Muhammed Salah
Muhammed Salah Hamid Mahrus Gali (Arapça: محمد صلاح حامد غالي; d. 15 Haziran 1992, Necric, Basyun) veya bilinen adıyla Muhammed Salah, sağ kanat pozisyonunda oynayan Mısırlı millî futbolcudur. Premier League takımlarından Liverpool'da forma giymektedir.[3]
 Salah, 2018 FIFA Dünya Kupası'nda Mısır formasıyla. | |||||||||||||||||||
| Kişisel bilgileri | |||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Tam adı | Muhammed Salah Hamid Mahrus Gali[1] | ||||||||||||||||||
| Doğum tarihi | 15 Haziran 1992[1] | ||||||||||||||||||
| Doğum yeri | Necric, Basyun, Garbiya, Mısır | ||||||||||||||||||
| Boyu | 1,75 m (5 ft 9 in)[2] | ||||||||||||||||||
| Mevkisi | Sağ kanat | ||||||||||||||||||
| Kulüp bilgileri | |||||||||||||||||||
| Kulübü | Liverpool | ||||||||||||||||||
| Numarası | 11 | ||||||||||||||||||
| Altyapı kariyeri | |||||||||||||||||||
| 2006-2010 | El-Mukâvilûn'ül-Arab | ||||||||||||||||||
| Profesyonel kariyeri* | |||||||||||||||||||
| Yıllar | Takım | Maç | (Gol) | ||||||||||||||||
| 2010-2012 | El-Mukâvilûn'ül-Arab | 38 | (11) | ||||||||||||||||
| 2012-2014 | Basel | 47 | (9) | ||||||||||||||||
| 2014-2016 | Chelsea | 13 | (2) | ||||||||||||||||
| 2015 | → Fiorentina (kiralık) | 16 | (6) | ||||||||||||||||
| 2015-2016 | → Roma (kiralık) | 34 | (14) | ||||||||||||||||
| 2016-2017 | Roma | 31 | (15) | ||||||||||||||||
| 2017- | Liverpool | 243 | (154) | ||||||||||||||||
| Toplam | 422 | (211) | |||||||||||||||||
| Millî takım kariyeri | |||||||||||||||||||
| 2009-2011 |  Mısır U-20 | 11 | (3) | ||||||||||||||||
| 2010-2012 | Mısır U-23 | 11 | (4) | ||||||||||||||||
| 2011- | Mısır | 95 | (55) | ||||||||||||||||
| Toplam | 117 | (62) | |||||||||||||||||
Başarıları
| |||||||||||||||||||
* Yalnızca lig maçları ve gollerini içerir. | |||||||||||||||||||
Salah, 2010 senesinde Mısır Premier Lig ekibi Mukavlun'da oynamaya başladı. Kısa bir süre sonra açıklanmayan bonservis bedeliyle İsviçre ekibi FC Basel'e transfer oldu. İlk sezonunda takımıyla şampiyonluk yaşadı ve ligin Altın Oyuncu Ödülü'nü kazandı. Salah'ın performansı Premier League takımı Chelsea'in dikkatini çekti ve 2014 yılında 11 milyon £ karşılığında transfer oldu. Buna rağmen ilk sezonunda kendisine gerekli fırsat tanınmadı ve Serie A takımları Fiorentina ve Roma'ya kiralandı. Daha sonra Roma tarafından 15 milyon € karşılığında bonservis bedeliyle satın alındı.
