Башкирийчоь (башк. Башҡортостан Республикаһы, йоца цӀерш: Башкортоста́н, Башки́ри, кхин лелош йу аббревиатура РБ) — Российн субъект, республика (пачхьалкх). Ийдалйистан федералан гуо, Уралан экономикин кӀоштан дакъа. Коьрта гӀала — Уфа.

Кхоьллина 1917 шеран 15 ноябрехь [28 ноябрехь] къоман-территорин автономи Башкурдистан аьлла, 1919 шеран 20 мартехь, центран Советийн Ӏедало Башкирийн Правительствоца биначу бартаца, цӀе йара Башкирийн АССР цул совнах таханлерчу Россехь дуьххьара къоман автономин республика йу. 1990 шеран 11 октябрехь дуьйна Башкирийн Советийн Социалистийн Республика — Башкортостан йара, 1992 шеран 25 февралехь дуьйна Республика Башкортостан аьлла цӀе йу. Российн республикашна йуккъахь бахархойн барамца хьалхарчу меттигехь йу.

Башкирийчоь цӀе йолу историко-географин мехкан дакъа ду. Дозанаш ду Пермийн мехкаца, Свердловскан а, Челябинскан а, Оренбурган а областашца, ГӀезалойчоьца а, Удмуртица а.

Мухьа́ммад (Ӏаьр. ٌمُحَمَّد‎‎; 22 апрель 570, Макка — 8 июнь 632, Мадинат, Хьиджаз) — иза АллахӀан пайхамар а, элча а ву, ислам дин даржо а, дӏакхачо а массо адамашка а, жинашка а ваийтина. И ваийтина Ӏаламаш АллахӀ цхьаъ варе а, Цунна Ӏибадат даре а йухадерзо. Цуьнан гӀуллакх массо пайхамарийн а, элчанийн а гӀуллакх хилла, царах тӀаьххьарниг а ву иза. АллахӀа доссийна цуьнга Джибрил маликехула Сийлахь долу Къуръан.

Вайнах махкахбахар йа (нохчий а, гӀалгӀай а махкахбахар) (операци «Чечевица») — 1944 шеран 23 февралехь долина 9 март кхаччалц Нохч-ГӀалгӀайн а, ДегӀастанан а АССР-шкара вайнах Йуккъера Азе а, Кхазакхстане а бахийтар.

• 1497 — Александр VI килсанах дӀаваьккхира Савонарола.
• 1564 — эла Курбский Андрей ведда Юрьевера литван мехкашка.
• 1830 — Эквадор арайаьлла Сийлахь-Йоккхачу Колумби йукъара, ша республика хилар кхайкхийна.
• 1836 — Российра дуьххьара цӀерпоштнекъ бан болийна.
• 1930 — йийна тӀаьххьара акха тӀоьрмиг болу борз (сурт тӀехь).
• 1950 — ингалсан Сильверстоунехь дӀайаьхьна дуьххьара исторехь чемпионат «Формулы-1» машенаш хахкарехь.
• 1981 — туркойн террорист Агджа Мехьмет Ӏали виен гӀоьртина руман папа Иоанн Павел II-гӀа.
• 2005 — Андижанехь гӀаттам охьатаӀош байина масех бӀен тӀиера масех эзар стаге кхаччалц гӀовттамхой.
  ↪ кхин дlа ››› • Проект

• Нохчийчоьнан нах беха меттигаш
• Нохчийчоьнан физикин географи
• Массо а маттахь хилайеза 1000 агӀо
• ГӀарабевлла нах: йаздархой, Ӏилманчаш, и. к. д.
  Харжам