Ιρανοί

Οι Ιρανοί ή Ιρανικοί λαοί ^[1][2][3][4] είναι μια εκτεταμένη Ινδο-Ευρωπαϊκή εθνογλωσσική ομάδα που αποτελείται από ομιλητές των Ιρανικών γλωσσών.^[5][6]

Ιρανικοί λαοί

Ζωροάστρης Κύρος ο Μέγας Δαρείος Α΄ Μάνης Μιθριδάτης Α΄ Ανάχαρσις Φουραντόχη Αλ-Χουαρίζμι Αβικέννας Νιζαμί Χαφέζ Σααντί Σιραζί Μοχάμεντ Μοσαντέκ Αμανουλάχ Χαν Ανουσέχ Ανσαρί Αμπντουλάχ Οτζαλάν
Συνολικός πληθυσμός
210–235 εκατομμύρια. Κοινότητες κυρίως στο Ιράν, Αφγανιστάν, Αζερμπαϊτζάν, Αρμενία, Ιράκ, Πακιστάν, Τουρκία, Τουρκμενιστάν
Γλώσσες
Ιρανικές γλώσσες
Θρησκεία
Πλειοψηφία Μουσουλμάνοι Σουνίτες και Σιίτες και μετρήσιμα Σούφι, άθρησκοι,αγνωστικιστές, Χριστιανοί Ορθόδοξοι, Προτεστάντες, Καθολικοί και Γεωργιανοί Ορθόδοξοι, άθεοι, Ζωροάστρες, Νεστοριανοί, Ιουδαίοι,πιστοί Μαχάι, παγανιστές, Γιαζίντι.
Σχετιζόμενες εθνικές ομάδες
Άλλοι λαοί με Ινδοϊρανικές γλώσσες

Πιστεύεται οι Πρωτοϊρανοί ότι έχουν αναδειχθεί ως ένας ξεχωριστός κλάδος των Ινδοϊρανών στην Κεντρική Ασία στα μέσα της 2ης π.Χ. χιλιετίας.^[7][8] Στο αποκορύφωμα της επέκτασής τους στα μέσα της 1ης χιλιετίας π.Χ., η επικράτεια των ιρανικών λαών απλωνόταν κατά μήκος του Ιρανικού υψιπέδου και σε ολόκληρη την Ευρασιατική Στέπα από τη Μεγάλη Ουγγρική Πεδιάδα στα δυτικά μέχρι το Οροπέδιο Όρντος στα ανατολικά.^[9] Οι δυτικές ιρανικές Περσικές Αυτοκρατορίες ήρθαν για να κυριαρχήσουν σε ένα μεγάλο μέρος του αρχαίου κόσμου τότε, αφήνοντας μια σημαντική πολιτιστική κληρονομιά, ενώ οι ανατολικοί ιρανικοί νομάδες της στέπας έπαιξαν καθοριστικό ρόλο στην ανάπτυξη του ευρασιατικού νομαδισμού και το Δρόμο του Μεταξιού.^[7] 

Οι αρχαίοι ιρανικοί λαοί περιλαμβάνουν τους Βάκτριους, Δάες, Μασσαγέτες, Πέρσες, Μήδους, Χοράσμιους, Πάρθιους, Σάκες, Σαρμάτες, Σκύθες, Σόγδιους, και άλλους λαούς στην Κεντρική Ασία, την Καυκασία, την Ανατολική Ευρώπη, και το Ιρανικό Υψίπεδο.

Στην 1η χιλιετία μ.Χ. η περιοχή εγκατάστασής τους μειώθηκε ως αποτέλεσμα των σλαβικών, γερμανικών, τουρκικών και μογγολικών επεκτάσεων, και πολλοί υποβλήθηκαν σε εκσλαβισμό,^{[10][11][12][13]}  και εκτουρκισμό. Οι ιρανικοί λαοί στη σημερινή εποχή περιλαμβάνουν τους Αζέρους, Βαλούχους, Κούρδους, Γκιλάκους, Λούρς, Μαζαντεράνους, Οσσέτιους, Παστούν, Παμίρους, Πέρσες, Τατζίκους, Ταλείς, Ουάχους, και Γιαγνόμπους. Η τρέχουσα κατανομή τους εξαπλώνεται σε όλο την ιρανικό οροπέδιο, και εκτείνεται από τον Καύκασο στα βόρεια μέχρι το Περσικό Κόλπο στο νότο, και από το Σιντζιάνγκ στα ανατολικά μέχρι την ανατολική Τουρκία στη Δύση^[14] – μια περιοχή που ονομάζεται μερικές φορές η «ιρανική πολιτιστική ήπειρος», ή Μείζον Ιράν από ορισμένους μελετητές, και αντιπροσωπεύει το εύρος των ιρανικών γλωσσών και της σημαντικής επιρροής των ιρανικών λαών, μέσω της γεωπολιτικής επιρροής του «Μείζονος Ιράν».^[15]