2016-17 sezonunda gösterdiği istikrarlı maç kazandıran performansı sayesinde takımı ligi 2. sırada bitirdi ve ardından rekor bir fiyat olan 36.9 milyon £ bedel ile İngiliz takımı Liverpool ile anlaşarak İngiltere Premier League'e geri döndü. İngiltere'ye ikinci gelişinde kendi mevkiinden forvete evrildi ve takımın merkez oyuncusu oldu. İlk sezonu için gol rekoru kırdı. Salah ayrıca, Premier Lig tarihinde bir sezonda Premier League Ayın Futbolcusu Ödülü'nü 3 kez alan ilk futbolcu oldu.[4][5] Salah, 2017-18 sezonunda sezonun ilk 11'inde yer aldı ve sezonun en iyi futbolcusu seçildi.[6][7][8][9][10]
Salah, Mısır millî takımını genç seviyesinde oynamaya başladı. 20 Yaş Altı Afrika Uluslar Kupası takımıyla turnuvasında bronz kazandı. 2011 FIFA 20 Yaş Altı Dünya Kupası ile 2012 Yaz Olimpiyatları millî takım kadrosunda yer aldı. 2012 senesinin Afrika Futbol Federasyonu'nun verdiği ödüllerde CAF Most Promising African Talent (Gelecek Vadeden Afrikalı Yetenek) ödülünü kazandı.[11]
Salah, A millî takım formasını 2011 senesinde giydi. Takımının, 2017 Afrika Uluslar Kupası'nda finale çıkmasında ve 2018 FIFA Dünya Kupası Afrika Elemelerinde Dünya Kupası'na katılmasına yardımcı oldu ve 2018 FIFA Dünya Kupası'nda oynadı. Ayrıca, 2018 FIFA Dünya Kupası Afrika Elemelerinde gol kralı oldu. Bu performansı nedeniyle Salah, Afrika'da Yılın Futbolcusu ve BBC Afrika Yılın Oyuncusu seçildi.[12][13][14][15][16] Ayrıca, 2017'de Afrika Konfederasyonu'nun senenin takımına ve 2017 Afrika Uluslar Kupası'nın ilk 11'ine seçildi.
Kulüp kariyeri
İlk yılları
Salah 1992 yılında Shikabala ve Amr Zeki gibi önemli futbolcular yetiştiren Mısır'da dünyaya geldi. Futbola ise El Mokawloon Sporting Club'da başlayan Salah,[17] ilk maçına ise 3 Mayıs 2010'da 1-1 berabere biten maçta Mansoura karşısında çıktı. 2010-11 sezonunda ise A takımın değişilmez bir parçası oldu. İlk golünü ise 25 Aralık 2010 tarihinde deplasmanda 1-1 berabere kalınan El-Ehli maçında attı. El Mokawloon takımının değişilmez oyuncusu olan Salah, 2011-12 sezonunda hiç maç kaçırmadı ancak Port Said Stadyumu probleminin üstüne Şubat 2012'nin başlarında Mısır Premier Ligi durduruldu ve bütün maçlar iptal edildi. Federasyon 10 Mart 2012'de o sezonun iptal olduğunu açıkladı.[18]
FC Basel
- 2011-2013
Salah'ı uzun süre izleyen Super League ekibi FC Basel Port Said Stadyumu faciasından sonra Salah'ın da bulunduğu Mısır U-23 takımıyla bir hazırlık maçı düzenledi. 16 Mart'ta Stadion Rankhof'ta oynan bu maçta Salah ikinci yarı oyuna girdi ve FC Basel ağlarına 2 gol attı. Mısır U-23 takımı bu maçı 4-3 kazanırken maçın yıldızı kuşkusuz Salah oldu.[19] Bu gelişmelerin üstüne Xherdan Shaqiri ile yollarını ayırmaya hazırlanan FC Basel, Salah'ı kulübün antrenmanına çağırdı. Bu idmanlarda da dikkat çekmeyi başardı. 10 Nisan 2012 tarihinde ise Salah ile 4 yıllık kontrat imzalandığı açıklandı.