Mutiloa (Gipuzkoa)
- Artikulu hau Gipuzkoako udalerriari buruzkoa da; beste esanahietarako, ikus «Mutiloa».
Mutiloa Gipuzkoako hegoaldeko landa-udalerri bat da, Goierriko eskualdekoa. 244 biztanle zituen 2016. urtean.
| Mutiloa | |||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Gipuzkoa, Euskal Herria | |||||||||||
 Mutiloa udalerriaren ikuspegi orokorra. | |||||||||||
| Administrazioa | |||||||||||
| Estatua | Espainia | ||||||||||
| Erkidegoa | Euskal Autonomia Erkidegoa | ||||||||||
| Lurraldea | Gipuzkoa | ||||||||||
| Eskualdea | Goierri | ||||||||||
| Izen ofiziala | Mutiloa | ||||||||||
| Alkatea | Iñaki Ugalde Alustiza | ||||||||||
| Posta kodea | 20214 | ||||||||||
| INE kodea | 20057 | ||||||||||
| Herritarra | mutiloar | ||||||||||
| Ezizena | txerrigorrik | ||||||||||
| Kokapena | |||||||||||
| Koordenatuak | 43°01′19″N 2°16′22″W / 43.022°N 2.2728°W | ||||||||||
 | |||||||||||
| Azalera | 9 km² | ||||||||||
| Garaiera | 239 m | ||||||||||
| Distantzia | 50 km Donostiara | ||||||||||
| Demografia | |||||||||||
| Biztanleria | 262 (2023) 3 (2022) | ||||||||||
| |||||||||||
| Dentsitatea | 29,11 bizt/km² | ||||||||||
| Hazkundea (2003-2013)[1] | % 58,49 | ||||||||||
| Zahartze tasa[1] | % 22,73 | ||||||||||
| Ugalkortasun tasa[1] | ‰ 142,86 | ||||||||||
| Ekonomia | |||||||||||
| Jarduera tasa[1] | % 86,67 (2011) | ||||||||||
| Genero desoreka[1] | % -10,5 (2011) | ||||||||||
| Langabezia erregistratua[1] | % 6,5 (2013) | ||||||||||
| Euskara | |||||||||||
| Euskaldunak[1] | % 94,64 (2010) | ||||||||||
| Etxeko erabilera[2] | % 76.34 (2016) | ||||||||||
| Datu gehigarriak | |||||||||||
| Sorrera | 1617 (juliotar egutegia) | ||||||||||
| Webgunea | http://www.mutiloa.eus/eu/ | ||||||||||
Geografia
Udalerri mugakideak
Mutiloak mugakide ditu iparraldean Gabiria eta Ormaiztegi; hegoaldean Zerain eta Segura; ekialdean Idiazabal; eta mendebaldean Legazpi (Urola Garaia).
Auzoak
Herrigune nagusia parrokia-elizaren, udaletxearen eta plazaren inguruan bilduta dago. Gaur egun, biztanle guztien %20, gutxi gorabehera, bertan bizi da.
Beste auzuneen artean, Lierni aipatzekoa da, izen bereko baselizaren inguruan osatua baitago. Mutiloarren %10 barne hartzen du.
Gainerako biztanleak (% 70) auzo hauetan banatzen dira:
- Elbarrena: Herriko behealdean eta Mutiloa errekaren ibarrean kokatuta, Segurarako bidean.
- Ergoena: Herriko goialdean eta Troia errekaren haranean.
- Gerriko.
- Lenkaran: Ergoena eta herrigune nagusiaren artean.
- Lierni: bertan Lierniko baseliza dago.
- Murgiondo Aldea: Zerain aldera kokatuta.
- Mutiloa Bildua: Mutiloako herrigunea kokatzen den auzoa da.
- Urbizuaran: Liernitik hurbil.
Historia
1144. urteko dokumentu batean aipatzen da lehen aldiz Mutiloako herria. Segurako herriaren mende egon zen Mutiloa 1384. urtetik 1615. urtera, Filipe III.a Espainiako erregearen eskutik hiri-gutuna jaso zuen arte.[3][4]
Azpiegiturak
- KZ gunea[8]
Ekonomia
Ekonomia-jarduera nagusiak industria (eraikuntza, janari-industria; langileen % 58,4) eta nekazaritza (bazka-landareak, barazkiak, ardiak eta behiak; langileen % 25,75) dira. Langile askok inguruko herrietako industrietan lan egiten du, eta baserriko lanak bigarren lanbide ditu.
