Donetsk

Donetsk (Донецьк); Донецьк; Донецк
	Ukrainako hiria
	Irudi gehiago
Administrazioa
Herrialdea	Ukraina
Oblasta	Donetsk
Alkatea	Alexei Kulemzin
Izen ofiziala	(izen ofiziala)
Jatorrizko izena	Донецьк; Донецк
Posta kodea	283000–283497 eta 83000–83497
Geografia
Koordenatuak	48°00′32″N 37°48′15″E / 48.0089°N 37.8042°E
Azalera	358 km²
Altuera	169
Demografia
Biztanleria	901.645 (2022); −3.719 (2021)
Metropolia	2.009.700
Dentsitatea	2.518,56 bizt/km²
Informazio gehigarria
Sorrera	1869
Telefono aurrizkia	622, 623
Ordu eremua	UTC+02:00 eta UTC+03:00
Hiri senidetuak	Trondheim, Vilnius, Tarento, Bochum, Sheffield, Charleroi, Pittsburgh, Mosku, Narva, Katowice, Rostov Don, Kutaisi, Batumi, Homel, Simferopol, Ulan-Ude, Plovdiv, Ostrava eta Kursk
Matrikula	AH
Hizkuntza ofiziala	ukrainera
	http://www.donetsk.org.ua

Artikulu hau hiriari buruzkoa da; 2014an proklamatutako errepublikari gaitzat duena beste hau da: «Donetskeko Herri Errepublika»

Donetsk^[1] (ukraineraz: Донецьк Donets’k; errusieraz: Доне́цк Donetsk), lehenago Juzovka, Staline eta Stalino deitua, ekialdeko Ukrainako hiria da, Donetskeko oblastaren hiriburua. Kalmius ibaiaren bazterrean kokatuta dago. Donbass eskualde historiko, ekonomiko eta kulturalaren hiri nagusia da. 2012ko otsailaren 1ean 970.500 biztanle zituen^[2].

Historia

Donetsk 1869an fundatua izan zen, John Hughes galestar enpresagizonak Errusiar Inperioaren hegoaldeko Oleksandrivkan (ukraineraz: Олександрівка) altzairutegi bat eraiki zuelarik. Hasieran herriari Hughesovka (Juzovka; errusieraz: Юзовка; ukraineraz: Юзівка) izena eman zitzaion. Altzairutegiak inguruko harrikatza erabiltzen zuen, eta bai meatzaritzak bai industriak Donetskeren hazkunde bizkorra eragin zuten. 1914an lau metalurgia-fabrika, 10 ikatz meatze eta 50.000 biztanle inguru zituen^[3]. 1924an, Sobietar garaian, Stalino izena hartu zuen, Iosif Stalinen omenez.

Bigarren Mundu Gerran, alemanen inbasioa zela kausa, ia erabat suntsiturik geratu zen. Gerra ostean industria garatu eta modernizatu zen. 1961ean gaur egungo Donetsk izena ipini zitzaion^[3]. Biztanleriaren gehiengoa Errusiaren eta Viktor Janukovitx presidentearen aldekoa da^[4]^[5].

Klima

Datu klimatikoak (Donetsk 1981–2010)
Hila	Urt	Ots	Mar	Api	Mai	Eka	Uzt	Abu	Ira	Urr	Aza	Abe	Urtekoa
Erregistraturiko tenperatura maximoa (°C)	12.2	16.0	21.3	31.0	34.6	38.0	37.8	39.1	33.9	32.7	20.5	15.0	39.1
Batez besteko tenperatura maximoa (°C)	-1.3	-0.9	5.3	14.5	20.9	24.8	27.3	26.8	20.7	13.1	4.7	-0.3	13.0
Batez besteko tenperatura (ºC)	-4.1	-4.1	1.3	9.4	15.4	19.3	21.6	20.8	15.1	8.5	1.6	-2.9	8.5
Batez besteko tenperatura minimoa (°C)	-6.7	-7.0	-2.1	4.6	10.0	13.8	15.9	15.0	10.0	4.5	-1.1	-5.4	4.3
Erregistraturiko tenperatura minimoa (°C)	-32.2	-31.1	-21.0	-10.6	-2.4	2.1	6.0	2.2	-6.0	-10.0	-22.2	-28.5	-32.2
Pilatutako prezipitazioa (mm)	37	32	34	38	46	65	51	37	36	37	38	41	492
Euri egunak (≥ 1 mm)	11	8	10	13	13	14	11	8	11	11	13	11	134
Iturria: Pogoda.ru.net^[6]

Demografia

Donetskeko biztanleria errolden (*) eta zenbatespenen arabera^[7]:


1897*	1911	1920	1926*	1936	1939*	1959*	1970*
28.100	48.000	31.000	105.700	239.000	462.400	699.200	879.000
1979*	1989*	2001*	2005	2007	2008	2009	2010
1.020.799	1.109.102	1.016.094	999.975	988.186	980.862	974.598	968.250

Osaketa etnikoari dagokionez, 2001ean errusiarrak %48,2 ziren, ukrainarrak %46,7, bielorrusiarrak %1,1, greziarrak %1, juduak %0,5 eta tartariarrak %0,5^[8].

Ekonomia

Donetsk Ukrainako ikatz meatzaritzaren eta metalurgiaren gune nagusietako bat da. Mota askotako industriak daude, baina garrantzitsuenak metalurgia, ikatzaren erauztea, kimikagintza (koke produkzioa barne) eta makina astunen ekoizpena dira. Industria astunarekin batera, beste batzuk ere garatu dira, hala nola, argindar ekoizpena, elikagai industria, zurgintza eta makinagintza^[3].

Kirolak

Futbola da kirolik jarratuena. Donbass Arenan jokatzen duen Xakhtar Donetsk taldeak 7 aldiz irabazi du Ukrainako futbol liga txapelketa eta behin UEFA Europa League. Maila handieneko beste bi taldeak Metalurh Donetsk eta Olimpik Donetsk dira. Beste kirolei dagokienez, talderik aipagarrienak HC Donbass (izotz hockeya), MFC Shakhtar Donetsk (areto-futbola) eta BC Donetsk (saskibaloia) dira.