[20][21] Salah takımıyla ilk maçına 23 Haziran 2012 tarihinde Steaua București ile oynanan hazırlık maçında çıktı ve takımı 4-2 mağlup oldu ancak Salah bu maçta gol attı. Salah ilk resmi maçına ise UEFA Şampiyonlar Ligi ön eleme turunda Norveç ekibi Molde karşısında 8 Ağustos tarihinde 74. dakikada oyuna girerek çıktı. Oyuncu ilk lig maçına ise 12 Ağustos'ta Thun karşısında çıktı ve maçın tamamında sahada kaldı. Oyuncu ilk lig golünü ise tam bir hafta sonra kendi sahalarında 2-0 yenilen FC Lausanne-Sport maçında attı. Salah ilk UEFA Avrupa Ligi golünüyse 11 Nisan 2013'te çeyrek finalde attı bu maçta FC Basel, averajı 4-4 olan iki maçta İngiliz ekibi Tottenham Hotspur'u 4-1 penaltılarda yenerek yarı final'e yükseldi. Yarı finalde ise 2 Mayıs 2013 tarihinde Chelsea karşısında forma gityen Salah Stamford Bridge'de oynanan maçta bir de gol attı ancak iki maçın sonucunda takımı 5-2 mağlup oldu. UEFA Avrupa Ligi'nde yarıfinal'de elenerek taraftarlarını üzen Basel, 2012-13 sezonunda Super League'ni 1. sırada bitirerek sırtlayan takım oldu. Böylece Salah'ta ilk lig şampiyonluğunu kazanmış oldu. Ayrıca Schweizer Cup'nda ise finale çıktılar ancak final'de rakipleri Grasshopper'a boyun eğdiler. Sezon sonunda ise Salah, Grasshopper'lı Izet Hajrović ile ligin en değerli oyuncusu seçildi.
- 2013-2014
2013-14 sezonu başında Chelsea, Juventus, Internazionale, Fiorentina, Liverpool, Tottenham Hotspur ve Galatasaray gibi kulüplerden teklif aldı ancak bu kulüplerin kadrolarına André Schürrle, Mario Gomez, Victor Moses, Érik Lamela ve Bruma gibi oyuncuları katması üzerine Salah'ın transferi gerçekleşmedi.[22][23] 2013-14 sezonunun ilk lig maçı olan ve 13 Temmuz 2013'te oynanan Aarau maçında ilk onbir'de başlayan Salah o sezonki ilk maçında ilk golünü attı. Daha sonra 6 Ağustos 2013'te ise kariyerindeki ilk UEFA Şampiyonlar Ligi golünü ise Macabi Tel Aviv FC ağlarına üçüncü ön elme turunda attı. Ayrıca oyuncu, Bulgar ligi ekilplerinden Ludogorets Razgrad ile 21 Ağustos 2013'te play-off turunda oynanan maçta 2 gol attı. 18 Eylül 2013'te ise bir sezon önceki gibi Chelsea maçında inanılmaz bir gole imza atan Salah, takımının deplasmanda grup maçında rakibini 2-1 yenmesindeki en büyük pay sahibi oldu. Ayrıca bu maçın rövanşında 26 Kasım 2013 tarihinde St. Jakob-Park'ta oynanan maçta Salah, Chelsea ile oynanan ve 1-0 kazanılan maçta galibiyeti getiren golü attı.
Chelsea FC
Chelsea ağlarına attığı 3 gol ile ve ligdeki performansıyla Chelsea'nin dikkatini çeken Salah, uzun görüşmeler sonucu 23 Ocak 2014'te anlaştı ve Chelsea resmi sitesinden bu transfer açıklandı.[24][25] Oyuncunun bedelinin ise £11 milyon olacağı iddia edildi.Chelsea menajeri Jose Mourinho Chelsea karşısında çıktığı son 3 maçın hepsinde gol kaydeden Salah ile ilgili "O henüz 21 yaşında ve çok hızlı öğreniyor. Hızı onun en büyük silahı. Artık en azından bize gol atamayacak." demiştir.
