บูโพรพินอนสามารถออกฤทธิ์เป็นตัวยับยั้งแบบไม่แข่งขัน (non-competitive inhibitor) ต่อตัวรับนิโคตินิกแอซิติลโคลีนชนิด α₃β₂, α₃β₄, α₄β₂ และยับยั้งตัวรับนิโคตินิกชนิด α₇ อย่างอ่อน^[70][78] ซึ่งกลไกการออกฤทธิ์ดังกล่าวนั้นมีส่วนสำคัญเป็นอย่างมาก ไม่ใช่เแค่สำหรับการเลิกสูบบุหรี่เท่านั้น แต่ยังเป็นประโยชน์อย่างยิ่งในการรักษาโรคซึมเศร้าอีกด้วย^{[69][70][73][79]} นอกจากนี้ สารเมแทบอไลต์ของบูโพรพิออนเองก็ยังสามารถออกฤทธิ์เป็นตัวยับยั้งแบบไม่แข่งขันต่อตัวรับข้างต้นได้เช่นกัน โดยเฉพาะอย่างยิ่ง ไฮดรอกซีบูโพรพิออนซึ่งเป็นสารเมแทบอไลต์หลักที่มีฤทธิ์แรงที่สุดเมื่อเปรียบเทียบกับสารเมแทบอไลต์อื่นของบูโพรพิออน^{[69][80][81][82][83]} ณ ระดับความเข้มข้นที่เห็นผลในการรักษา บูโพรพิออนและไฮดรอกซีบูโพรพิออนจะออกฤทธิ์เป็นสารควบคุมแบบยับยั้ง (negative allosteric modulator) ต่อตัวรับเซโรโทนินชนิด 3A (5-HT_3A)^[84] โดยข้อมูลแสดงคุณสมบัติทางเภสัชวิทยาของบูโพรพิออนและสารเมแทบอไลต์ต่างๆของบูโพรพิออนนั้นดังแสดงไว้ในตารางด้านบน นอกจากบูโพรพิออนจะส่งผลต่อตัวรับต่างๆดังตารางแล้ว ยานี้ยังสามารถยับยั้งตัวรับอะดรีเนอร์จิกชนิด α₁ และตัวรับฮีสตามีนชนิด H₁ได้อย่างอ่อน ซึ่งมีความแรงในการยับยั้งการเก็บกลับโดปามีนได้ประมาณร้อยละ 14 และ 9 ตามลำดับ^[64]

เภสัชจลนศาสตร์

เมื่อเข้าสู่ร่างกาย บูโพรพิออนจะถูกเปลี่ยนแปลงที่ตับโดยกลุ่มเอนไซม์ไซโตโครม P450 ไอโซเอนไซม์ CYP2B6^[32] จนได้เป็นสารเมแทบอไลต์ที่มีฤทธิ์หลายชนิด R,R-hydroxybupropion, S,S-hydroxybupropion, threo-hydrobupropion และ erythro-hydrobupropion เป็นอาทิ ซึ่งสารเมแทบอไลต์เหล่านั้นจะถูกเปลี่ยนแปลงต่อไปจนได้ผลิตภัณฑ์สุดท้านเป็นสารที่ไม่ออกฤทธิ์ และถูกขับออกจากร่างกายผ่านทางปัสสาวะเป็นลำดับถัดไป ทั้งนี้ บูโพรพิออนและสารเมแทบอไลต์ลำดับแรกอย่างไฮดรอกซีบูโพรพิออนนั้นสามารถยับยั้งการทำงานของไอโซเอนไซม์ CYP2D6 ของตับได้เป็นอย่างดี ซึ่งไอโซเอนไซม์ดังกล่าวนั้นนอกจากจะทำหน้าที่ในการเปลี่ยนแปลงบูโพรพิออนและสารเมแทบอไลต์ของยานี้แล้ว ยังมีส่วนในการเปลี่ยนแปลงยาอื่น รวมไปถึงสารเมแทบอไลต์ของยาอื่นอีกหลายชนิด^[19] จึงเป็นเหตุผลที่ว่าเหตุใดบูโพรพิออนจึงสามารถเกิดอันตรกิริยาระหว่างยากับยาอื่นได้มากชนิด^{[2][3][4][60]}

