ภาวะต่อมไทรอยด์ทำงานมากเกิน

ภาวะต่อมไทรอยด์ทำงานมากเกิน (อังกฤษ: hyperthyroidism) คือภาวะที่มีการผลิตฮอร์โมนไทรอยด์ออกมาจากต่อมไทรอยด์มากเกินปกติ^[3] ในขณะที่ไทรอยด์เป็นพิษ (อังกฤษ: thyrotoxicosis) คือภาวะที่มีฮอร์โมนไทรอยด์มากเกินจากสาเหตุใดๆ ก็ตาม รวมถึงจากภาวะต่อมไทรอยด์ทำงานมากเกินด้วย^[3] แต่บางครั้งสองคำนี้ก็ใช้แทนกันได้^[4] ผู้ป่วยแต่ละรายอาจมีอาการแตกต่างกันไป ตั้งแต่อาการกระสับกระส่าย กล้ามเนื้ออ่อนแรง การนอนผิดปกติ หัวใจเต้นเร็ว ทนร้อนไม่ได้ อุจจาระร่วง ต่อมไทรอยด์โต มือสั่น และน้ำหนักลด^[1] ผู้ป่วยสูงอายุและผู้ป่วยที่ตั้งครรภ์อาจมีอาการน้อยกว่าคนทั่วไป^[1] ภาวะแทรกซ้อนที่พบได้น้อยแต่มีอาการรุนแรงคือภาวะวิกฤตจากพิษไทรอยด์ เกิดจากมีเหตุกระตุ้น (เช่น การติดเชื้อ) ทำให้ผู้ป่วยมีอาการทรุดลงอย่างรวดเร็ว เช่น สับสน อุณหภูมิกายสูง และอาจเสียชีวิตได้^[2] ภาวะตรงข้ามกันเรียกว่าภาวะต่อมไทรอยด์ทำงานน้อยเกิน เกิดจากการที่ต่อมไทรอยด์ผลิตฮอร์โมนไทรอยด์ได้ไม่เพียงพอ^[5]

ภาวะต่อมไทรอยด์ทำงานมากเกิน
ชื่ออื่น	Hyperthyroidism, overactive thyroid, hyperthyreosis
ไตรไอโอโดไทโรนีน (T3, ในภาพ) และ ไทรอกซีน (T4) เป็นฮอร์โมนไทรอยด์ทั้งคู่
สาขาวิชา	วิทยาต่อมไร้ท่อ
อาการ	กระสับกระส่าย กล้ามเนื้ออ่อนแรง การนอนผิดปกติ หัวใจเต้นเร็ว ทนร้อนไม่ได้ อุจจาระร่วง ต่อมไทรอยด์โต มือสั่น และน้ำหนักลด[1]
ภาวะแทรกซ้อน	ภาวะวิกฤตจากพิษไทรอยด์[2]
การตั้งต้น	อายุ 20–50 ปี[2]
สาเหตุ	โรคเกรฟส์, คอพอกหลายปุ่ม, เนื้องอกอะดีโนมาเป็นพิษ, ต่อมไทรอยด์อักเสบ, ได้รับไอโอดีนมากเกินไป, ได้รับยาเลียนแบบฮอร์โมนไทรอยด์มากเกินไป[1][2]
วิธีวินิจฉัย	วินิจฉัยจากอาการ ยืนยันด้วยการตรวจเลือด[1]
การรักษา	บำบัดด้วยไอโอดีนกัมมันตรังสี ใช้ยา ผ่าตัด[1]
ยา	ยาต้านเบต้า, เมไทมาโซล[1]
ความชุก	1.2% (สหรัฐ)[3]

สาเหตุที่พบบ่อยที่สุดของภาวะนี้คือโรคเกรฟส์ โดยพบเป็นสาเหตุของภาวะต่อมไทรอยด์ทำงานมากเกินได้ถึง 50-80% ในสหรัฐ^[1][6] สาเหตุอื่นๆ ของภาวะนี้เช่น คอพอก เนื้องอกต่อมไทรอยด์ ต่อมไทรอยด์อักเสบ ได้รับไอโอดีนมากเกินไป และได้รับฮอร์โมนไทรอยด์สังเคราะห์มากเกินไป^[1][2] อีกสาเหตุที่พบได้น้อยกว่าคือเนื้องอกต่อมใต้สมอง^[1] การวินิจฉัยอาจเริ่มจากการสงสัยในผู้ป่วยที่มีอาการและอาการแสดงเข้าได้รับภาวะนี้ และยืนยันได้ด้วยการตรวจเลือด^[1] โดยทั่วไปแล้วผู้ป่วยจะมีระดับฮอร์โมน TSH ต่ำ ร่วมกับ T3 และ/หรือ T4 สูง^[1] การตรวจเพิ่มเติมเช่น การตรวจการดูดกลืนไอโอดีนกัมมันตรังสีที่ต่อมไทรอยด์ การทำไทรอยด์สแกน และการตรวจแอนติบอดีต่อ TSI อาจช่วยหาสาเหตุได้^[1]

การรักษามีหลายวิธีขึ้นกับสาเหตุและความรุนแรงของโรค^[1] ประกอบด้วยสามวิธีหลัก ได้แก่ การใช้สารไอโอดีนกัมมันตรังสี การใช้ยา และการผ่าตัด^[1] โดยการใช้สารไอโอดีนกัมมันตังรังสีทำได้โดยการให้ผู้ป่วยกินไอโอดีน-131 เข้าไป สารนี้จะถูกดูดซึมไปรวมอยู่ที่ต่อมไทรอยด์และค่อยๆ ทำลายต่อมไปช้าๆ โดยใช้เวลาเป็นสัปดาห์หรือเป็นเดือน^[1] ทำให้เกิดเป็นภาวะต่อมไทรอยด์ทำงานน้อย ซึ่งสามารถรักษาได้ด้วยการกินฮอร์โมนไทรอยด์สังเคราะห์^[1] แพทย์อาจใช้ยาอื่นๆ เช่น ยาต้านเบต้า เพื่อควบคุมอาการ และใช้ยาต้านไทรอยด์ เช่น เมไทมาโซล เป็นการชั่วคราวระหว่างรอให้การรักษาด้วยวิธีอื่นๆ เกิดผล^[1] การผ่าตัดเอาต่อมไทรอยด์ออกก็เป็นอีกทางเลือกหนึ่งในการรักษา^[1] มักใช้ในกรณีที่ต่อมไทรอยด์มีขนาดโตมาก หรือมีโอกาสเป็นมะเร็ง^[1] ในสหรัฐพบผู้ป่วยภาวะต่อมไทรอยด์ทำงานมากเกินประมาณ 1.2% ของประชากร^[3] พบในผู้หญิงมากกว่าผู้ชาย 2-10 เท่า^[1] ผู้ป่วยมักเริ่มมีอาการที่อายุ 20-50 ปี^[2] โดยรวมแล้วโรคนี้มักพบในคนที่มีอายุมากกว่า 60 ปี^[1]