Бейбітшілік саласында Нобель сыйлығы лауреаттарының тізімі
Бейбітшілік саласында Нобель сыйлығы (швед. Nobels fredspris) — беделді марапат жыл сайын Нобель қорымен әлемдегі бейбітшілікті нығайтуға қосқан үлесі үшін беріледі. Альфред Нобельдің оның 1895 жылы 27 қарашадағы, Парижде жазылған өсиетіндегі бес Нобель сыйлығының бірі. [1][2]
Үміткерлерді іріктеу
Нобель қорының жарғысына сәйкес келесі адамдар кандидаттарды ұсына алады[3]:
- ұлттық парламенттер мен үкіметтердің мүшелері, министрлер кабинетінің мүшелері және егеменді мемлекеттердің министрлері, сондай-ақ мемлекет басшылары;
- БҰҰ Халықаралық Сотының және Гаагадағы Тұрақты төрелік сот мүшелері;
- Халықаралық құқық Институтының мүшелері;
- университет профессорлары, эмерит профессорлар, тарих, әлеуметтік ғылымдар, заңтану, философия, теология және дін бойынша қауымдастырылған профессорлар; университет ректорлары мен директорлары (немесе олардың баламалары); бейбітшілікті зерттеу институттарының және сыртқы саясат институттарының директорлары;
- Нобель сыйлығының лауреаттары;
- Нобель бейбітшілік сыйлығымен марапатталған ұйымдар үшін Директорлар кеңесінің мүшелері немесе оның баламасы;
- Норвегия Нобель комитетінің қазіргі және бұрынғы мүшелері;
- Норвегия Нобель комитетінің бұрынғы кеңесшілері.[3]
Лауреаттар тізімі
1900-шы | 1910-шы | 1920-шы | 1930-шы | 1940-шы | 1950-ші | 1960-ші | 1970-ші | 1980-ші | 1990-шы | 2000-шы | 2010-шы | 2020-шы |
---|
1900-шы
Жыл | Суреті | Ел[4], лауреат | Марапаттау негіздемесі | Ақпарат қайнары |
---|---|---|---|---|
1901 | Анри Дюнан (1828—1910) Швейцария | Қызыл Крест Халықаралық комитетін және Женева конвенциясын негізін құрудағы оның рөлі үшін. | [5] | |
Фредерик Пасси (1822—1912) Франция | Көптеген жылдар бойы бітімгершілікке жұмсаған күш-қайраты үшін | [6] | ||
1902 | Эли Дюкоммен (1833—1906) Швейцария | Еуропада пацифистік қоғамдастықтардың түрлі қызметін үйлестіруде Халықаралық бейбітшілік бюросы құрудағы еңбегінің еленіуінің белгісі ретінде | [7] | |
Шарль Гоба (1843—1914) Швейцария | Халықаралық арбитраж ісіне жұмсаған күш-жігері үшін | [8] | ||
1903 | Уильям Кример (1828—1908) Ұлыбритания | Арбитраж арқылы бейбітшілікке қол жеткізуге күшінің құрметіне | [9] | |
1904 | Халықаралық құқық институты (1873) Бельгия | Әлемдегі халықаралық құқық принциптерін анықтаған, оның кодификациясын қабылдаған және халықаралық проблемаларды шешу жолдарын ұсынған бірінші ұйымдардың бірі. | [10] | |
1905 | Берта Зуттнер (1843—1914) Аустрия | Белсенді пацифистік қызметі үшін | [11] | |
1906 | Теодор Рузвельт (1858—1919) АҚШ | Портсмут келісіміне қол қоюдағы оның рөлі үшін | [12] | |
1907 | Луи Рено (1843—1918) Франция | Франциядағы Халықаралық құқықтың шынайы данышпаны ретінде | [13] | |
Эрнесто Монета (1833—1918) Италия | Бейбітшілік үшін өзінің тынымсыз еңбегі үшін | [14] | ||
1908 | Клас Арнольдсон (1844—1916) Швеция | Норвегиялық жанжалды шешуге қатысқаны үшін | [15] | |