ผลทางชีวภาพของบูโพรพิออนนั้นมีความแตกต่างกันอย่างนัยยะ กล่าวคือ ประสิทธิภาพในการออกฤทธิ์ของยานี้นั้นจะขึ้นอยู่กับสารเมแทบอไลต์ที่มีฤทธิ์แต่ละชนิด โดยเฉพาะอย่างยิ่ง สารเมแทบอไลต์ S,S-ไฮดรอกซีบูโพรพิออน ซึ่งมีความแรงมากที่สุด จนมีการนำสารเมแทบอลไต์นี้ไปผลิตเป็นยาชนิดใหม่ที่มีชื่อว่า ราดาฟาซีน โดยบริษัทแกล็กโซสมิธไคลน์^[85] แต่มีเหตุจำเป็นต้องหยุดการพัฒนายาดังกล่าวลงในปี ค.ศ. 2006 เนื่องมาจากการประเมินความเสี่ยงต่อการเกิดอาการไม่พึงประสงค์เทียบกับประโยชน์ที่ได้รับจากยาให้ผลลัพธ์ไม่เป็นที่น่าพึงพอใจ^[86]

ดังที่กล่าวข้างต้นแล้วว่า บูโพรไพออนนั้นจำเป็นต้องถูกเปลี่ยนแปลงเป็นไฮดรอกซีบูโพรพิออนโดย CYP2B6 ซึ่งเป็นไอโซไซม์ของระบบไซโตโครม P450 แต่ในบางสภาวะเอนไซม์ดังกล่าวอาจมีการทำงานที่เปลี่ยนแปลงไป เช่น ผู้ที่ดื่มเครื่องดื่มแอลกอฮอล์จะมีการเปลี่ยนแปลงบูโพรพิออนเร็วขึ้นมากกว่าปกติ เนื่องจากแอลกอฮอล์จะออกฤทธิ์เหนี่ยวนำให้มีการทำงานของ CYP2B6 มากขึ้น^[87] นอกจากกลไกดังกล่าวแล้ว บูโพรพิออนยังถูกเปลี่ยนแปลงผ่านเอนไซม์อื่นที่นอกเหนือจากไอโซไซม์ในระบบไซโตโครม P450 อาทิ เอนไซม์คอร์ติโซนรีดักเทสที่เปลี่ยนบูโพรไพออนไปเป็น ธรีโอ-ไฮโดรบิวโพรพิออน^[19][87] อย่างไรก็ตาม สารเมแทบอไลต์จากบูโพรพิออนอย่างอีริโธร-ไฮโดรบูโพรพิออนนั้น ยังไม่ทราบได้แน่ชัดว่าถูกเปลี่ยนแปลงจากบูโพรพิออนได้ด้วยกระบวนการใด^[19]

การเมแทบอลิซึมของบูโพรพิออนนั้นมีความผันผวนค่อนข้างสูง จะเห็นได้จากขนาดยาที่ให้ผลในการรักษา (effective dose) ในผู้ที่ได้รับการบริหารยาโดยการรับประทานนั้นอาจมีความแตกต่างกันมากถึง 5.5 เท่า (ช่วงครึ่งชีวิตกว้างถึง 12–30 ชั่วโมง) ส่วนขนาดยาที่ให้ผลในการรักษาของไฮดรอกซีบูโพรพิออนนั้นอาจต่างกันมากถึง 7.5 เท่า (ช่วงครึ่งชีวิตกว้าง 15–25 ชั่วโมง)^[4][6][88] ส่วนเมแทบอไลต์อื่นของบูโพรพิออน เช่น อีริโธรไฮโดรบูโพรพิออน และธรีโอไฮโดรบูโพรพิออนนั้นมีครึ่งชีวิตประมาณ 23-43 ชั่วโมงและ 24-50 ชั่วโมง ตามลำดับ^[2][4] จากความผันผวนด้านเภสัชจลนศาสตร์ของบูไรพิออนและสารเมแทบอไลต์หลักอย่างไฮดรอกซีบูโพรพิออน นักวิจัยบางคนได้แนะนำให้มีการการติดตามความเข้มข้นของสารทั้งสองชนิดนี้ เพื่อใช้เป็นข้อมูลประกอบการปรับเปลี่ยนแบบแผนการรักษาให้เหมาะสมผู้ป่วยแต่ละราย^[89] นอกจากนี้ยังมีรายงานการเกิดผลบวกลวงจากการตรวจแอมเฟตามีนในปัสสาวะของผู้ที่ได้รับการรักษาความผิดปกติใดๆด้วยบูโพรพิออน^[90][91][92]

