Pagina principala
|
Vos in vedrinaLa bataja de Sgiornigh o di Sass Gross (italian: Battaglia di Giornico o dei Sassi Grossi; todesch: Schlacht bei Giornico) l'è stada combattuda el 28 de dicember del 1478 tra l'esercit milanes e quell di svizzer in del territori de Polesg e Boeuid, in Canton Tesin. La vittoria di Svizzer l'ha segnaa la fin di guerr per el domini de la Leventina. La bataja la gh'ha de vess colocada in del contest di guerr tra el Ducaa de Milan e i Canton svizzer per el domini de la vall del Tesin e de l'Ossola, oltra che in di gioeugh de egemonia in tra i statt italian. In tra el 1440 e 'l 1466 i svizzer del Canton Uri eren riessii a conquistà, pu o manch pacificament, tutta la Leventina, minga delonsg de la città-castell de Belinzona. Anzi, in del 1466 el duca Galeazz Maria Sforza el gh'aveva promettuu el possess de la vall ai Uran. Ma poeu dopo el duca el s'è refudaa de vess de parolla. 'Sto tradiment, insemma al sostegn che Milan el gh'aveva daa a Carlo el Temerari – che 'l combatteva contra i Svizzer in Borgogna – l'ha faa cress i tension intra i duu Stat. De sora maross, el papa Sist VI e 'l re de Napoli Ferdinand II voreven indebolì el podè de Milan in Italia – al temp Roma e Napoli eren dree a combatt contra Milan e Fiorenza – hann cercaa de mett i Svizzer anmò pussee in sul pè de guerra; tant l'è vera che in del 1477 el papa el gh'ha ciamaa ai Svizzer de vegnì giò in Italia "per salvà la Gesa", e 'l gh'ha anca mandaa su on banderon con su San Peder. Deggià che 'l pareva che i svizzer se voreven minga moeuv, el papa el gh'ha anca promiss el tesor ducal de Pavia. Te 'l savevet che ...La fontana de Antescolis la se troeuva arent a la porta posteriora de la basilica de santa Maria Magiora de Bergom, ciamada de la Fontana, in via Arena. La fontana l’era vun di lavatoi antigh che l'è probabilment del XII secol e la ghe dava el nom a la vicinia citadina. La fontana e la vicinia a eren manzonade di nodar come di sit per la rogazzion de tanti at notaril a trovàss apress al tribunal. I vicinie a inn nassude per di reson purament religiose e con l’andà del temp inn deventade la division in rion de la cità e n'hann agevolàd l'aministrazzion desgià che i vicini gh’haveven de sotostàgh ai regolament del comun. Toveven el nom di varie gese che eren anca el post indove se riuniven i vicini per elensger i sò aministrador. L’unica che a Bergom la gh’haveva nò questa caratteristica chì, l’è quella de Antescolis, anca se l'era intra quei pussee importante grazzie a la sua posizzion al carrobi intra i diverse vie che conlighen Bergom de sora con Bergom de sota. Probabilment l’ha tolt el nom d’ona scola, forsi quella vescovil, desgià che ‘l palazz de la curia el se trovava in sul retro de la struttura. I fontane de la cità i eren cintade d’ona cancellada e in di prim ann del '300 gh’haveven di regolament precis. L’era inibid l'uso de segge che fudessen minga de ram, gh’haveven de restà sarrade de not, e apress l’era proibid fà di atività che podessen inquinànn l'aqua. A considerà che sovenz i cità eren infetade de la peste e de alter forme virai mortai, i sorgent andaven protesgiude per limità i contasg. Anca i vicini de la fontana de Antescolis gh’haveven de osservà ‘sti regolament chì. (Va inanz) In di olter lengovI des Wikipedie con pussee de articoi: Ingles, Cebuan, Todesch, Svedes, Frances, Olandes, Russ, Spagnoeul, Italian, Arab Egizzian Alter lengov minoritari e piscinine: Bieloruss classegh, Breton, Giavanes, Veneto, Napolitan, Sundanes, Curd, Frison, Chines Wu, Scot Un proverbi a cas"Chi vosa pussee la vaca l'è soa" | Ocio!
WikipediaWikipedia l'è un'enciclopedia libera e portada inanz apena de utent volontari. El so obietiv l'è de menà la cognossenza libera a tucc e in pussee lengov che se po. I nost Cinch Pilaster inn:
Una vos de scriverTaj Mahal Cossa se po fà?
|