Chelsea için çıktığı ilk maç, takımının 8 Şubat 2014 tarihinde Newcastle United'ı 3-0 yendiği Premier League maçıydı.[26] 22 Mart 2014 tarihinde Chelsea formasıyla ilk golünü Arsenal'i 6-0 yendikleri Premier League maçında Oscar'in yerine girdiği maçta attı.[27] 5 Nisan 2014 tarihinde ise Stoke City karşısında maçın ilk golünü attı, bir penaltı kazandırdı ve bir asist yaparak karşılaşmasının 3-0 bitmesinde büyük rol oynadı.[28]
Sezon öncesi Salah'nın Chelsea'daki geleceği, askerden muaf olduğu okuldan atılması ve askere çağrılması nedeniyle tehlikeye girdi.[29][30][31] Daha sonra Mısır Futbol Federasyonu, Mısır millî takımı teknik ekibi ile Yüksek Öğretim Bakanlığı bir araya geldi ve başbakan Ibrahim Mahlab açıkladığı kararla Salah'ın askerlik çağrısı iptal edildiğini duyurdu.[32][33][34]
2014-15 sezonunda ilk kez 13 2014 tarihinde 4-2 kazanılan Swansea City maçının son 8 dakikasında Cesc Fàbregas'in yerine giyerek oynadı.[35] Lig Kupası'nın üçüncü turunda 2-1 yendikleri Bolton Wanderers karşısında 2014-15 sezonunda ilk kez ilk 11'de başladı.[36] Salah, ligde sadece 3 kez forma girdikten sonra Fiorentina'ya kiralandı.
Fiorentina'ya kiralık transferi
Transferin son günü olan 2 Şubat 2015 tarihinde Juan Cuadrado'ya karşılık Salah, İtalyan takımı Fiorentina'ye 2015-16 sezonun geri kalanı için kiralandı. Salah, Port Said Stadyumunda çıkan olaylarında vefat edenlerin anısına 74 numarayı formayı seçti.[37][38][39][40] Altı gün sonra 3-2 kazılan Serie A maçı olan Atalanta karşılaşmasında 65. dakikasında Joaquín'in yerine oyuna dahil oldu.[41]
Salah, 14 Şubat günü oynanan Sassuolo maçında ilk kez ilk 11'de sahaya çıktı. Maçın 30. dakikasında golünü attı ve iki dakika sonra Khouma Babacar asist yaparak maçın 3-1 bitmesinde büyük katkı sağladı.[42] 12 gün sonra Fiorentina formasıyla Avrupa Kupalarında ilk golünü, Avrupa ligi son 32 turunda toplam skorla 3-1 yendikleri İngiliz takımı Tottenham Hotspur karşısında attı.[43][44] 1 Mart günü oynanan Inter Milan maçında takımının galibiyet golünü attı.[45] Dört gün sonra ise İtalya Kupası yarı finalin ilk maçı olan, Juventus deplasmanda iki gol atarak takımın 2-1 yenmesini sağladı.[46]
Sene sonunda Fiorentina, kiralık sözleşmesini uzatmak istedi fakat sözleşmesinin 18 ay olmasına rağmen Salah kabul etmedi ve bir başka Serie A ekibi Roma'a transfer oldu.[47][48]
Roma
6 Ağustos 2015 tarihinde Salah, €5 milyon karşılığında Roma'ya €15 milyon satın alma opsiyonla birlikte kiralandı.[49][49][50][51] 22 Ağustos günü 1-1 biten Hellas Verona maçında ilk kez Roma forması giydi.[52] 20 Eylül 2015 tarihinde 2-2 biten Sassuolo karşılaşmasında bir gol atarak, takımın bir puan almasında yardımcı oldu.[53] 2-1 kaybettikleri Sampdoria maçında takımın tek golünü ve 5-1 yendikleri Carpi karşılaşmasında bir gol attı.[54][55] 25 Ekim 2015 tarihinde bir önceki takımı Fiorentina karşısında maçın ilk golünü ve maçın sonunda çift sarı karttan kırmızı kart görerek oyun dışı kaldı.[56] Sene sonunda, Salah 14'ü Serie A'da olmak üzere toplamda 15 gol attı ve 6 asist yaptı. Böylece ismi sezonun en iyi oyuncusu oldu.[57] 3 Ağustos 2016 tarihinde Roma, Salah'ı satın alma opsiyonunu kullanarak kadrosuna kattı.[58] 6 Kasım günü Bologna karşısında hat-trick yaptı.[59]