ในปี ค.ศ. 2016 ได้มีการค้นพบสารเมแทบอไลต์หลักชนิดใหม่ของบูโพรพิออนที่เกิดจากการเปลี่ยนแปลงของยานี้ผ่านไอโซไซม์ CYP2C19^[93] ได้แก่ 4'-OH-bupropion, erythro-4'-OH-hydrobupropion และ threo-4'-OH-hydrobupropion ซึ่งมีปริมาณรวมกันประมาณร้อยละ 24 ของบูโพรพิออนทั้งหมดที่ถูกขับออกทางปัสสาวะ^[93] ถือว่าเป็นสัดส่วนที่ไม่ต่างกันมากนักกับสารเมแทบอไลต์อื่นที่ค้นพบก่อนหน้านี้ เช่น ไฮดรอกซีบูโพรพิออน, ธรีโอไฮโดรบูโพรพิออน, และอีริโธรไฮโดรบูโพรพิออน คิดเป็นสัดส่วนรวมกันประมาณร้อยละ 23 ของบูโพรพิออนทั้งหมดที่ถูกขับออกทางปัสสาวะ^[93]

บูโพรพิออนเป็นสารที่เป็นอนุพันธ์ของคาทิโนน ซึ่งถูกสังเคราะห์ขึ้นได้ผ่านกระบวนการทางเคมี 2 ขั้นตอน โดยมีสารตั้งต้นเป็น 3'-chloro-propiophenone โดยตำแหน่งอัลฟาที่อยู่ใกล้กับหมู่คีโตนจะถูกเติมด้วยอะตอมของโบรมีน เรียกปฏิกิริยานี้ว่า การเติมแฮโลเจนของคีโตน (ketone halogenation) เป็นลำดับแรก จากนั้นจะเกิด Nucleophilic substitution ของโบรโมคีโตนดังกล่าวที่ตำแหน่งอัลฟาด้วย t-butylamine ในสารละลายกรดไฮโดรคลอริก และได้ผลิตภัณฑ์เป็นบูโพรพิออนที่อยู่ในรูปเกลือไฮโดรคลอไรด์ คิดเป็นผลผลิตร้อยละ 75–85% ของสารตั้งต้นทั้งหมด^[94][95]

