Абсолюттік монархия
Абсолюттік монархия (лат. absolutus – сөзсіз, шексіз) — монарх басқаратын монархияның бір түрі. Абсолюттік монархияда монарх еш жағдайда шектелмейтін және абсолютті билікке ие.[1] Көбінесе мұндай монархиялар тұқым қуалайды.
Абсолюттік басқару жүйесі XVI ғасырдың аяғы мен XVII ғасырда өзінің «шыңын» көрді, ол Францияның XIV Луи және Испанияның II Филипп сияқты қайраткерлерінің басқарудың автократиялық формасымен байланысты болды. Англиядағы монарх I Чарльз де абсолюттік монархияны орнатамын деп, парламентті қажетсіз деп санады, бұл ақыр соңында ағылшын азаматтық соғысына (1642–1651) және оның өліміне әкеледі. Абсолютизм алдымен француз төңкерісінен кейін, кейінірек Бірінші дүниежүзілік соғыстан кейін айтарлықтай төмендеді.
Қазіргі абсолютті монархияларға Бруней, Эсватини,[2] Оман,[3] Сауд Арабиясы,[4] Ватикан[5] және Біріккен Араб Әмірліктерін құрайтын жеке әмірліктер[6] жатады. Абсолютті монархиялар кейде құқықтық құжаттармен бекітілгенімен, олар монархтың билігі шектелген (мысалы, заң шығарушы орган немесе жазылмаған әдет-ғұрыптар арқылы) немесе премьер-министр сияқты басқа шенеуніктердің өкілеттіктерімен теңестірілетін конституциялық монархиялардан ерекшеленеді.[1]
Қазіргі абсолюттік монархтар
Қосалқы ұлттық монархияны белгілейді
Мемлекеті | Суреті | Монархы | Туған күні | Жасы | Таққа отырғаны | Өкілеттігі | Түрі | Дереккөзі |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Бруней | Хассанал Болкиах сұлтан | 15 шілде 1946 | 77 | 4 қазан 1967 | 56 жыл, 6 ай, 23 күн | Тұқым қуалайды | [7] | |
Шарджа | Басшы III Сұлтан бин Мұхаммед әл-Қасими | 2 шілде 1939 | 84 | 25 ақпан 1972 | 52 жыл, 3 ай, 2 күн | Тұқым қуалайды | [8] | |
Әл-Фуджайра | Басшы Хамад бин Мұхаммед аш-Шарқи | 22 ақпан 1949 | 75 | 18 қыркүйек 1974 | 49 жыл, 7 ай, 9 күн | Тұқым қуалайды | [8] | |
Ажман | Басшы IV Хумайд ибн Рашид ан-Нуайми | 1931 | 92–93 | 6 қыркүйек 1981 | 42 жыл, 7 ай, 21 күн | Тұқым қуалайды | [8] | |
Эсватини | Ңуэньяма III Мсвати | 19 сәуір 1968 | 56 | 25 сәуір 1986 | 38 жыл, 2 күн | Тұқым қуалайды, сайланбалы | [9] | |
Дубай | Басшы Мұхаммед ибн Рашид әл-Мактум | 15 маусым 1949 | 74 | 4 қаңтар 2006 | 18 жыл, 3 ай, 23 күн | Тұқым қуалайды | [8] | |
Умм-әл-Қайуайн | Басшы Сауд бин Рашид әл-Муалла | 1 қазан 1952 | 71 | 2 қаңтар 2009 | 15 жыл, 2 ай, 26 күн | Тұқым қуалайды | [8] | |
Рас-әл-Хайма | Басшы Сауд ибн Сақр әл-Қасими | 10 ақпан 1956 | 68 | 27 қазан 2010 | 13 жыл, 6 ай, | Тұқым қуалайды | [8] | |
Ватикан | Рим папасы Франциск | 17 желтоқсан 1936 | 87 | 13 наурыз 2013 | 11 жыл, 1 ай, 14 күн | Сайланады | [10] | |
Сауд Арабиясы | Салман ибн Әбд әл-Ғазиз әл-Сауд патша | 31 желтоқсан 1935 | 88 | 23 желтоқсан 2015 | 9 жыл, 3 ай, 4 күн | Тұқым қуалайды, сайланбалы | [11] | |
Оман | Хейсам бен Тариқ сұлтан | 11 қазан 1954 | 69 | 11 қаңтар 2020 | 4 жыл, 3 ай, 16 күн | Тұқым қуалайды | [12][13] | |
Абу-Даби | Басшы Мұхамед ибн Заид әл-Нахайян | 11 наурыз 1961 | 63 | 13 мамыр 2022 | 1 жыл, 11 ай, 14 күн | Тұқым қуалайды | [8] |