María del Carmen Cuesta Rodríguez

Lehen urteak

Madrilen jaio zen familia aberats eta aurrerakoi batean, bere aita Alfonso Cuesta Santamaría zen eta bere ama, Samakoa, Luz Rodríguez Canga. Angela izeneko ahizpa nagusia eta neba bat zituen. Haurra zela, bere amarekin Asturiasera egindako bidaian, meatzarien greben errepresio bortitzaren lekuko izan zen, eta eragina izan zuen bere kontzientzia politikoan.^[2]

1936an, aitak bultzatuta, marrazketa-ikasketak hasi zituen Puerta del Soleko Reus institutu zaharrean, José Bardasano Baos pintore eta kartelgilearekin. Han ezagutu zuen bere lagunik onena, Virtudes González García. 1937ko uztailean, Espainiako Gerra Zibilean, bere lagunaren ereduari jarraituz, Gazte Sozialista Bateratuetan afiliatu zen, hamabost urte bete gabe. Madrileko Batzorde Probintzialean (Mendebaldeko Sektorea) jaso zuen prestakuntza, eta «Kometak» atalaren arduradun izendatu zuten, langile-familien seme-alabak zaindu zituen, Eugénio Mesón Gómezen agindupean.^[2]

Atxiloketa

1939ko martxoaren 28an, Espainiako Bigarren Errepublikak gerra galdu zuen eta tropa frankistek Madril okupatu zuten. Falangistak Cuesta Rodríguezen etxera joan ziren, aita (Espainiako Alderdi Komunistako militantea) atxilotzeko asmoz, baina ez zuten aurkitu eta Maria del Carmen atxilotu zuten, harik eta aita entregatu zen arte. 1939ko azaroan fusilatu zuten aita.

José Pena Brea militantea 1939ko maiatzaren 11n atxilotu eta torturatu egin zuten. Ondorioz, JSUko ia militante guztiak atxilotu zituzten, besteak beste, Carmen Cuesta Rodríguez, haren ama, Angelita ahizpa (astebete geroago errugabetua) eta Virtudes González García. Jorge Juan kaleko Hiri Poliziaren Zuzendaritza Nagusira eraman ondoren irainak eta itaunketa gogorrak egin zizkieten, Las Ventas emakumeen kartzelan sartu baino lehen.^[2] Han, Victoria Muñozekin egin zuen topo adingabeen galerian. Alboan Adelaida Abarka Izquierdo, Ana López Gallego eta Martina Barroso zeuden.

1939ko uztailaren 29an, lau gerrillarik Eugenio Isaac Gabaldón Irurzun Guardia Zibileko komandantearen ibilgailuaren kontrako atentatua egin zuten. Isaac Gabaldón Irurzun alabarekin eta gidariarekin bidaiatzen ari zen, eta hirurak hil ziren. Horrek errepresalia handia eragin zuen JSUko militanteen aurka. Premiazko gerra kontseiluan, berrogeita hamasei pertsonari eman zitzaien heriotz zigorra, nahiz eta, zenbaitzuk kartzelan egon zirenez, ezin izan zuten atentatuan harremanik edo parte-hartzerik izan.

1939ko abuztuaren 5eko goizaldean, Cuesta, adinagatik sumariotik kanpo geratu bazen ere, Victoria Muñoz, Ana López, Martina Barroso, bere lagun Virtudes eta gainerako lankideen «sakaren» lekuko izan zen, zeinek berrogeita hiru gizonekin batera, fusilatu egin zituzten La Almudenako hilerriko hormetan.

1940ko urtarrilean, bere espedientea 55.047 kausan sartu zen, eta, Argimiro Hompapdena, Ana Hidalgo eta María del Carmen Vivesekin batera, hamabi urte eta egun bateko kartzela-zigorra ezarri zioten. Ibilbide luzea egin zuen Espainiako kartzela batetik bestera: Tarragonako Oblatak^[3], Bartzelonako Les Corts espetxea^[4], Girona, Santander eta Ocaña.^[5] 1944ko martxoan, kartzela-zigorra erbestearengatik trukatu zioten.

Askatasuna

Askatasuna berreskuratzean, Valentzian bere bizitza berreraikitzen saiatu zen, bere arrebarekin eta amarekin, hauek ere espetxeratuak. Cuesta ezkondu zen eta lau alaba izan zituen. Ez zuen inoiz bere idealei uko egin eta ezkutuan jarraitu zuen Espainiako Alderdi Komunistako (PCE) kide izaten.

Heriotza

Valentzian hil zen, 2010eko urriaren 16an, 87 urte zituela.^[6]

• 1985ean, Tomasa Cuevasek elkarrizketa egin zion Cárcel de mujeres (1939-1985)^[7] libururako.
• 2004an, Carlos Fonseca kazetari eta idazlearekin lankidetzan aritu zen Trece Rosas Rojas^[8] argitalpenean.
• 2004an, Verónica Vigil eta José María Almelarekin Que mi nombre no se borre de la historia^[9] dokumentalean.
• 2007an, Emilio Martínez-Lázarok lau Goya sari lortu zituen, eta hamalau izendapen Las 13 Rosas filmagatik. Horietako bat María del Carmen Cuestaren pertsonaia interpretatu zuen Nadia de Santiago aktore gaztearentzat izan zen.^[10]
• 2007ko abenduan Presas de Franco liburua^[11] eta erakusketa^[12] aurkeztu ziren. Liburu horretan, frankistek emakumeen kartzeletan izandako presondegi-esperientzia erakusten zen, bai eta zenbait argazki-erakusketa ere, hirurogeiko hamarkadaren amaieran desagertutako Las Ventas emakumeen kartzela oroigarri.^[13]
• 2010ean, Fernando Hernández Holgado historialariak La prisión militante. Las cárceles franquistas de mujeres de Barcelona y Madrid (1939-1945) ^[14] tesia egiteko izan zuen lekukorik garrantzitsuenetako bat izan zen.