2023ko Turkiako eta Siriako lurrikarak

2023ko Turkiako eta Siriako lurrikarak
Mota	earthquake sequence (en)
Data	2023ko otsailaren 6a (01:17:35 (en) . UTC+03:00)
Kokaleku	Gaziantep; Kahramanmaraş (en)
Herrialdea	Turkia eta Siria
Kausa	Ekialdeko Anatoliako faila ; Dead Sea Transform (en)
Honen ondorioa	egituraren hutsegite ; sute ; tsunami ; suntsiketa ; humanitarian response to the 2023 Turkey–Syria earthquake (en) ; Salbuespen egoera ; Damage of the 2023 Gaziantep-Kahramanmaraş earthquakes (en)
Lurrikararen momentu sismikoa	7,8
Magnitudea Richter eskalan	7,8
Mercalli intentsitate eskala	Mercalli scale IX (en)
Sakonera bertikal	17,9 km
Erreplikak	2.109 (2023ko otsailaren 12a)
Pertsona hilak	50.132 (2023ko otsailaren 25a)
Pertsona zaurituak	120.000 (2023ko otsailaren 15a)
Komunikabide

2023ko Turkiako eta Siriako lurrikarak 2023ko otsailaren 6an izandako lurrikara handien multzoa izan zen. Lehenengoa 04:17:35ean tokiko orduan (UTC+3) gertatu zen. Haren epizentroa Gaziantep hiriaren mendebalde-ipar-mendebalderantz 33 km-ra zegoen, Turkia eta Siriaren arteko mugatik gertu, 17,9 km-ko sakoneran. Magnitude sismikoa Estatu Batuetako Zerbitzu Geologikoak kalkulatu zuen 7.8 M_wwtan, eta epizentrotik gertuen zeuden herrietan IX MMI intentsitate maximoa kalkulatu zen.

Ordu batzuk beranduago beste lurrikara handi bat ere izan zen. Bigarren lurrikararen epizentroa Turkiako Kahramanmaras hiritik gertu ego zen, eta 7,5eko magnitudea eduki zuen. Hau da, gauekoa baino pixka bat ahulagoa.^[1]^{[oh 1]}

Lurrikarek kalte ugari eragin zituzten Turkia, Siria eta Kurdistanen. Iturri ofizialek emandako datuen arabera, 39000 pertsona inguru hil ziren eta 85000 inguru izan ziren zaurituak. Lurrikarak izan eta handik astebetera, oraindik ere milaka ziren desagertutakoak^[2]. Hondamendiaren ondorengo egoera eta erreskate lanak oraindik eta gehiago zaildu zituen neguko eguraldi gogorrak^[3].

Lurrikara gertatu eta ondorengo egunetan erreskate lanetan aritu ziren; otsailaren 13an, lurrikarak gertatu eta 180 ordu beranduago, bizirik erreskatatu zuten 13 urteko gazte bat^[4].

Lurrikarak

7.8ko lurrikara

Estatu Batuetako Zerbitzu Geologikoak lehen lurrikara neurtu zuen 7,8 magnitude momentua kalkulatu zuen (M_ww). Gaziantepen ekialdean izan zuen epizentroa, Gaziantep probintzian, Siriarekiko mugatik gertu. Lurrikarak urratze failei dagokien mekanismo fokala zuen.^[5] Haustura ipar-mendebaldeko/hego-ekialdeko norabide-faila batean gertatu zen, ipar-ekialdeko okerdurarekin.^[6] Lurrikarak erreplikak izan zituen eta indartsuena M_wwkoa 6,7 izan zen.^[7]

Lurrikararen magnitudeak, seguruenik, Turkian inoiz izan den lurrikararik indartsuena bihurtuko du, 1939ko Erzincango lurrikara berdinduz.^[8]

7.5 lurrikara

7,5 M_ww neurtutako bigarren lurrikara bat (GEOSCOPEren arabera, 7.7 M_w^[9]) 10:24 UTCan sentitu zen, Ekinözütik lau kilometrora hegoaldean, Kahramanmaras probintzian. Ekialde-mendebalde faila baten mugimenduak eragin zuen. USGSren arabera, bigarren lurrikara hau beste faila baten haustura izan liteke, 120 kilometroko sakonerarekin eta 18 kilometroko zabalerarekin^[10]. 6,0ko erreplika bat izan zuen jarraian.

