Marlon Brando

Marlon Brando, Jr. (Omaha, Nebraska, 1924ko apirilaren 3a - Los Angeles, Kalifornia, 2004ko uztailaren 1a) estatubatuar antzerki eta zinema aktorea izan zen, XX. mendeko hoberenetarikoa. Bitan irabazi zuen Gizonezko aktore onenaren Oscar saria, Terry Malloy (On the Waterfront, 1954) eta Vito Corleone (The Godfather, 1972) antzezteagatik.[1]

Marlon Brando

(1961)
Bizitza
Jaiotzako izen-deiturakMarlon Brando Junior
JaiotzaOmaha1924ko apirilaren 3a
Herrialdea Ameriketako Estatu Batuak
BizilekuaLibertyville (Illinois)
Evanston (Illinois)
HeriotzaLos Angeles2004ko uztailaren 1a (80 urte)
Hobiratze lekuaTahiti
Heriotzaren harana
Heriotza moduaberezko heriotza: arnas gutxiegitasuna
Familia
AitaMarlon Brando, Sr.
AmaDodie Brando
Ezkontidea(k)Anna Kashfi  (1957 -  1959)
Movita Castaneda  (1960 -  1962)
Tarita Teriipaia  (1962 -  1972)
Bikotekidea(k)
Seme-alabak
Anai-arrebak
Hezkuntza
HeziketaActors Studio
Stella Adler Studio of Acting (en) Itzuli
New School (en) Itzuli
Shattuck-Saint Mary's (en) Itzuli
Libertyville High School (en) Itzuli
Hizkuntzakingelesa
Irakaslea(k)Erwin Piscator
Stella Adler
Lee Strasberg
Jarduerak
Jarduerakzinema aktorea, film-zuzendaria, antzerki aktorea, telebista-aktorea eta errealizadorea
Altuera175 zentimetro
Lan nabarmenak
Jasotako sariak
Genero artistikoaWesterna

marlonbrando.com
IMDB: nm0000008 Allocine: 375 Rottentomatoes: celebrity/marlon_brando Allmovie: p8070 TCM: 21204 TV.com: people/marlon-brando IBDB: 32868
Facebook: marlonbrandoestate Twitter: MarlonBrando Musicbrainz: 2d2429e7-de99-465f-b5e6-3d1431795f91 Songkick: 894546 Find a Grave: 9026023 Edit the value on Wikidata

Stanislavski metodoa —barne azterketa baliatuz pertsonaiaren larruan sartzera behartzen duen antzezpen ikasbidea— muturrera eraman zuen eta, beraz, zinemako ikono handienetako bat bihurtu zen.[1] Haren antzezteko erak, haren nortasunak, eta Hollywoodeko bizitza sozialaren gaineko interes ezak eragin sakona izan zuen aktore belaunaldi batean, James Dean, Paul Newman, Robert De Niro, Al Pacino, Robert Duvall, Sean Penn, Russell Crowe, eta Jack Nicholson barne. Gainera, politikoki konprometitua izan zen, eta publikoki bat egin zuen ekimen askorekin, batez ere Amerikar Indioen Mugimenduaren alde.

Bizitza

Marlon Brando Omahan jaio zen 1924ko apirilaren 3an. Haurtzaro goibel antzekoa izan zuen. Antzerkizalea zen haren ama, baina baita alkoholzalea ere. Artean umea zela, sarritan aurkitu zuen ama tabernan total eginda, edo kale bazter batean botata. Depresio Handiko urte latzetan, maitasuna jaso beharrean babesik eza eta abandonua sufritu zituen. Erabateko nerabe errebeldea bihurtuta, aitak esaten zion bere bidea urra zezala, egin zezala zirt edo zart.[1]

Aktore izateko asmoarekin, New Yorkera jo zuen 1943an. Actors Studion ibili ondoren, 1944tik 1950era antzerkian jardun zuen. Baina zinematik etorri zitzaion batez ere fama. Izan ere, Stanley Kowalski jatorri poloniarreko behargin amorala eta bortitza bihurtu zen Elia Kazanen A Streetcar Named Desire artegagarrian (1951). Berezkoa zuen talentua, bazeukan karisma, eta fisikoki, gainera, erakargarria zen.[1]

Hainbat pertsonaia gogoangarriren identitateak bereganatu zituen hurrengo urteetan: Emiliano Zapatarena (Viva Zapata!, 1952), Johnny Strabler motorzale konformagaitzarena (The Wild One, 1953), Calder sheriff erosezinarena (The Chase, 1966), Kurtz koronel eroarena (Apocalypse Now, 1979)... Aktore onenaren Oscar saria bitan irabazi zuen: Terry Malloy buruestimua galduta zeukan boxealari ohi duinarena (On the Waterfront, 1954) eta Vito Corleone mafiaburuarena (The Godfather, 1972) egiteagatik.[1]

