โพรเพน
โพรเพน (อังกฤษ: propane) เป็นสารประกอบอินทรีย์ที่มีสูตรเคมี C3H8 ลักษณะเป็นแก๊สไม่มีสี ไม่มีกลิ่น มีความไวไฟสูง สามารถบีบอัดให้เป็นของเหลวเพื่อใช้ขนส่งได้ ค้นพบโดยมาร์เซลแล็ง แบร์เธโลในปี ค.ศ. 1857[5] และถูกพบในน้ำมันดิบความหนาแน่นต่ำโดยเอดมันด์ โรนัลส์ในปี ค.ศ. 1864[6] ชื่อโพรเพนมาจากกรดโพรพิโอนิก ซึ่งมีรากศัพท์มาจากคำภาษากรีกโบราณสองคำคือ πρῶτος (prôtos) แปลว่า แรก และ πίων (píōn) แปลว่า ไขมัน[7]
| |||
| |||
| ชื่อ | |||
|---|---|---|---|
| Preferred IUPAC name Propane[1] | |||
| Systematic IUPAC name Tricarbane (never recommended[1]) | |||
| เลขทะเบียน | |||
3D model (JSmol) | |||
Beilstein Reference | 1730718 | ||
| ChEBI | |||
| ChEMBL | |||
| เคมสไปเดอร์ | |||
| ECHA InfoCard | 100.000.753 | ||
| EC Number |
| ||
| เลขอี | E944 (glazing agents, ...) | ||
Gmelin Reference | 25044 | ||
| KEGG | |||
ผับเคม CID | |||
| RTECS number |
| ||
| UNII | |||
| UN number | 1978 | ||
CompTox Dashboard (EPA) | |||
InChI
| |||
SMILES
| |||
| คุณสมบัติ[2] | |||
| C3H8 | |||
| มวลโมเลกุล | 44.097 g·mol−1 | ||
| ลักษณะทางกายภาพ | แก๊สไม่มีสี | ||
| กลิ่น | ไม่มีกลิ่น | ||
| ความหนาแน่น | 2.0098 kg/m3 (at 0 °C, 101.3 kPa) | ||
| จุดหลอมเหลว | −187.7 °C; −305.8 °F; 85.5 K | ||
| จุดเดือด | −42.25 to −42.04 °C; −44.05 to −43.67 °F; 230.90 to 231.11 K | ||
| 47 mg⋅L−1 (at 0 °C) | |||
| log P | 2.236 | ||
| ความดันไอ | 853.16 kPa (at 21.1 องศาเซลเซียส (70.0 องศาฟาเรนไฮต์)) | ||
| กรด | Propanium | ||
Magnetic susceptibility (χ) | −40.5 × 10−6 cm3/mol | ||
| อุณหเคมี | |||
ความจุความร้อน (C) | 73.60 J⋅K−1⋅mol−1 | ||
Std enthalpy of formation (ΔfH⦵298) | −105.2–104.2 kJ⋅mol−1 | ||
Std enthalpy of combustion (ΔcH⦵298) | −2.2197–2.2187 MJ⋅mol−1 | ||
| ความอันตราย | |||
| GHS labelling: | |||
Pictograms |  | ||
Signal word | อันตราย | ||
Hazard statements | H220 | ||
Precautionary statements | P210 | ||
| NFPA 704 (fire diamond) | |||
| จุดวาบไฟ | −104 องศาเซลเซียส (−155 องศาฟาเรนไฮต์; 169 เคลวิน) | ||
อุณหภูมิที่ ติดไฟได้เอง | 470 องศาเซลเซียส (878 องศาฟาเรนไฮต์; 743 เคลวิน) | ||
| ขีดจำกัดการระเบิด | 2.37–9.5% | ||
| NIOSH (US health exposure limits): | |||
PEL (Permissible) | TWA 1000 ppm (1800 mg/m3)[3] | ||
REL (Recommended) | TWA 1000 ppm (1800 mg/m3)[3] | ||
IDLH (Immediate danger) | 2100 ppm[3] | ||
| สารประกอบอื่นที่เกี่ยวข้องกัน | |||
alkanesที่เกี่ยวข้อง |
| ||
สารประกอบที่เกี่ยวข้อง | Diiodohydroxypropane | ||
หากมิได้ระบุเป็นอื่น ข้อมูลข้างต้นนี้คือข้อมูลสาร ณ ภาวะมาตรฐานที่ 25 °C, 100 kPa | |||
โพรเพนเป็นสารไฮโดรคาร์บอนชนิดแอลเคนที่มีคาร์บอน 3 อะตอมเชื่อมต่อกันด้วยพันธะเดี่ยว โพรเพนมีโครงสร้างเป็นโซ่ตรง ทำให้มีพื้นที่ผิวสัมผัสระหว่างโมเลกุลมาก ส่งผลให้มีแรงระหว่างโมเลกุลมากตามไปด้วย การมีแรงระหว่างโมเลกุลมากทำให้ต้องใช้พลังงานในการสลายแรงดังกล่าวของโพรเพนมากกว่าแอลเคนที่มีโมเลกุลน้อยกว่าอย่างมีเทนและอีเทน[8][9] นอกจากนี้ยังเป็นสารไม่มีขั้วเนื่องจากอะตอมไฮโดรเจนและคาร์บอนมีค่าอิเล็กโตรเนกาทิวิตีใกล้เคียงกัน จึงไม่เกิดโมเมนต์ขั้วคู่ (dipole moment) ส่งผลให้โพรเพนไม่ละลายน้ำ แต่ละลายในตัวทำละลายมีขั้ว เช่น เฮกเซน เบนซีน โทลูอีน และคลอโรฟอร์ม[10] โพรเพนเป็นหนึ่งในสารที่พบในน้ำมันดิบและแก๊สธรรมชาติ และเป็นสารกลุ่มแรก ๆ ที่ถูกแยกออกเมื่อมีการกลั่นลำดับส่วนเนื่องจากมีจุดเดือดต่ำกว่าสารชนิดอื่น[11]
โพรเพนใช้เป็นแก๊สเชื้อเพลิง และเป็นแก๊สปิโตรเลียมเหลว (LPG) หรือแก๊สหุงต้มเมื่อผสมกับบิวเทนและสารไฮโดรคาร์บอนอื่น ๆ นอกจากนี้โพรเพนยังใช้เป็นสารขับดัน สารทำความเย็น และเป็นสารตั้งต้นในการผลิตโพรพีน ซึ่งเป็นวัตถุดิบหลักในอุตสาหกรรมพลาสติก[12][13] โพรเพนเป็นสารระเหยที่เมื่อสูดดมเข้าไปจะทำให้ปวดศีรษะ เวียนศีรษะ คลื่นไส้ อ่อนแรง หมดสติและอาจเสียชีวิตจากภาวะขาดอากาศหายใจ[14][15]