Erreplikak

Lurrikaren sekunetzia (M_w 4.0 edo gehiago)
Data	Ordua (UTC)	M	MMI	Sakonera	Erref.
Otsailaren 6	01:17	7.8–8.0	IX	17.9	^[5]
Otsailaren 6	01:26	5.6	VII	17.0	^[11]
Otsailaren 6	01:28	6.7	VIII	14.5	^[7]
Otsailaren 6	01:36	5.6	VII	10.0	^[12]
Otsailaren 6	01:58	5.1	N/A	10.0	^[13]
Otsailaren 6	02:01	4.8	N/A	10.4	^[14]
Otsailaren 6	02:03	5.5	VII	10.0	^[15]
Otsailaren 6	02:17	4.8	N/A	10.0	^[16]
Otsailaren 6	02:23	5.2	IV	11.4	^[17]
Otsailaren 6	02:54	4.6	V	10.0	^[18]
Otsailaren 6	03:04	4.7	N/A	17.9	^[19]
Otsailaren 6	03:12	4.5	VI	12.6	^[20]
Otsailaren 6	03:28	4.4	N/A	16.0	^[21]
Otsailaren 6	03:45	4.8	VI	15.4	^[22]
Otsailaren 6	04:04	4.3	N/A	14.1	^[23]
Otsailaren 6	04:14	4.4	N/A	16.7	^[24]
Otsailaren 6	04:16	4.5	V	13.2	^[25]
Otsailaren 6	04:18	5.0	VI	14.5	^[26]
Otsailaren 6	04:39	4.3	N/A	14.9	^[27]
Otsailaren 6	04:47	4.4	N/A	10.0	^[28]
Otsailaren 6	05:01	4.6	N/A	20.2	^[29]
Otsailaren 6	05:36	4.6	N/A	10.6	^[30]
Otsailaren 6	05:55	4.5	N/A	16.5	^[31]
Otsailaren 6	06:26	5.0	N/A	10.0	^[32]
Otsailaren 6	06:54	4.8	N/A	10.0	^[33]
Otsailaren 6	07:08	4.6	N/A	13.4	^[34]
Otsailaren 6	08:01	4.5	N/A	10.0	^[35]
Otsailaren 6	08:52	4.8	N/A	10.0	^[36]
Otsailaren 6	09:23	4.6	N/A	10.0	^[37]
Otsailaren 6	09:36	4.3	IV	10.0	^[38]
Otsailaren 6	10:24	7.5–7.7	IX	10.0	^[10]
Otsailaren 6	10:35	5.8	VII	10.0	^[39]
Otsailaren 6	10:51	5.7	VII	10.0	^[40]
Otsailaren 6	11:01	5.0	N/A	10.0	^[41]
Otsailaren 6	11:05	5.2	N/A	10.0	^[42]
Otsailaren 6	11:11	4.9	N/A	18.0	^[43]
Otsailaren 6	12:02	6.0	VII	10.0	^[44]
Otsailaren 6	12:13	4.8	N/A	10.0	^[45]
Otsailaren 6	12:34	4.9	N/A	13.0	^[46]
Otsailaren 6	12:36	4.7	N/A	10.0	^[47]
Otsailaren 6	13:00	4.5	N/A	10.0	^[48]
Otsailaren 6	13:07	5.0	N/A	17.1	^[49]
Otsailaren 6	13:17	4.5	VII	10.0	^[50]
Otsailaren 6	13:39	5.1	N/A	10.0	^[51]
Otsailaren 6	13:44	5.0	N/A	10.0	^[52]
Otsailaren 6	15:14	5.3	N/A	10.0	^[53]
Otsailaren 6	15:33	5.2	N/A	8.8	^[54]
Otsailaren 6	16:26	4.8	N/A	10.0	^[55]

Geologia

Lurrikararen kokapenak Anatolia, Arabia eta Afrikako plaken arteko lotura hirukoitz baten inguruan kokatzen du. Lurrikararen mekanismoa eta kokapena bat datoz Ekialdeko Anatoliako faila-eremuarekin edo Itsaso Hileko faila-transformakorraren eremuan gertatutako lurrikararekin. Ekialdeko Anatoliako Failak Turkiako mendebalderantz egiten du estrusioa, Egeo itsasorantz; Itsaso Hileko transformakorrak, berriz, Arabiako penintsularen iparralderanzko mugimendua du, Afrikako eta Eurasiako plakekiko erlatibo.^[5]

Sismikotasuna

Lurrikara nagusiaren eta errepliken mapa – Mw  4.0 edo gehiago

Otsailaren 6ko lurrikara gertatu zen eskualdea nahiko lasaia da sismologikoki. 6 magnitudeko edo gehiagoko hiru lurrikara baino ez dira gertatu otsailaren 6ko lurrikaratik 250 km-ra, 1970etik. Handiena, 6,7 magnitudekoa, otsailaren 6ko lurrikararen ipar-ekialdean gertatu zen, 2020ko urtarrilaren 24an. Lurrikara horiek guztiak Ekialdeko Anatoliako failan zehar edo handik hurbil gertatu ziren. Otsailaren 6ko epizentroaren inguruan nolabaiteko lasaitasun sismikoa egon arren, Turkiako hegoaldean eta Siriako iparraldean lurrikara esanguratsu eta kaltegarriak izan dira iraganean. Alepo, Sirian, hainbat aldiz suntsitu izan dute historikoki lurrikara handiek, nahiz eta kokaleku zehatzak eta lurrikara horien magnitudeak soilik zenbatetsi daitezkeen. Alepo kolpatu zuten 1138. urtean 7.1 magnitudea izango zuen lurrikara batek eta 1822an 7,0 magnitudea izango zuen lurrikara batek. 1822ko lurrikarak 20.000 eta 60 000 pertsona bitartean hil zituen.^[5]

Oharrak

Erreferentziak

Kanpo estekak

Datuak: Q116691303
Multimedia: 2023 Gaziantep-Kahramanmaraş earthquakes / Q116691303

[1]

[oh 1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[21]

[22]

[23]

[24]

[25]

[26]

[27]

[28]

[29]

[30]

[31]

[32]

[33]

[34]

[35]

[36]

[37]

[38]

[39]

[40]

[41]

[42]

[43]

[44]

[45]

[46]

[47]

[48]

[49]

[50]

[51]

[52]

[53]

[54]

[55]

Search