Izar bat zen, erreferentzia bat gremioko kideentzat, baina ezin zuen eraman ikono bat izateak dakarrena. 1970eko hamarkadan apaldu zen haren argia, eta Tahitira joan zen bizitzera bere hirugarren emaztearekin —hamaika seme-alaba izan zituen—. Horietako batek, Cheyennek, bere buruaz beste egin zuen 1995ean, eta beste batek, Christianek, bost urte igaro zituen kartzelan. Handik libratzeko dirutza xahutu zuen Brandok epaiketetan, eta ia sosik gabe geratu zen hil aurretik. Michael Jacksonen bideoklip batean ere parte hartu zuen egoerari buelta emateko; antzeztu gabe, nolabait aurrera egiteko soilik.[1]

Filmografia

UrteaIzenburuaRolaZuzendaria
1950The MenKenneth "Ken" Wilcheck / "Bud"Fred Zinnemann
1951A Streetcar Named DesireStanley KowalskiElia Kazan
1952Viva Zapata!Emiliano ZapataElia Kazan
1953Julius CaesarMarko AntonioJoseph L. Mankiewicz
The Wild OneJohnny StrablerLászló Benedek
1954On the WaterfrontTerry MalloyElia Kazan
DésiréeNapoleon BonaparteHenry Koster
1955Guys and DollsSky MastersonJoseph L. Mankiewicz
1956The Teahouse of the August MoonSakiniDaniel Mann
1957SayonaraMaj. Lloyd "Ace" GruverJoshua Logan
1958The Young LionsLt. Christian DiestlEdward Dmytryk
1960The Fugitive KindValentine "Snakeskin" XavierSidney Lumet
1961One-Eyed JacksRioMarlon Brando
1962Mutiny on the BountyFletcher ChristianLewis Milestone
1963The Ugly AmericanAmbassador Harrison Carter MacWhiteGeorge Englund
1964Bedtime StoryFreddy BensonRalph Levy
1965MorituriRobert CrainBernhard Wicki
1966The ChaseCalder sheriffaArthur Penn
The AppaloosaMatt FletcherSidney J. Furie
1967A Countess from Hong KongOgden MearsCharlie Chaplin
Reflections in a Golden EyeMaj. Weldon PendertonJohn Huston
1968CandyGrindlChristian Marquand
1969The Night of the Following DayBud, txoferraHubert Cornfield
QueimadaSir William WalkerGillo Pontecorvo
1971The NightcomersPeter QuintMichael Winner
1972The GodfatherDon Vito CorleoneFrancis Ford Coppola
Last Tango in ParisPaulBernardo Bertolucci
1976The Missouri BreaksRobert E. Lee ClaytonArthur Penn
1978SupermanJor-ElRichard Donner
RaoniNarratzaileaJean-Pierre Dutilleux
Luiz Carlos Saldanha
1979Apocalypse NowKurtz koronelaFrancis Ford Coppola
1980The FormulaAdam SteiffelJohn G. Avildsen
1989A Dry White SeasonIan McKenzieEuzhan Palcy
1990The FreshmanCarmine SabatiniAndrew Bergman
1992Christopher Columbus: The DiscoveryTomás de TorquemadaJohn Glen
1995Don Juan DeMarcoDr. Jack MicklerJeremy Leven
1996The Island of Dr. MoreauMoreau doktoreaJohn Frankenheimer
1997The BraveMcCarthyJohnny Depp
1998Free MoneyWarden Sven "The Swede" SorensonYves Simoneau
2001The ScoreMaxFrank Oz

