Ярымтаркалу периоды

Ярымтаркалу периоды T_½ — квант механикасы системасының (кисәкчекләр, төшләр, атомнар яки энергетик баскычларның һ.б.) ярты өлешенең таркалу вакыты. Бәйсез кисәкчекләрнең системасында ярымтаркалу периодында таркалмаган кисәкчекләрнең саны 2 тапкырга кими. Бу төшенчә тик экпоненциаль рәвештә таркала торган системалар өчен кулланыла.

Ике ярымтаркалу периодыннан 2T_½ соң, башлангыч санының чиреге калачак, 3T_½ периодыннан соң — сигездән бер өлеш һ.б.

Таркалмаган кисәкчекләрнең саны ихтималлыгы p:

${\displaystyle {\frac {N(t)}{N_{0}}}\approx p(t)=2^{-t/T_{1/2}},}$

биредә ${\displaystyle t}$ - вакыт.

Ярымтаркалу периоды, уртача яшәеш вакыты һәм таркалу даимие түбәндәгечә нисбәт белән тасвирланалар:

${\displaystyle T_{1/2}=\tau \ln 2={\frac {\ln 2}{\lambda }},}$

${\displaystyle \ln 2=0,693\dots }$ булганга күрә ярымтаркалу периоды уртача яшәеш вакытыннан 30,7 % та кыскарак була.

Тәҗрибәләрдә ярымтаркалу периоды тикшерелә торган үрнәкнең радиоактивлыгын билгеләнгән вакытлардан үлчәү ярдәмендә исәпләнә: үрнәкнең активлыгы таркалучы матдәнең атомнар санына пропорциональ була, шуңа күрә радиоактив таркалыш канунын кулланып, ярымтаркалу периодын исәпләп була.