บูโพรพิออนถูกคิดค้นพัฒนาขึ้นโดยนาริแมน เมห์ต้าจากบริษัทเคมีภัณฑ์เบอร์โรส์ เวลคัม (ปัจจุบันคือ แกล็กโซสมิธไคลน์) เมื่อปี ค.ศ. 1969 ได้มีการจดสิทธิบัตรยาดังกล่าวในปี ค.ศ. 1974^[94] และได้รับการรับรองจากองค์การอาหารและยา (FDA) ของสหรัฐอเมริกาให้ใช้เป็นยาสำหรับการรักษาโรคซึมเศร้าเมื่อวันที่ 30 ธันวาคม ค.ศ. 1985 ภายหลังจากได้รับการรับรองได้นี้ได้มีการผลิตบูโพรพิออนออกจำหน่ายในตลาดยาภายใต้ชื่อการค้า Wellbutrin^[96] อย่างไรก็ตาม ด้วยเหตุที่บูโพรพิออนก่อให้เกิดการเพิ่มขึ้นของอุบัติการณ์การชักของผู้ที่ใช้ยานี้อย่างมีนัยสำคัญ แม้จะเป็นการใช้ในขนาดที่แนะนำในการรักษาก็ตาม ทำให้บูโพรพิออนถูกถอนออกจากตลาดยาในปี ค.ศ. 1986 ต่อจากนั้น การศึกษาทางคลินิกพบว่า ความเสี่ยงต่อการเกิดการชักในผู้ที่ใช้บูโพรพิออนนั้นมีความแปรผันตรงกับขนาดยาที่ใช้เป็นอย่างมาก จึงได้มีการนำบูโพรพิออนกลับเข้ามาใช้ในทางคลินิกใหม่ใน ค.ศ. 1989 แต่ด้วยขนาดแนะนำในการรักษาต่อวันที่ลดต่ำลง^[97]

ในปี ค.ศ. 1996 องค์การอาหารและยาได้ประกาศรับรองบูโพรพิออนรูปแบบออกฤทธิ์นานภายใต้ชื่อการค้า Wellbutrin SR ที่ต้องชนิดรับประทานวันละ 2 ครั้ง ต่างจาก Wellbutrin ที่เป็นบูโพรพิออนรูปแบบที่ออกฤทธิ์ทันทีที่จำเป็นต้องรับประทานยาถึงวันละ 3 ครั้ง^[98] ต่อมาปี ค.ศ. 2003 องค์การอาหารและยาได้รับรองบูโพรพิออนรูปแบบออกฤทธิ์นานอีกชนิดหนึ่ง คือ Wellbutrin XL ซึ่งสามารถบริหารได้โดยการรับประทานเพียงวันละ 1 ในเวลานั้นทั้ง Wellbutrin SR และ XL เป็นยาต้นแบบที่มีจำหน่ายเฉพาะในสหรัฐอเมริกาและแคนาดา โดยในแคนาดา ยาต้นแบบบูโพรพิออนภายใต้ชื่อ Wellbutrin XR นั้นอยู่ภายใต้การกระจายสินค้าโดยบริษัทมีแลน ส่วนข้อบ่งใช้ของบูดพรพิออนในการเป็นสารช่วยเลิกบุหรี่นั้นได้รับการรับรองจากองค์การอาหารและยาเมื่อปี ค.ศ. 1997 ในชื่อการค้า Zyban^[98] จากนั้นในปี ค.ศ. 2006 Wellbutrin XL ก็ได้รับการรับรองให้ใช้ในการรักษาโรคซึมเศร้าตามฤดูกาลด้วยเพิ่มเติม^[99]

ในฝรั่งเศส บริษัทมีแลนเป็นบริษัทที่ได้รับการอนุญาตให้วางตลาดบูโพรพิออนเมื่อวันที่ 3 สิงหาคม ค.ศ. 2001 ด้วยขนาดสูงสุดไม่เกิน 300 มิลลิกรัมต่อวัน^[100] แต่เฉพาะรูปแบบออกฤทธิ์นานที่มีข้อบ่งใช้สำหรับเป็นสารช่วยในการเลิกบุหรี่ ต่อมาในช่วงต้นปี ค.ศ. 2007 แกล็กโซสมิธไคลน์ได้รับอนุญาตให้วางจำหน่ายบูโพรพิออนที่มีข้อบ่งใช้สำหรับผู้ใหญ่ที่มีโรคซึมเศร้าในประเทศเนเธอร์แลนด์ และเป็นที่คาดหวังของบริษัทว่าอาจได้รับอนุญาตให้วางจำหน่ายยาดังกล่าวในตลาดยาของประเทศอื่นในยุโรปเช่นกันในอนาคต^[101]