Erreferentziak

Bibliografia

  • Adler, Stella; Paris, Barry (1999). Stella Adler on Ibsen, Strindberg, and Chekhov. New York City: Alfred A. Knopf. ISBN 0-679-42442-3.
  • Bain, David Haward. The Old Iron Road: An Epic of Rails, Roads, and the Urge to Go West. New York: Penguin Books, 2004. ISBN 0-14-303526-6.
  • Bly, Nellie (1994). Marlon Brando: Larger than Life. New York City: Pinnacle Books/Windsor Pub. Corp. ISBN 0-7860-0086-4.
  • Bosworth, Patricia (2001). Marlon Brando. London: Weidenfeld & Nicolson. ISBN 0-297-84284-6.
  • Brando, Anna Kashfi; Stein, E.P. (1979). Brando for Breakfast. New York: Crown Publishers. ISBN 0-517-53686-2.
  • Brando, Marlon and Donald Cammell. Fan-Tan. New York: Knopf, 2005. ISBN 1-4000-4471-5.
  • Brando, Marlon; Lindsey, Robert (1994). Brando: Songs My Mother Taught Me. New York: Random House. ISBN 0-679-41013-9.
  • Dimare, Philip C. (2011). Movies in American History: An Encyclopedia. Santa Barbara, California: ABC-CLIO. ISBN 978-1-59884-296-8.
  • Ebert, Roger (2010). The Great Movies III. Chicago: University of Chicago Press. ISBN 978-0-226-18208-7.
  • Englund, George. The Way It's Never Been Done Before: My Friendship With Marlon Brando. New York: Harper Collins Publishers, 2004. ISBN 0-06-078630-2.
  • Evans, Robert (1994). The Kid Stays in the Picture. New York: Hyperion. ISBN 978-0-7868-6059-3.
  • Girgus, Sam B. (1998). Hollywood Renaissance: The Cinema of Democracy in the Era of Ford, Capra, and Kazan. New York City: Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-62552-4.
  • Graziano, Rocky; Barber, Rowland (1955). Somebody Up There Likes Me. New York: Simon & Schuster.
  • Grobel, Lawrence (2000). Above the Line: Conversations about the Movies. New York City: Da Capo Press. ISBN 978-0-306-80978-1.
  • Grobel, Lawrence. "Conversations with Brando." New York, Hyperion, 1990. Cooper Square Press 1999. Rat Press, 2009
  • Hamilton, Neil A. (2006). The 1970s. Eyewitness History. New York: Facts on File. ISBN 978-0-8160-5778-8.
  • Judge, Bernard. Waltzing With Brando: Planning a Paradise in Tahiti. New York: ORO Editions, 2011.ISBN 978-0-9826226-4-3
  • Kanfer, Stefan (2008). Somebody: The Reckless Life and Remarkable Career of Marlon Brando. New York City: Knopf. ISBN 978-1-4000-4289-0.
  • Kaufman, Burton I.; Kaufman, Diane (2009). The A to Z of the Eisenhower Era. Lanham, MD: Scarecrow Press. ISBN 978-0-8108-7150-2.
  • Lebo, Harlan (2005). The Godfather Legacy: The Untold Story of the Making of the Classic Godfather Trilogy. New York City: Touchstone Press. ISBN 978-0-7432-8777-7.
  • Levinson, Martin H. (2011). Brooklyn Boomer: Growing Up in the Fifties. Bloomington, IN: iUniverse. ISBN 978-1-4620-1712-6.
  • McDonald-Walker, Suzanne (2000). Bikers: Culture, Politics and Power. Oxford: Berg Publishers. ISBN 1-85973-356-5.
  • McDonough, Jimmy. Big Bosoms and Square Jaws: The Biography of Russ Meyer, King of the Sex Film. New York: Crown, 2005. ISBN 978-1-4000-5044-4.
  • McGowan, David (2014). Weird Scenes Inside the Canyon: Laurel Canyon, Covert Ops & the Dark Heart of the Hippie Dream. SCB Distributors. ISBN 978-1-9093-9413-1.
  • Pendergast, Tom and Sara. St. James Encyclopedia of Popular Culture, Volume 1. Detroit, Michigan: St. James Press, 2000. ISBN 978-1-55862-405-4.
  • Petkovich, Anthony. "Burn, Brando, Burn!". UK: Headpress 19: World Without End (1999), pp. 91–112.
  • Pierpont, Claudia Roth (October 27, 2008). "Method Man". New Yorker.
  • Powell, Larry; Garrett, Tom (2013). The Films of John Avildsen: Rocky, The Karate Kid and Other Underdogs. Jefferson, NC: McFarland & Company. ISBN 978-0-7864-6692-4.
  • Santopietro, Tom (2012). The Godfather Effect: Changing Hollywood, America, and Me. New York City: Thomas Dunne Books. ISBN 978-1-250-00513-7.
  • Schoell, William. The Sundance Kid: A Biography of Robert Redford. Boulder, CO: Taylor Trade Publishing, 2006. ISBN 978-1-58979-297-5.
  • Sellers, Robert (2010). Hollywood Hellraisers: The Wild Lives and Fast Times of Marlon Brando, Dennis Hopper, Warren Beatty, and Jack Nicholson. New York City: Skyhorse Publishing. ISBN 978-1-61608-035-8.
  • Stern, Keith (2009). Queers in History: The Comprehensive Encyclopedia of Historical Gays, Lesbians and Bisexual. Jackson, TN: BenBella Books. ISBN 978-1-933771-87-8.
  • Williams, Linda (2008). Screening Sex. Durham, NC: Duke University Press. ISBN 978-0-8223-4285-4.

Kanpo estekak