แคว้นคันธาระ

คันธาระ (อักษรโรมัน: Gandhāra) เป็นแคว้นสมัยโบราณที่ตั้งอยู่ในพื้นที่ปากีสถานตะวันตกเฉียงเหนือและบางส่วนของอัฟกานิสถานตะวันออกเฉียงใต้ในปัจจุบัน ในบริเวณรอบนอกของอนุทวีปอินเดียตะวันตกเฉียงเหนือ^[1][2][3] มีจุดศุนย์กลางรอบหุบเขาเปศวาร์และหุบเขาสวัต แม้ว่าอิทธิพลทางวัฒนธรรมของ "Greater Gandhara" ขยายไปทั่วแม่น้ำสินธุถึงแคว้นตักศิลาในที่ราบสูงโปโตฮาร์และทางตะวันตกถึงหุบเขาคาบูลในอัฟกานิสถาน และทางเหนือถึงเทือกเขาการาโกรัม^[4][5][6]

คันธาระ गन्धार (สันสกฤต)
ป. 800 ปีก่อน ค.ศ. – ป. ค.ศ. 1000
Gandhara ที่ตั้งของคันธาระในเอเชียกลางตอนใต้และเอเชียใต้ (อัฟกานิสถานและปากีสถาน)
เปศวาร์ ตักศิลา ชาร์ซัดดาฮ์ มัรดาน คันธาระ แม่น้ำคาบูล แม่น้ำสินธุ แม่น้ำสินธุ ขอบเขตทางภูมิศาสตร์ของแคว้นคันธาระที่มีจุดศุนย์กลางในลุ่มน้ำเปศวาร์ ซึ่งปัจจุบันอยู่ในประเทศปากีสถานตะวันตกเฉียงเหนือ
เมืองหลวง	Kapisi (Bagram) Puṣkalavati (ชาร์ซัดดาฮ์) Puruṣapura (เปศวาร์) ตักษศิลา (ตักศิลา) Udabhandapura (ฮุนด์)
การปกครอง
ราชา
• ป. 550 ปีก่อน ค.ศ.	Pushkarasarin
• ป. 330 – ป. 316 ปีก่อน ค.ศ.	Taxiles
ยุคทางประวัติศาสตร์	โบราณ
• ก่อตั้ง	ป. 800 ปีก่อน ค.ศ.
• สิ้นสุด	ป. ค.ศ. 1000
ปัจจุบันเป็นส่วนหนึ่งของ	อัฟกานิสถาน ปากีสถาน

การมีตัวตนของแคว้นคันธาระได้รับการยืนยันตั้งแต่สมัยฤคเวท (ป. 1500 –  1200 ปีก่อน ค.ศ.)^[7][8]และปรากฏในอเวสตะของโซโรอัสเตอร์ ซึ่งระบุเป็น Vaēkərəta สถานที่ที่สวยงามมากเป็นอันดับ 6 ของโลกที่สร้างโดยพระอหุระมาซดะ จากนั้นจึงเป็นหนึ่งใน 16 มหาชนบทในสมัยพระเวท^[1][2][3] โดยเป็นศูนย์กลางของศาสนาพระเวทและภายหลังก่อให้เกิดศาสนาฮินดู มีการระบุชื่อคันธาระในมหากาพย์พระเวทหลายแห่ง เช่น ฤคเวท, รามายณะ และมหาภารตะ โดยเป็นที่ประทับของพระนางคานธารี เจ้าหญิงแห่งอาณาจักรคันธาระ^[9]

อาณาจักรคันธาระในยุคเหล็กกลายเป็นมหาอำนาจในสมัย Pushkarasarin เมื่อประมาณ 550 ปีก่อน ค.ศ.^[10] คันธาระถูกพิชิตจากจักรวรรดิอะคีเมนิดในศตวรรษที่ 6 ก่อน ค.ศ. อเล็กซานเดอร์มหาราชใน 327 ปีก่อน ค.ศ. และภายหลังกลายเป็นส่วนหนึ่งของจักรวรรดิเมารยะก่อนกลายเป็นศูนย์กลางของอาณาจักรอินโด-กรีก แคว้นนี้เคยเป็นศูนย์กลางของศาสนาพุทธแบบกรีกของอาณาจักรอินโด-กรีกและศาสนาพุทธแบบคันธาระในราชวงศ์ยุคหลัง เช่น อินโด-ไซเทีย, อินโด-พาร์เทีย และจักรวรรดิกุษาณะ คันธาระก็ยังเป็นศูนย์กลางของการเผยแผ่ศาสนาพุทธเข้าสู่เอเชียกลางและเอเชียตะวันออก^[11]

แคว้นนี้เสี่อมถอยอย่างต่อเนื่องหลังการรุกรานอย่างรุนแรงโดยAlchon Hunsในคริสต์ศตวรรษที่ 6 และชื่อคันธาระหายไปจากแผนที่หลังการพิชิตของแมฮ์มูด แฆซแนวีใน ค.ศ. 1001^[12]