เมื่อวันที่ 11 ตุลาคม ค.ศ. 2007 ผู้ให้บริการข้อมูลเกี่ยวกับผลิตภัณฑ์เสริมอาหารสำหรับผู้บริโภคจำนวน 2 รายอย่าง ConsumerLab.com และ The People's Pharmacy ได้ตีพิมพ์ผลการทดสอบการเปรียบเทียบความแตกต่างระหว่างบูโพรพิออนที่มีชื่อการค้าที่แตกต่างกัน^[102] The People's Pharmacy ได้รับรายงานหลายฉบับเกี่ยวกับการเพิ่มขึ้นของอาการไม่พึงประสงค์และการลดลงของประสิทธิภาพของยาบูโพรพิออนต้นแบบซึ่งได้รับแจ้งต่อ ConsumerLab.com เพื่อให้มีการทดสอบผลิตภัณฑ์ที่มีปัญหา ผลการทดสอบพบว่า "หนึ่งในยาต้นแบบจำนวนหนึ่งของ Wellbutrin XL ขนาด 300 มิลลิกรัม ที่ถูกจำหน่ายภายใต้ชื่อ Budeprion XL 300 มิลลิกรัม มีคุณสมบัติที่ทดสอบในห้องปฏิบัติการไม่ตรงตามที่ควรจะเป็นเช่นผลิตภัณฑ์ต้นแบบ"^[103] แต่องค์การอาหารและยาได้เข้ามาตรวจสอบข้อร้องเรียนดังกล่าวและได้ผลสรุปว่า Budeprion XL นั้นมีคุณสมบัติเทียบเท่ากับ Wellbutrin XL ในด้านชีวปริมาณออกฤทธิ์ของทั้งบูโพรพิออนและสารเมแทบอไลต์หลักที่ออกฤทธิ์อย่างไฮดรอกซีบูโพรพิออน นอกจากนี้ องค์การอาหารและยายังกล่าวด้วยว่า การแปรปรวนของอารมณ์ที่เป็นไปตามธรรมชาติและเกิดขึ้นประจวบเหมาะกับเวลาน่าจะเป็นคำอธิบายที่เหมาะสมในผู้ที่มีอาการซึมเศร้าที่แย่ลงอย่างเห็นได้ชัดหลังจากเปลี่ยนยาจาก Wellbutrin XL เป็น Budeprion XL^[104] แต่ในวันที่ 3 ตุลาคม ค.ศ. 2012 องค์การอาหารและยาเองได้ประกาศแย้งถึงประเด็นดังข้างต้น หลังตรวจสอบพบว่า "Budeprion XL 300 มิลลิกรัมไม่ผ่านการทดสอบความเท่าเทียมกันทางผลการรักษา (Therapeutic equivalence) เมื่อเปรียบเทียบกับ Wellbutrin XL 300 มิลลิกรัม"^[105] อย่างไรก็ตาม องค์การอาหารและยาไม่ได้ทดสอบชีวสมมูลของยาสามัญอื่นๆ ของ Wellbutrin XL 300 มิลลิกรัม แต่ขอให้ผู้ผลิตทั้ง 4 รายส่งข้อมูลเกี่ยวกับการทดสอบนี้ไปยังองค์การอาหารและยาภายในเดือนมีนาคม 2013 เพื่อให้องค์การอาหารและยาได้ทำการพิจารณาสูตรยาสามัญของยาดังกล่าวจากผู้ผลิตบางรายที่อาจไม่ได้รับชีวสมมูล^[105] โดยผลการพิจารณาที่ประกาศออกมาในช่วงเดือนตุลาคมปีเดียวกันนั้นพบว่า ไม่มียาสามัญของ Wellbutrin XL 300 มิลลิกรัม จากผู้ผลิตใดที่ไม่มีชีวสมมูลกับยาต้นแบบ^[106]

ในเดือนเมษายน ค.ศ. 2008 องค์การอาหารและยาได้อนุมัติการขึ้นทะเบียนบูโพรพิออนในรูปเกลือไฮโดรโบรไมด์แทนรูปเกลือไฮโดรคลอไรด์ ภายใต้ชื่อการค้า Aplenzin ซึ่งผลิตโดย ซาโนฟี่-อเวนตีส.^[107]

