Механіка[2] – гэта раздзел фізікі, які вывучае асноўныя уласцівасці найпрасцейшай формы руху матэрыі – механічнага руху. Механічны рух – гэта змяненне становішча цела ў прасторы адносна іншых цел з цягам часу.
Першыя працы па даследаванні розных механічных з’яў, у тым ліку па даследаванні руху касмічных цел, з’явіліся ў часы антычнасці. Знакамітыя вучоныя старажытнай Грэцыі першымі сталі звяртацца да навуковага светапогляду, каб тлумачыць розныя з’вы навакольнага свету. Сярод іх асобае месца займаюць выдатныя вучоныя Дэмакрыт (460-370 да н.э.), Арыстоцель (384-322 да н.э.) і Архімед (287-212 да н.э.).
Паводле Арыстоцеля, фізіка ў аснове сваёй абстрактная. Першасныя якасці матэрыі – дзве пары процілегласцей: «цёплае – халоднае» і «сухое – вільготнае». Злучэнню «халоднага з сухім» адпавядае зямля, «цёплага з вільготным» - паветра, «цёплага з сухім» - агонь. Вядомы даследаванні Арыстоцеля ў механіцы, акустыцы, оптыцы. Знакаміта яго праца «Метафізіка», з якой пачынаецца эра развіцця старажытнай фізічнай і механічнай навук.
Шмат адкрыццяў і вынаходак у матэматыцы, фізіцы і астраноміі належаць Архімеду. У прыватнасці, Архімед пабудаваў машыну для арашэння палёў, вінт, рычаг, блок, ваенныя кідальныя машыны. Заклаў асновы гідрастатыкі (аднаго з раздзелаў механікі). Адкрыў закон дзеяння вадкасці і газу на пагружанае ў іх цела (закон Архімеда).
Адным з заснавальнікаў сучасных ідэй аб атамна-малекулярнай будове рэчываў фізічных цел з’яўляецца старажытны філосаф-матэрыяліст Дэмакрыт. Паводле яго ідэй (якія маюць назву атамістыкі), усе целы, якія існуюць у навакольнай прасторы, складаюцца з дробных непадзельных часцінак – атамаў.
На жаль, ідэі навуковага светапогляду антычнай Грэцыі, распрацаваныя выдатнымі вучонымі Арыстоцелем, Архімедам і Дэмакрытам, былі забыты на вельмі працяглы перыяд. У першую чаргу гэта было звязана з развіццём тэалагічных догмаў і кіраваннем рэлігіі над усімі сферамі тагачаснага грамадства. Таму у перыяд сярэднявечча навука падвяргалася нападкам царквы, шмат выдатных людзей за свае навуковыя погляды загінулі ад рук палачоў царквы.
Але з пачаткам эпохі Адраджэння у Заходняй Еўропе назіраецца ўздым зацікаўленнасці людзей да праблем навуковага светапогляду. З’яўляюцца вучоныя-даследчыкі у розных галінах навукі, у тым ліку і ў фізіцы.
Навука пашыралася, набывала моцную матэматычнкю і тэарэтычную аснову. Прапанаваліся розныя тэорыі, адкрываліся фундаментальныя законы. Пачала складывацца механічная карціна свету, у фундаменце якой стаялі такія знакамітыя вучоныя-фізікі, як Галілеа Галілей (1564-1642) і Ісаак Ньютан (1643-1727). Таму менавіта ў іх гонар класічная механіка часта называецца механікай Галілея - Ньютана. Але разам з імі асновы класічнай фізікі закладвалі такія выдатныя вучоныя, як Блез Паскаль (1623-1662), Тарычэлі Аванджэліста (1608-1647), Эдм Марыётт (1620-1684), Роберт Бойль (1627-1691), Роберт Гук (1635-1703), Хрысціян Гюйгенс (1629-1695) і іншыя.
Італьянскі фізік і астраном Галілеа Галілей даказаў пастаянства паскарэння свабоднага падзення, першым устанавіў заканамернасці руху па інэрцыі (што стала асновай для закона інэрцыі Ньютана). У 1609 годзе пабудаваў першую падзорную трубу (тэлескоп). Вынайшаў тэрмаскоп (правобраз тэрмометра), сканструяваў гідрастатычныя вагі, распрацоўваў геліацэнтрысцкую сістэму светабудавання Каперніка. Ад Галілея бярэ пачатак фізіка як навука.
У 1643 годзе італьянскі фізік і матэматык Аванджэліста Тарычэлі адкрыў існаванне атмасфернага ціску. Вынайшаў ртутны барометр. Сфармулявай закон выцякання вадкасці праз адтуліны сасуда і вывеў формулу скорасці выцякання (формула Тарычэлі).
У 1653 годзе французскі матэматык, фізік і філосаф Блез Паскаль адкрыў асноўны закон гідрастатыкі (закон Паскаля). Сваімі працамі пацвердзіў існаванне атмасфернага ціску і яго залежнасць ад вышыні. Таксама даказаў, што паветра мае вагу.
У 1676 годзе знакаміты англійскі вучоны-фізік і матэматык Роберт Гук сфармуляваў закон залежнасці модуля сілы пругкасці ад абсалютнай дэфармацыі цела пры пругкіх дэфармацыях (закон Гука) у сваёй анаграмме «Ut tension sic vis» («Як напружанне, так сіла»).
У сваёй знакамітай фундаментальнай працы па фізіцы «Матэматычныя асновы натуральнай філасофіі» (1687) вялікі англійскі вучоны, фізік, матэматык і астраном Ісаак Ньютан сфармулявай адкрытыя ім закон сусветнага прыцягнення і асноўныя законы механікі (першы, другі і трэці законы Ньютана, або закон інэрцыі, асноўны закон дынамікі і закон дзеяння і супрацьдзеяння адпаведна). Шмат работ Ньютан прысвяціў вывучэнню трэння, стварыў фізічную карціну свету, шмат адкрыццяў зрабіў у оптыцы. Адкрыў з'яву дысперсіі святла, распрацаваў карпускулярную тэорыю святла.[3]
Далейшае развіццё механікі звязана з імёнамі Л. Эйлера, Д. Бернулі, Ж. Д'Аламбера (асноўныя працы па механіцы вадкасці і газу), Ж. Лагранжа (варыяцыйлае вылічэнне, аналітычная механіка). 3 прац А. Эйнштэйна пачаўся этап развіцця рэлятывісцкай, Л. Больцмана і Дж. Гібса — статыстычнай, М. Планка і Н. Бора — квантавай механікі.