Liverpool
22 Haziran 2017 tarihinde Salah, bonservis bedeli €42 milyon ve bonuslarla birlikte €50 milyon karşılığında Premier League ekibi Liverpool'a transfer oldu.[60] Böylece kulübün bir futbolcuya ödediği bonservis bedel rekoru kırılmış oldu, daha önce bu tutar 2011 senesinde Andy Carroll'a ödenen £35 milyondu.[61] Roberto Firmino geçtiğimiz sezon 11 numara formayı seçmişti, Salah'ın kadroya dahil olmasıyla Salah 11, Firmino ise 9 numarayı tercih etti. Bununla birlikte Salah 1 Temmuzda transfer sezonu açılmasıyla Liverpool'un ilk Mısırlı oyuncusu oldu.[62] Salah, ilk golünü 12 Ağustos günü oynanan 3-3 biten Watford karşısında attı.[63] Salah, takımındaki ikinci golü 24 Ağustos gününde 2017-18 UEFA Şampiyonlar Ligi Elemeleri Playoff turunda 4-2 yendikleri Hoffenheim eşleşmesinin ilk maçında attı, böylece Anfield'de ilk golünü kaydetmiş oldu.[64] Üç gün sonra Arsenal'i 4-0 yendikleri maçta bir gol, bir asist ile oynadı.[65] Ağustos ayındaki performansı nedeniyle Liverpool taraftarlarınca ayın en iyi oyuncusu seçildi.[66] 17 Ekim günü Şampiyonlar ligi grup maçında 7-0 yendikleri Maribor maçında Salah iki gol attı. Ayrıca bu skor, Şampiyonlar Liginde deplasmanda alınan en farklı galibiyet ve bir İngilizce takımının deplasmanda aldığı en farklı galibiyet olarak tarihe geçmiştir.[67]
26 Kasım günü 1-1 biten Chelsea maçında attığı golden sonra, hem eski takımına saygısından dolayı hem de iki gün önce gerçekleşen Sina cami saldırısı'daki kurbanlarından dolayı sevinmedi.[68] 29 Kasım gününde oynanan 3-0 yendikleri Stoke City maçında sonradan oyuna girip, 2 gol atarak gol krallığında zirveye yerleşti.[69] Sonraki ayda 4-0 yendikleri Bournemouth maçında da Salah bir gol attı. Bununla birlikte Salah, 1895 senesinde 19 maçta 20 golle ulaşan George Allan'dan sonra 26 maçla 20 golle ulaşan en hızlı ikinci futbolcu oldu.[70][71] 17 Mart 2018 tarihinde Salah, 5-0 biten Watford karşısında 4 gol atarak Liverpool formasıyla ilk kez hat-trick yaptı.[72] Ayrıca bu maçla birlikte, ilk sezonunda 36 gol atarak Liverpool tarihinde ilk sezonunda en çok gol atan futbolcular arasında en çok gol atan ve Avrupa'nın beş büyük liginde en fazla gol atan futbolcu oldu.[72] Eski kaptan Steven Gerrard Salah'in kırdığı rekor hakkında, başlangıcın yüceliğine tanıklık ediyoruz ifadesini kullandı.[72][73] 22 Nisan 2018 tarihinde Salah Profesyonel Futbolcular Derneği tarafından yapılan oylamada sezonun en iyi oyuncusu seçildi.[9][10][74] İki gün sonra Liverpool, Şampiyonlar Ligi yarı finalde Roma ile eşleşti ve ilk maçı 5-2 kazandı. Salah bu maçta 2 gol 2 asist ile oynadı.