Txuvaxia
Txuvaxia[1][2] (errusieraz: Чува́шия; txuvaxeraz: Чӑваш Ен) edo Txuvaxiako Errepublika (errusieraz: Чува́шская Респу́блика, translit.: Txuvaxskaia Respublika; txuvaxeraz: Чӑваш Республики) Errusiako subjektu federal bat da, errepublika bat zehazki, Volgako Barruti Federalean kokaturik dagoena. 18.300 km²ko eremua du eta 2010ean 1.251.619 biztanle zituen[3]. Hiriburua Txeboksary da.
| Txuvaxia | |||
|---|---|---|---|
 Errusia | |||
 | |||
| |||
| Ereserkia | |||
State Anthem of the Republic of Chuvashia (en)  | |||
| Administrazioa | |||
| Izen ofiziala | Чӑваш Республики — Чӑваш Ен | ||
| Estatu burujabe | Errusia | ||
| ISO 3166-2 | RU-CU | ||
| Hiriburua | Txeboksary | ||
| Head of the Chuvash Republic (en) | Oleg Nikolaev (en) | ||
| Geografia | |||
| Koordenatuak | 55°27′34″N 47°05′46″E / 55.45944°N 47.09611°E | ||
.svg) | |||
| Azalera | 18.300 km² | ||
| Mugakideak | Nizhni Novgorod oblasta, Mari El, Tatarstan, Ulianovsk oblasta eta Mordovia | ||
| Demografia | |||
| Biztanleria | 1.207.875 (2021eko urtarrilaren 1a) −15.520 (2019) | ||
| Dentsitatea | 66 bizt/km² | ||
| Hizkuntza ofiziala | errusiera eta txuvaxera | ||
| Ordu eremua | Moskuko Ordua eta Europa/Mosku | ||
| Matrikula | 21 eta 121 | ||
| cap.ru | |||
Geografia
Txuvaxiak Volga ibaiaren erdiko ibilguaren hego-mendebaldeko bazterrean dago, Gorki eta Kazan hirien artean. Iparraldean Mari El dauka, Nizhny Novgorod oblasta mendebaldean, Mordovia hego-mendebaldean, Ulianovsk oblasta hegoaldean, eta Tatarstan hego-ekialde eta ekialdean.
Volgaren ibaiadarrek drainatzen dute: Surak mendebaldean, Bolxoi, Maly Tsivil eta Tsivilek erdialdean eta Kubniak ekialdean. Errepublikaren zati handiena Volgaren goi-ordokiaren iparraldeko muturrean dago; lurralde laua da, muinoekin, tarteka sakanek ebakia, emeki-emeki Volgaren zabaldirantz jaisten dena. Mendebaldean, Sura ibaiaren haranean, jatorri zaharreko hondar alubialak daude[4]. Baso trinkoek hartzen dute lurraldearen iparraldea, eta estepa zabalek hegoaldea.
Hiri nagusiak Txeboksary, hiriburua, Alatyr, Kanax, Xumerlia eta Novotxeboksarsk dira.
Historia
Txuvaxiarrak turkiar jatorriko biztanleak dira gehienbat. XVI. mendean Errusiarekin bat egin zuen. 1920. urtean eskualde autonomo bihurtu zen, eta 1925ean errepublika autonomo. 1929-1936 urteetan, Gorkiko lurraldean integraturik egon zen.
Ekonomia
Laborantza (garia, garagarra, artoa, patata, tabakoa), abere-hazkuntza (behi- eta zerri-azienda), arrantza (Volga eta Sura ibaietan) eta industria (metalurgia, tresneria mekanikoa eta elektrikoa, janari-industria, larrugintza) dira ekonomia-jarduera nagusiak.
Biztanleria
2010ean Txuvaxiak 1.251.619 biztanle zituen; %67,7 txuvax etniakoak ziren, %26,9 errusiarrak eta %2,8 tatariarrak[3].
| Talde etnikoa | 1926ko errolda | 1939ko errolda | 1959ko errolda | 1970ko errolda | 1979ko errolda | 1989ko errolda | 2002ko errolda | 2010ko errolda | ||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Kopurua | % | Kopurua | % | Kopurua | % | Kopurua | % | Kopurua | % | Kopurua | % | Kopurua | % | Kopurua | % | |
| Txuvaxak | 667.695 | %74,6 | 777.202 | %72,2 | 770.351 | %70,2 | 856.246 | %70,0 | 887.738 | %68,4 | 906.922 | %67,8 | 889.268 | %67,7 | 814.750 | %67,7 |
| Errusiarrak | 178.890 | %20,0 | 241.386 | %22,4 | 263.692 | %24,0 | 299.241 | %24,5 | 338.150 | %26,0 | 357.120 | %26,7 | 348.515 | %26,5 | 323.274 | %26,9 |
| Tatariarrak | 22.635 | %2,5 | 29.007 | %2,7 | 31.357 | %2,9 | 36.217 | %3,0 | 37.573 | %2,9 | 35.689 | %2,7 | 36.379 | %2,8 | 34.214 | %2,8 |
| Mordoviarrak | 23.958 | %2,7 | 22.512 | %2,1 | 23.863 | %2,2 | 21.041 | %1,7 | 20.276 | %1,6 | 18.686 | %1,4 | 15.993 | %1,2 | 13.014 | %1,1 |
| Besteak | 1.301 | %0,1 | 6.703 | %0,6 | 8.596 | %0,7 | 10.930 | %0,9 | 14.874 | %1,3 | 19.606 | %1,4 | 23.599 | %1,8 | 18.298 | %1,6 |
Erreferentziak
- Artikulu honen edukiaren zati bat Lur hiztegi entziklopedikotik edo Lur entziklopedia tematikotik txertatu zen 2011/12/27 egunean. Egile-eskubideen jabeak, Eusko Jaurlaritzak, hiztegi horiek CC-BY 3.0 lizentziarekin argitaratu ditu, Open Data Euskadi webgunean.
Kanpo estekak
 | Artikulu hau Errusiako geografiari buruzko zirriborroa da. Wikipedia lagun dezakezu edukia osatuz. |