Xanana Gusmão

Xanana Gusmão
	; Irudi gehiago
9. Ekialdeko Timorreko lehen ministro
2. Ekialdeko Timorreko lehen ministro
Ekialdeko Timorreko presidentea
Bizitza
Jaiotza	Laleia (en) , 1946ko ekainaren 20a (77 urte)
Herrialdea	Portugal ; Ekialdeko Timor
Familia
Ezkontidea(k)	Kirsty Sword Gusmão (en)
Anai-arrebak	ikusi Armandina Maria Gusmão dos Santos (en) ;
Hezkuntza
Hizkuntzak	portugesa
Jarduerak
Jarduerak	politikaria eta idazlea
Jasotako sariak	ikusi Sakharov Saria (1999) ; Félix Houphouët-Boigny Peace Prize (2001) ; North–South Prize (2002) ; Gwangju Prize for Human Rights ; Sydney Peace Prize (2000) ; Grand Cross of the Order of the Southern Cross ; Companion of the New Zealand Order of Merit ; Grand Collar of the Order of Prince Henry (2006ko otsailaren 14a) ; honorary doctorate of the University of Coimbra ; honorary doctorate of the University of Porto ; honorary doctor of the Hunan University (2017) ; Order of Vanuatu (2011) ; Grand Cross of the Order of Liberty (1993ko ekainaren 9a) ; honorary doctor of Lusíada University ;
Sinesmenak eta ideologia
Alderdi politikoa	National Congress for Timorese Reconstruction (en) ; Fretilin

José Alexandre Gusmão (Manatuto, 1946ko ekainaren 20a), Xanana Gusmão ezizenez ezaguna, timortar politikari eta idazlea da. Ekialdeko Timorko presidentea izan zen 2002-2007 bitartean, eta lehen ministroa 2007tik 2015era eta 2023tik.

Bizitza

1946ko ekainaren 20an jaio zen, Manatuto hirian. Jesuitekin ikasi zuen lehenbizi, eta Diliko Institutuan gero. Portugalgo Armadarekin hiru urteko soldaduska egin ondotik, administrazio kolonialean egin zuen lan. 1974an Ekialdeko Timorko poesia saria irabazi zuen. 1975 arte Australian izan zen, Fretilin alderdi independentistako kide.^[1] Indonesiak Timor inbaditu eta berehala borroka armatuari lotu zitzaion Falintil gerrillarekin, eta erreboltarien buruzagi izan zen urte askoan. 1992an atxilotu zuen Indonesiak eta heriotzara zigortu. Gero, 20 urteko espetxera jaitsi zioten zigorra. 1999an utzi zuten aske.^[2]

2002an, aise nagusitu zen Ekialdeko Timorren independentziaren ondoan egindako lehenbiziko hauteskundeetan, botoen %82,69 lortuta. Ondorioz, herrialdeko lehenbiziko presidente bilakatu zen.^[3] 2007an, uko egion zion presidentetzarako hauteskundeetan aurkezteari eta, urte bereko abuztuan, lehen ministro hautatu zuten. 2015eko otsailean utzi zuen kargua.^[4]

2023ko uztailean lehen ministro kargura itzuli zen.

Erreferentziak

Kanpo estekak

Datuak: Q11509
Multimedia: Xanana Gusmão / Q11509

[1]

[2]

[3]

[4]