Խաչափառներ

Խաչափառներ
Liocarcinus vernalis
Գիտական դասակարգում
ԹագավորությունԿենդանիներ
ՏիպՀոդվածոտանիներ
ԵնթատիպԽեցգետնակերպեր
ԴասMalacostraca
ԿարգՏասոտանի խեցգետնակերպեր
ԵնթակարգPleocyemata
ԻնֆրակարգԽաչափառներ
Լատիներեն անվանում
Brachyura Կարլ Լինեյ, 1758
Ենթաընտանիք
  • Բաժին Dromiacea De Haan, 1833
    Dakoticancroidea † Rathbun, 1917
    Dromioidea De Haan, 1833
    Eocarcinoidea † Withers, 1932
    Glaessneropsoidea † Patrulius, 1959
    Homolodromioidea Alcock, 1900
    Homoloidea De Haan, 1839
  • Բաժին Raninoida De Haan, 1839
  • Բաժին Cyclodorippoida Ortmann, 1892
  • Բաժին Eubrachyura de Saint Laurent, 1980
    • Ենթաբաժին Heterotremata Guinot, 1977
    Aethroidea Dana, 1851
    Bellioidea Dana, 1852
    Bythograeoidea Williams, 1980
    Calappoidea De Haan, 1833
    Cancroidea Latreille, 1802
    Carpilioidea Ortmann, 1893
    Cheiragonoidea Ortmann, 1893
    Componocancroidea †
    Feldmann, Schweitzer & Green, 2008
    Corystoidea Samouelle, 1819
    Dairoidea Serène, 1965
    Dorippoidea Macleay, 1838
    Eriphioidea Macleay, 1838
    Gecarcinucoidea Rathbun, 1904
    Goneplacoidea Macleay, 1838
    Hexapodoidea Miers, 1886
    Leucosioidea Samouelle, 1819
    Majoidea Samouelle, 1819
    Orithyioidea Dana, 1852
    Palicoidea Bouvier, 1898
    Parthenopoidea Macleay,
    Pilumnoidea Samouelle, 1819
    Portunoidea Rafinesque, 1815
    Potamoidea Ortmann, 1896
    Pseudothelphusoidea Ortmann, 1893
    Pseudozioidea Alcock, 1898
    Retroplumoidea Gill, 1894
    Trapezioidea Miers, 1886
    Trichodactyloidea H. Milne Edwards, 1853
    Xanthoidea Macleay, 1838
    • Ենթաբաժին Thoracotremata Guinot, 1977
    Cryptochiroidea Paul’son, 1875
    Grapsoidea MacLeay, 1838
    Ocypodoidea Rafinesque, 1815
    Pinnotheroidea De Haan, 1833


Դասակարգումը
Վիքիցեղերում


Պատկերներ
Վիքիպահեստում

ITIS 98276
NCBI 6752

Խաչափառներ (լատին․՝ Brachyura), տասոտանի խեցգետնակերպերի կարգի անողնաշարավոր կենդանիների ենթակարգ։ Խաչափառների մարմինը բաժանվում է 2 մասի՝ գլխակուրծք և փոր։ Գլխակուրծքը լայն է, եռանկյուն կամ ձվաձև, խիտինային զրահով ծածկված։ Փորը նեղ է, կարճ, գլխակրծքի տակ քաշված։ Քայլող ոտքերի առաջին զույգն ունի աքցանաձև ճանկեր, որոնք հիմնականում կերը բռնելու և մանրացնելու համար են։ Ունեն ցողունավոր աչքեր, որոնք կարող են շարժվել բոլոր ուղղություններով։ Բաժանասեռ են, էգը և արուն արտաքինից տարբերվում են։ Ապրում են ծովերում, քաղցրահամ ջրամբարներում, ցամաքում։ Զարգանում են մետամորֆոզով (բացառությամբ քաղցրահամ ջրերում ապրողների), ձվիկներից դուրս է գալիս զոեա թրթուրը, որը փոխարինվում է մեգալոպի, ապա հասուն խաչափառի։ Քաղցրահամ ջրերում ապրող տեսակները ազատ լողացող թրթուր չունեն և զարգանում են առանց մետամորֆոզի։ Խաչափառներ սնվում են անողնաշարավորներով։ Հայտնի է 4 000 տեսակ, որից 50-ը՝ նաև ՍՍՀՄ-ում։ Հայաստանի համարյա բոլոր գետերում ու գետակներում նույնպես տարածված են։ Խաչափառների առանձին տեսակներ սննդարդյունաբերական նշանակություն ունեն, որոշ խաչափառներ վնաս են հասցնում արտադրական նշանակություն ունեցող փափկամարմիններին և ձկներին։

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից  (հ․ 5, էջ 24
Վիքիցեղերն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Խաչափառներ» հոդվածին։
Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Խաչափառներ» հոդվածին։