Ղոմ
Ղոմ, (պարս.՝ قم, ɢom), քաղաք Իրանի Իսլամական Հանրապետության կենտրոնական մասում, Ղոմ օսթանի վարչական կենտրոնը, շիա մուսուլմանների սուրբ քաղաքներից մեկը։ Բնակչությունը վերջին մարդահամարի տվյալներով կազմում է 1 201 158 մարդ (2016)[2]։ Ղոմի կրոնագիտական դպրոցը շիաների համար Էն Նաջաֆի դպրոցից հետո երկրորդն է իր նշանակությամբ։
| Քաղաք | ||
|---|---|---|
| Ղոմ | ||
| قم | ||
 | ||
| Երկիր |  Իրան | |
| Օստան | Ղոմ | |
| Հիմնադրված է | 805[1] թ. | |
| Մակերես | 123,073 կմ² | |
| ԲԾՄ | 935 մետր | |
| Պաշտոնական լեզու | պարսկերեն | |
| Բնակչություն | 1 201 158 մարդ (2016)[2] | |
| Ժամային գոտի | UTC+3:30 | |
| Հեռախոսային կոդ | 0251 | |
| Փոստային դասիչ | 37100 | |
| Պաշտոնական կայք | qom.ir(պարս.) | |
| ||
Աշխարհագրություն
Ղոմ քաղաքը տեղակայված է Թեհրանից 150 կմ դեպի հարավ` գետի վրա։ Ղոմով է անցնում Թեհրանից Սպահան քաղաք տանող ճանապարհը։ Բարձրությունը ծովի մակերևույթից կազմում է 975 մ։ Քաղաքից ոչ հեռու կան գազի և նավթի հանքավայրեր։
Բնակչություն
Բնակչությունը 2016 թվականի մարդահամարի տվյալներով կազմում էր 1 201 158 մարդ, որոնք կազմում էին 356 976 տնտեսություն։ Քաղաքը բնակչությամբ Ղոմ օսթանի ամենախոշոր[3] և Իրանի յոթերորդ ամենախոշոր[4] քաղաքն է։ Ղոմի բնակչության փոփոխությունը ժամանակի ընթացքում բերված է աղյուսակում ստորև.
| Տարի | 1956 | 1966 | 1991 | 1996 | 2006 | 2011 | 2016 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Բնակիչ | 96 499[5] | 134 292[6] | 681 253[4] | 777 677[4] | 957 496[7] | 1 074 036[8] | 1 201 158[9] |
Պատմություն
Տարածված կարծիք կա, որ Ղոմը գոյություն է ունեցել դեռևս նախաիսլամական շրջանում, սակայն քաղաքի հնագույն պատմության մասին հստակ տվյալներ չկան։ Արաբների կողմից քաղաքի գրավումից հետո այստեղ հավաքվել է խալիֆայության ողջ ընդդիմադիր կազմը` քաղաքական փախստականներ և աքսորյալներ, տարբեր աղանդավորներ։ Սեֆյանների շրջանում քաղաքը սկսեց արագ կերպով զարգանալ։ 16-րդ դարում այն դարձավ շիականության ամենախոշոր կենտրոնը։ Ավելի ուշ, աֆղանների հարձակումների ժամանակ, Ղոմը մեծ վնասներ կրեց։ Սակայն 19-րդ դարում, սկսած Ֆաթհ Ալի շահի ժամանակներից, քաղաքը վերականգնվեց և նույնիսկ առաջադրվեց որպես մայրաքաղաքի թեկնածու։ Այդ ժամանակաշրջանից քաղաքում պահպանվել են մեծ թվով կրոնական կառուցներ` մզկիթներ, իմամների ու շահերի ընտանիքների անդամների դամբարաններ և կրոնագիտական դպրոցներ։Ղոմում տեղակայված կրոնագիտական կենտրոնը համատեղում է մեծ թվով ուսումնական հաստատություններ, որտեղ սովորում են ինչպես իրանցիներ, այնպես էլ արտասահմանցիներ։ Կրոնական կրթական հաստատությունների գործունեությունը ղեկավարվում է Ալ Մուսթաֆա միջազգային համալսարանի կողմից։
Ֆաթիմայի դամբարան
Ղոմի ամենահայտնի ճարտարապետական հուշարձանը սուրբ Ֆաթիմայի դամբարանն է։ Ֆաթիմայի մահվանից հետո, նրա հայրը` իմամ Մուսան, գերեզմանի վրա կառուցեց փոքրիկ ծղոտե ծածկ։ Սակայն հետագայում դամբարանն այնքան հայտնի դարձավ, որ դրա վրա կառուցվեց աշատարկ։ Դրանից հետո դամբարանում թաղվում էին իմամ Մուսայի և նրա ժառանգների ընտանիքների բոլոր կանայք։ Հետագայում դամբարանն ավելի ընդարձակվեց։Այս հուշարձանի կենտրոնը ութանկյուն տաճարն է։ Տաճարի պատերը զարդարված են 19-րդ դարի կեսերին պատկանող գրություններով։ Շինության վերևում բարձրանում է 16 մետրանոց գմբեթը, որը կառուցվել է Ֆաթհ Ալի շահի օրոք։ Դամբարաններից մեկի տապանաքարի վրա արված գրությունները պատկանում են 14-րդ դարին։ Տաճարից դեպի հարավ տեղակայված շինությունը կոչվում է «Կանանց բակ», որտեղ ներկայումս տեղակայված է դամբարանի թանգարանը։
Պատկերասրահ
Ծանոթագրություններ
Արտաքին հղումներ
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ղոմ» հոդվածին։ |