[75] Salah bu 2 golle Şampiyonlar Ligi tarihinde bir sezonda en fazla gol atan Afrikalı ve Liverpool formasıyla Şampiyonlar Ligi'nde 10 gol atan ilk futbolcu oldu.[76][77][78] Ayrıca Salah, tek bir sezonda en çok gol atan Liverpoollu oyuncu olma mücadelesinde, 1966'da Dünya Kupasını kazanan İngiltere takımındaki Roger Hunt'ı geçerek 47 atan Ian Rush arkasından ikinci sıraya yerleşti.[76][78] Ayrıca Salah, 1995-96 sezonunda 36 gol atan Robbie Fowler'ı ve Liverpool tarihinde ilk sezonunda en çok gol atan futbolcular arasında 33 gol atan Fernando Torres'i geçerek rekorlar kırdı.[73][79] Futbol Yazarları Derneği tarafından da 2017-18 sezonun en iyi futbolcusu seçildi.[80]
Millî takım kariyeri
Salah, 20 ve 23 yaş altı millî takımlarında 11 kez forma giydi. 2011 FIFA 20 Yaş Altı Dünya Kupası ve 2012 Yaz Olimpiyatlarında kadroya çağrıldı. Yaz Olimpiyatlarını turnuvasındaki 3 maçta da birer gol atarak takımının çeyrek finale çıkmasında katkı sağladı. 3 Eylül 2011 tarihinde Mısır millî futbol takımının formasını Sierra Leone karşısında ilk kez giydi. İlk golünü ise 3-0 yendikleri Niger karşısında attı. FIFA Dünya kupası elemelerinde Guinea'e attığı son dakika golüyle önemli bir galibiyet almasında yardımcı oldu.
9 Haziran 2013 tarihinde 4-2 yendikleri Zimbabwe karşısında hattrick yaparak, Mısır'ın Dünya Kupası elemelerinde 4 maç üst üste kazanmasında katkı sağladı.[81] Bir hafta sonra Mozambik'e attığı golle Dünya Kupası Elemelerinde son turuna kalmasında yardımcı oldu.[82] Salah, Gabon'da düzenlenen 2017 Afrika Uluslar Kupasında kadroya çağrıldı. 25 Ocak 2017 tarihinde Gana karşısında maçın tek golünü atarak Mısır'ın grubunda lider olarak tamamlamasını sağladı.[83] Turnuva boyunca 2 gol atıp ve 2 asist yapınca turnuva takımına seçildi.[84] Salah, 2018 Dünya Kupası Elemelerinde Kongo'ya biri son dakikada 2 gol atarak, 1990 Dünya Kupasından sonra ilk kez 2018 Dünya Kupasında katılmasına katkı sağladı, ayrıca elemelerde attığı 5 golle Afrika elemelerinde gol kralı oldu.[85]
2018 FIFA Dünya Kupası'na katılan Mısır millî futbol takımı gruptan puansız ayrılmış, takımın iki golünü de Muhammed Salah atmıştır.
Muhammed Salah 2022 yılında Mısır millî futbol takımı ile Afrika Uluslar Kupası'na katılmış, turnuva şampiyonluğunu penaltılar ile Senegal millî futbol takımına kaybetmiştir.[86]
Başarıları
Basel
- Super League (1): 2012-13
- Swiss Cup İkinciliği (1): 2012-13
- Uhren Cup winner: 2013
Liverpool
Bireysel
- CAF Geleceğin Yıldızı: 2012
- SAFP ALtın Oyuncu - İsviçre'de yılın futbolcusu ödülü Super League: 2013
- 2014 FIFA Dünya Kupası elemeleri (CAF)'da 6 gol ile en skorer oyuncu. Diğer 2 oyuncu altışar gol ile Muhammed Ebuterike ve Asamoah Gyan).
- Premier League Altın Ayakkabı: 2017-18, 2018-19
- Premier League Ayın Oyuncusu: Kasım 2017,[87] Şubat 2018,[88] Mart 2018,[89] Ekim 2021,[90] Ekim 2023[91]