Honela banatzen ziren sektore ekonomikoak 2017an: lehen sektorea BEGaren %13,7; bigarren sektorea %2,3; hirugarren sektorea %77,3; eta eraikuntza %6,6.[9]
Politika
2019ko udal hauteskundeak
2019ko udal hauteskundeetan Mutiloako Herri Kandidaturak 128 boto lortu zituen.[10][11] Iñaki Ugalde aukeratu zuten alkate[12], bosgarren aldiz.[13]
Alkateak
Hauek izan dira Mutiloako azken alkateak:
| Alkatea | Agintaldi hasiera | Agintaldi amaiera | Alderdia[14] | |
| Juan Inchausti[14]/ Insausti[15] Balda | 1979 | 1983 | Agrupación de Electores Independientes | |
| Silverio Zabaleta[15] | 1983 | 1987 | Independenteak | |
| 1987 | 1991 | Mutiloako Herri Kandidatura | ||
| 1991 | 1995 | Independenteak | ||
| 1995 | 1999 | Mutiloako Herri Kandidatura | ||
| 1999 | 2003 | Mutiloako Herri Kandidatura | ||
| Iñaki Ugalde Alustiza[13] | 2003 | 2007 | Mutiloako Herri Kandidatura | |
| Iñaki Ugalde Alustiza[13] | 2007 | 2011 | Mutiloako Herri Kandidatura | |
| Iñaki Ugalde Alustiza[13] | 2011 | 2015 | Mutiloako Herri Kandidatura | |
| Iñaki Ugalde Alustiza[13] | 2015 | 2019 | Mutiloako Herri Kandidatura | |
| Iñaki Ugalde Alustiza[12][16][17] | 2019 | Jardunean | Mutiloako Herri Kandidatura | |
Demografia
2019an 250 biztanle zituen herriak, horietatik %20,8k 65 urte edo gehiago zituen, eta atzerrian jaiotakoak %1,6 ziren.[9]
| Mutiloako biztanleria |
|---|
 |
| Datu-iturria: www.ine.es |
Euskara
Mutiloako biztanle ia guztiak euskaldunak dira. Eustaten arabera, 2016an herritarren %85,17 zen euskalduna.[9]
Ondasun nabarmenak
- Mañastegizar eta Murgiaran baserriak Kultura Interesdun Ondare izendatu ditu Eusko Jaurlaritzak.
- Aipagarri dira XVIII. mendean berritutako San Migel eliza[3][18], Ama Birjina Lierniakoaren ermita (XVI. mendekoa)[3][19] eta Apaolazatarren oinetxea.
- Errotatxo errota eta baserria (XIX. mendekoa)[3][20]
- Mutiloako Meatze Trenbidea. XIX. mende bukaerako burni-meatzearen trenbidea da. Gaur egunean oinez edo bizikletaz egin daitekeen bide berde hau Compañía Minera de Mutiloa S.A. enpresak eraiki zuen. Barnaola baserretik Ormaiztegiko Danborreraino 4,5 kilometro egiten ditu, eta 40 metroko desnibela baino ez ditut. Bukaera Ormaiztegi parean dago baina goi-goian mendian (Danborreko instalazioak), bertan trenbide zaharra bitan banatzen zen batetik Compañía Minera de Mutiloa S.A. eta bestetik Cerain Iron Ore C. Ltd enpresek mea lantzeko zituzten instalazioak. Bidean zehar lubakiak drenajeak, zubi bat eta lokomotorak konpontzeko etxea (Makinetxe) ikus daitezke.[21][22]
Mutiloar ezagunak
- Jon Ander Insausti (1992-), txirrindulari ohia.
- Pello Olaberria (1994-), txirrindulari ohia.
Argazki galeria
Mutiloako presa
Minetako bistak
San Migel Eliza
Errotatxo
Lierniko Andra Mari ermita
Lierniko Andra Mariaren ermita 1914an
Erreferentziak
- Artikulu honen edukiaren zati bat Lur hiztegi entziklopedikotik edo Lur entziklopedia tematikotik txertatu zen 2011-12-27 egunean. Egile-eskubideen jabeak, Eusko Jaurlaritzak, hiztegi horiek CC-BY 3.0 lizentziarekin argitaratu ditu, Open Data Euskadi webgunean.
Kanpo estekak
| Euskarazko Wikipedian bada atari bat, gai hau duena: Gipuzkoa |
Datuak: Q1618352
Multimedia: Mutiloa / Q1618352
Liburuak: Euskal Herriko bidaia-gida/Herriz herri/Mutiloa