ในปี ค.ศ. 2012 กระทรวงยุติธรรมสหรัฐได้ประกาศปรับแกล็กโซสมิธไคลน์เป็นจำนวน 3 พันล้านดอลลาร์สหรัฐในฐานความผิดส่วนหนึ่งจากการโฆษณาและประชาสัมพันธ์เพื่อส่งเสริมให้มีการใช้ Wellbutrin สำหรับการลดน้ำหนักและรักษาภาวะเสื่อมสมรรถภาพเทางเพศโดยไม่ได้รับอนุญาต^[108]

การใช้เพื่อนันทนาการ

หากอิงตามการจัดจำแนกยาที่ออกฤทธิ์ต่อจิตประสาทของรัฐบาลสหรัฐ บูโพรพิออนจะถูกจัดให้เป็นยาในกลุ่มยาที่ไม่อาจนำไปใช้ในทางที่ผิดได้^[109] อย่างไรก็ตาม การศึกษาในสัตว์ทดลองอย่างลิงกระรอกและหนู พบว่าบูโพรพิออนอาจสามารถเหนี่ยวนำให้เกิดการบริหารยาบูโพรพิออนในรูปแบบฉีดด้วยตนเอง (self-administration) ของสัตว์ทดลองดังกล่าวได้ ซึ่งการเกิดพฤติกรรมดังกล่าวโดยส่วนมากแล้วมักเป็นอาการที่บ่งบอกถึงการติดยาได้อย่างนัยยะ^[19] ทั้งนี้ มีการบันทึกกรณีศึกษาหรือมีการพบเห็นการใช้บูโพรพิออนไปในทางที่ผิดอยู่ประปราย แต่หลักฐานเชิงประจักษ์ทางการแพทย์บ่งชี้ให้เห็นว่าการบริหารยาบูโพรพิออนโดยการรับประทานนั้นมีความแตกต่างเป็นอย่างมากกับการบริหารยาโดยการฉีดเข้าหลอดเลือดดำในแง่ของการกระตุ้นให้เกิดการติดยาดังเช่นที่เกิดขึ้นในกรณีของโคเคนหรือแอมเฟตามีน^[110] โดยการบริหารบูโพรพิออนในช่องทางอื่นที่ผิดแปลกไปจากที่ควรจะเป็น อย่างการฉีดเข้าหลอดเลือดดำและการสูดพ่นนั้น พบว่ามีบันทึกรายงายการใช้บูโพรพิออนในทางที่ผิดโดยการบริหารยาผ่านช่องทางดังกล่าวในสหรัฐอเมริกาและแคนาดา โดยเฉพาะอย่างยิ่งกลุ่มนักโทษในเรือนจำ^{[111][112][113]}

ชื่อสามัญและชื่อการค้า

บูโพรพิออน (Bupropion) เป็นชื่อระหว่างประเทศที่ไม่มีเจ้าของ (International Nonproprietary Name: INN) และ ชื่อยาที่ได้รับอนุญาตของอังกฤษ (British Approved Name: BAN) ขณะที่บูโพรพิออนไฮโดรคลอไรด์ (bupropion hydrochloride) นั้นจัดเป็นชื่อยาที่รับอนุญาตแบบอเมริกา (United States Adopted Name: USAN)^[114] โดยบูโพรพิออนมีชื่อ INN เดิมว่า แอมฟีบูทาโมน (Amfebutamone)^[115] ปัจจุบันมีการผลิตบูโพรพิออนออกจำหน่ายในหลายประเทศทั่วโลกภายใต้ชื่อการค้าที่แตกต่างกันออกไป ดังแสดงในกล่องข้อความด้านล่าง รวมไปถึงสูตรผสมระหว่างบูโพรพิออนกับนาลเทรกโซน^[116]

Scholia has a profile for บูโพรพิออน (Q834280).

• วิกิมีเดียคอมมอนส์มีสื่อเกี่ยวกับ บูโพรพิออน