Gloukoom
| Vrywaring: Die mediese inligting verskaf op Wikipedia dien slegs as 'n riglyn en dra geen waarborg van feitelike korrektheid nie. Enige vrae of klagtes oor u persoonlike gesondheid behoort na 'n dokter verwys te word. |
Gloukoom is 'n groep oogsiektes wat skade aan die optiese senuwee tot gevolg het en visieverlies veroorsaak.[1] Die algemeenste tipe is oophoek (groothoek, chronies eenvoudig) gloukoom, waarin die dreineringshoek vir vloeistof binne die oog oop bly, en minder algemene tipes, insluitend geslote hoek (nouhoek, skerp kongestief) gloukoom en normale spanning gloukoom.[1]
| Gloukoom | |
|---|---|
 Gloukoom van die persoon se regteroog (links vertoon) | |
| Mediese veld | Oogheelkunde |
| Simptome | Visieverlies, oogpyn, middel-verwydde pupil, rooiheid van die oog, naarheid[1][2] |
| Aanvang | Geleidelik of skielik |
| Risiko's | Verhoogde drukking in die oog, hoë bloeddruk |
| Diagnose | Gedilateerde oogondersoek |
| Differensiële diagnose | Uveitis, trauma, keratitis, konjunktivitis[3] |
| Behandeling | Medikasie, laserchirurgie |
| Voorkoms | 0.6% - 6% wêreldwyd,[2][4] 4.5 - 5.3% in Suid-Afrika[5] |
Die woord "gloukoom" kom van die antieke Griekse glaukos, wat "glinsterend" beteken.[6] In Engels is die woord alreeds in 1587 gebruik, maar word eers na 1850 gereeld gebruik, na die ontwikkeling van die oftalmoskoop wat mense in staat gestel het om die optiese senuweeskade te kon sien.[7]
Simptome
Oophoek gloukoom ontwikkel stadig met verloop van tyd en daar is geen pyn nie.[1] Perifere visie kan begin afneem, gevolg deur sentrale visie, wat kan lei tot blindheid as dit nie behandel word nie.[1] Geslote-hoek gloukoom kan geleidelik of skielik voorkom.[2] Met skielike aankoms kan dit erge oogpyn, dowwe visie, midstand-verwydde pupil, rooiheid van die oog en naarheid insluit.[1][2] Sodra dit plaasgevind het, is sigverlies weens gloukoom permanent.[1] Oë wat deur gloukoom geraak word, word gloukomateuse oë genoem.
Oorsaak en meganisme
Risikofaktore vir gloukoom sluit in verhoogde druk in die oog, 'n familiegeskiedenis van die toestand en hoë bloeddruk.[1] Vir oogdrukke word 'n waarde van meer as 21 mmHg of 2,8 kPa dikwels gebruik, met hoër druk wat tot 'n groter risiko lei.[2][8] Sommige mense kan egter jare lank verhoogde oogdruk hê sonder dat skade ooit aangerig word.[2] Aan die ander kant kan optiese senuweeskade voorkom teen normale druk, bekend as normale spanning gloukoom.[9] Die meganisme van oophoek-gloukoom is waarskynlik die vertrek van waterige humor deur die trabekulêre netwerk, terwyl die iris in geslote-hoek gloukoom die trabekulêre netwerk blokkeer.[2] Diagnose word gemaak deur 'n uitgebreide oogondersoek[1] en dikwels toon die optiese senuwee 'n abnormale vergroting in die middel van die optiese skyf.[2]
Voorkoming en behandeling
As dit vroeg behandel word, is dit moontlik om die vordering van die siekte te vertraag of te stop met medikasie, laserbehandeling of chirurgie.[1][10] Die doel van hierdie behandelings is om oogdruk te verlaag.[2] 'n Aantal verskillende klasse gloukoommedikasie is beskikbaar.[2] Laserbehandelings kan effektief wees in beide oophoek- en geslote-hoek gloukoom.[2] 'n Aantal soorte gloukoomchirurgieë kan gebruik word by mense wat nie voldoende reageer op ander maatreëls nie.[2] Die behandeling van geslote-hoek gloukoom is 'n mediese noodgeval, omdat dit dikwels vinnig tot blindheid lei.[1]
Epidemiologie
Ongeveer 6 tot 67 miljoen mense het wêreldwyd gloukoom[2][4] en dit kom meer gereeld voor by ouer mense.[1] Geslote-hoek gloukoom is meer algemeen by vroue.[2] Gloukoom word die "stille dief van sig" genoem, omdat die sigverlies meestal stadig en oor 'n lang tyd voorkom.[11] Gloukoom is wêreldwyd die tweede grootste oorsaak van blindheid ná katarakte.[2][12] Katarakte het in 2010 51% van blindheid veroorsaak, terwyl gloukoom 8% veroorsaak het.[13]
Dagga
Studies in die 1970's het gemeld dat die gebruik van cannabis die intraokulêre druk kan verlaag.[14][15] In 'n poging om vas te stel of dagga, of medisyne wat daaruit verkry is, effektief kan wees as 'n gloukoombehandeling, het die Amerikaanse Nasionale Ooginstituut navorsingstudies van 1978 tot 1984 gesteun. Hierdie studies het getoon dat sommige afgeleides van dagga intraokulêre druk kon verlaag wanneer dit mondelings, intraveneus toegedien word , of deur te rook, maar nie as dit topies op die oog toegedien word nie.
In 2003 het die Amerikaanse Akademie vir Oogheelkunde 'n standpuntverklaring vrygestel waarin verklaar word dat dagga nie meer effektief is as medisyne op voorskrif nie. Daar is ook geen wetenskaplike bewyse gevind wat verhoogde voordele en / of verminderde risiko's van daggagebruik toon vir die behandeling van gloukoom in vergelyking met die groot verskeidenheid farmaseutiese middels wat nou beskikbaar is nie.[15]
In 2010 het die American Glaucoma Society 'n standpuntdokument gepubliseer wat die gebruik van dagga as 'n wettige behandeling teen verhoogde intraokulêre druk diskrediteer, om redes insluitend die kort tydsduur van die werking en newe-effekte wat die daaglikse lewensaktiwiteite beperk.[16]