Фредерик Байер (1837—1922) Дания | Аймақтық ынтымақтастықты нығайту үшін скандинавиялық парламентаралық одақ құрғаны үшін | [16] | ||
1909 | Огюст Беернарт (1829—1912) Бельгия | Халықаралық төрелік және қару-жарақты қысқарту үшін күрестегі күш-жігерін тану белгісі ретінде | [17] | |
Поль Д’Эстурнель (1852—1924) Франция | Франция мен көршілес елдер арасындағы келісім-шарттар бойынша төрелігі үшін | [18] |
1910-шы
Жыл | Суреті | Ел[4], лауреат | Марапаттау негіздемесі | Ақпарат қайнары |
---|---|---|---|---|
1910 | Халықаралық бейбітшілік бюросы (1891) Швейцария | «Қарусыздану жөніндегі конференцияларды ұйымдастырғаны үшін». | [19] | |
1911 | Тобиас Ассер (1838—1913) Нидерланд | «Халықаралық төрелік саласындағы жұмысы үшін». | [20] | |
Альфред Герман Фрид (1864—1921) Аустрия-Мажарстан | «Оның халықаралық қызметі үшін». | |||
1912 | Элиу Рут (1845—1937) АҚШ | «Батыс жарты шарда бейбітшілікті нығайтудағы күш-жігері үшін». | [21] | |
1913 | Анри Лафонтен (1854—1943) Бельгия | «Еуропадағы бейбітшілік үшін халық қозғалысының шынайы көшбасшы ретінде». | [22] | |
1914 | Сыйлық берілмеді. | Қолма-қол ақша ағындары арнайы қор бөліміне енгізілген. | [23] | |
1915 | Сыйлық берілмеді. | Қолма-қол ақша ағындары арнайы қор бөліміне енгізілген. | [24] | |
1916 | Сыйлық берілмеді. | Қолма-қол ақша ағындары арнайы қор бөліміне енгізілген. | [25] | |
1917 | Халықаралық Қызыл Крест комитеті (1863) Швейцария | «За деятельность по улучшению положения военнопленных». | [26] | |
1918 | Сыйлық берілмеді. | Қолма-қол ақша ағындары арнайы қор бөліміне енгізілген. | [27] | |
1919 | Томас Вудро Вильсон (1856—1924) АҚШ | «Қазіргі заманғы халықаралық саясатта адамзаттың іргелі заңын енгізгені үшін». | [28] |
1920-шы
Жыл | Суреті | Ел[4], лауреат | Марапаттау негіздемесі | Ақпарат қайнары |
---|---|---|---|---|
1920 | Леон Виктор Огюст Буржуа (1851—1925) Франция | «Бейбітшілік пен әділеттілік ісіне қосқан ұзақ мерзімді үлесі және Ұлттар Лигасын құрудағы көрнекті рөлі үшін». | [29] | |
1921 | Карл Яльмар Брантинг (1860—1925) Швеция | «Ұлттар Лигасының жұмысы және Швеция мен Норвегия арасындағы дауларды бейбіт шешудегі күші үшін». | [30] | |
Кристиан Ланге (1869—1938) Норвегия | «Халықаралық дауларды шешу құралы ретінде төрелікті насихаттағаны үшін». | |||
1922 | Фритьоф Нансен (1861—1930) Норвегия | «Ұзақ жылдары әлеуметтік осал адамдарға көмек көрсетудегі қызметі үшін». | [31] | |
1923 | Сыйлық берілмеді. | Қолма-қол ақша ағындары арнайы қор бөліміне енгізілген. | [32] | |
1924 | Сыйлық берілмеді. | Қолма-қол ақша ағындары арнайы қор бөліміне енгізілген. | [33] | |
1925 | Джозеф Остин Чемберлен (1863—1937) Ұлыбритания | «Локарно келіссөздеріндегі рөлі үшін». | [34] | |
Чарлз Гейтс Дауэс (1865—1951) АҚШ | «Оның атымен аталатын жоспарға қосқан үлесін тану белгісі ретінде». | |||
