ภาษาตาตาร์ไครเมีย

ภาษานี้เกิดขึ้นในยุคที่ตุรกีแผ่อำนาจเข้าไปในแหลมไครเมียและเป็นการสิ้นสุดอำนาจของไครเมียข่าน ภาษาเขียนหลักในยุคไครเมีย ข่านคือภาษาชะกะไตและภาษาตุรกีแบบออตโตมัน เมื่อเปลี่ยนมานับถือศาสนาอิสลาม ภาษาตาตาร์ ไครเมีย เขียนด้วยอักษรอาหรับแบบเปอร์เซีย พ.ศ. 2319 มีการจัดมาตรฐานภาษาเขียนของภาษาตาตาร์ ไครเมียแต่ละสำเนียงให้เป็นแบบเดียวกันโดย Ismail Gaspirali

ใน พ.ศ. 2471 เปลี่ยนมาเขียนด้วยอักษรละตินแบบภาษาตุรกี และเปลี่ยนเป็นอักษรซีริลลิก ในอีกสิบปีต่อมา เริ่มหันมาใช้อักษรละตินอีกครั้งเมื่อ พ.ศ. 2533 แต่ยังคงมีการใช้อักษรซีริลลิกอยู่ ภาษานี้เคยเป็นภาษาราชการในสาธารณรัฐปกครองตนเองโซเวียตไครเมีย

ปัจจุบัน มีชาวตาตาร์ไครเมียมากกว่า 260,000 คนในไครเมีย มีประมาณ 150,000 คนอาศัยในเอเชียกลาง (ส่วนใหญ่อยู่ในอุซเบกิสถาน) โดยมีบรรพบุรุษที่ถูกทางสหภาพโซเวียตเนรเทศในช่วงสงครามโลกครั้งที่สองใน ค.ศ. 1944 อย่างไรก็ตาม ในจำนวนคนเหล่านี้ เฉพาะคนรุ่นเก่าส่วนใหญ่เท่านั้นที่พูดภาษาตาตาร์ไครเมีย^[6] ใน ค.ศ. 2013 มีการประมาณการว่าภาษานี้มีความเสี่ยงต่อการสูญหาย โดยีการสอนภาษานี้ในไครเมียประมาณ 15 แห่ง ตุรกีให้การสนับสนุนยูเครน เพื่อช่วยนำโรงเรียนสอนด้วยภาษาตาตาร์ไครเมียมาใช้ในรัฐสมัยใหม่^[7]มีผู้ที่มีบรรพบุรุษจากไครเมียในตุรกีประมาณ 5 ล้านคนอาศัยอยู่ในประเทศตุรกี ในจำนวนนี้มีผู้พูดภาษานี้ประมาณ 2,000 คน^[6] และยังมีชุมชนชาวตาตาร์ไครเมียขนาดเล็กในโรมาเนีย (22,000), บัลแกเรีย (6,000) และสหรัฐ^[6] ภาษาตาตาร์ไครเมียเป็นหนึ่งในภาษาในทวีปยุโรปที่มีความเสี่ยงต่อการสูญหายอย่างมาก^[8]

มีสามสำเนียงคือ โนคายส์ (ต่างจากภาษาโนไก) กำเนิดจากภาษาเคียปชัก สำเนียงโอคุซซึ่งใกล้เคียงกับภาษาตุรกี และสำเนียงตัตส์ซึ่งมีลักษณะผสมระหว่างสำเนียงทั้งสอง สำเนียงเหล่านี้พัฒนามาจากภาษาคูมันโดยตรง แต่ได้รับอิทธิพลจากภาษาตุรกีแบบโอคุซ การเขียนในปัจจุบันยึดตามสำเนียงตัตส์ โดยผู้พูดสำเนียงนี้มี 55% ของผู้พูดภาษาตาตาร์ ไครเมีย ทั้งหมด