1926 | Аристид Бриан (1862—1932) Франция | «Сенімсіздік жылдарынан кейін Франция мен Германияның достық диалогқа қол жеткізуі және Локарно шартын жасасудағы оның рөлі үшін». | [35] | |
Густав Штреземан (1878—1929) Германия | ||||
1927 | Фердинанд Эдуард Бюиссон (1841—1932) Франция | «Француз және неміс халықтарының арасындағы өзара түсіністікті қалпына келтіруге бағытталған қызметі үшін». | [36] | |
Людвиг Квидде (1858—1941) Германия | «Франция және Германиядағы қоғамдық пікірді бейбіт ынтымақтастыққа дайындағаны үшін». | |||
1928 | Сыйлық берілмеді. | Қолма-қол ақша ағындары арнайы қор бөліміне енгізілген. | [37] | |
1929 | Фрэнк Биллингс Келлог (1856—1937) АҚШ} (сыйлық 1930 ж. берілді) | «Париж пактісін дайындағаны үшін». | [38] |
1930-шы
Жыл | Суреті | Ел[4], лауреат | Марапаттау негіздемесі | Ақпарат қайнары |
---|---|---|---|---|
1930 | Натан Сёдерблум (1866—1931) Швеция | «Бейбітшілікке діни бірлестік арқылы жеткізуге тырысқан құрметіне». | [39] | |
1931 | Джейн Аддамс (1860—1935) АҚШ | «Әлемнің барлық бейбітшілік сүйгіш әйелдерінің шынайы делегаты ретінде». | [40] | |
Николас Мюррэй Батлер (1862—1947) АҚШ | «Әлемдегі сарқылмас энергия мен істегі құлшынысы үшін». | |||
1932 | Сыйлық берілмеді. | Қолма-қол ақша ағындары арнайы қор бөліміне енгізілген. | [41] | |
1933 | Ральф Норман Энджелл (1872—1967) Ұлыбритания | «Бейбітшілікті насихаттағаны үшін». | [42] | |
1934 | Артур Хендерсон (1863—1935) Ұлыбритания | «Халықаралық қарусыздану істерін тұрақты қорғанысы үшін». | [43] | |
1935 | Карл фон Осецкий (1889—1938) Германия (сыйлық 1936 жылы берілді) | «Германиядағы милитаризмге қарсы күресі үшін». | [44] | |
1936 | Карлос Сааведра Ламас (1878—1959) Аргентина | «1935 жылғы Боливия-Парагвай қақтығысындағы бітімгершілік рөлі үшін». | [45] | |
1937 | Роберт Сесил (1864—1958) Ұлыбритания | «Ұлттар Лигасының алдында қызметінің құрметіне». | [46] | |
1938 | Босқындар істері жөніндегі Нансен Халықаралық ұйымы (1921) Швейцария | «Әлеуметтік жағынан осалдарға көмек көрсетудегі қызметі үшін». | [47] | |
1939 | Сыйлық берілмеді. | Қолма-қол ақша ағындары арнайы қор бөліміне енгізілген. | [48] |
1940-шы
Жыл | Суреті | Ел[4], лауреат | Марапаттау негіздемесі | Ақпарат қайнары |
---|---|---|---|---|
1940 | Сыйлық берілмеді. | Қолма-қол ақша ағындары арнайы қор бөліміне (2/3) және Нобель қорына (1/3) енгізілген. | [49] | |
1941 | Сыйлық берілмеді. | Қолма-қол ақша ағындары арнайы қор бөліміне (2/3) және Нобель қорына (1/3) енгізілген. | [50] | |
1942 | Сыйлық берілмеді. | Қолма-қол ақша ағындары арнайы қор бөліміне (2/3) және Нобель қорына (1/3) енгізілген. | [51] | |
1943 | Сыйлық берілмеді. | Қолма-қол ақша ағындары арнайы қор бөліміне (2/3) және Нобель қорына (1/3) енгізілген. | [52] | |
1944 | Халықаралық Қызыл Крест комитеті (1863) Швейцария (сыйлық 1945 ж. берілді) | «ХҚКК соғыс кезінде өзінің қызметінде халықтарының өмірлік мүдделерін және татуласу қажеттігін анықтау, адамзаттың ынтымақтастық іргелі принциптерінің құнын қайтарды». | [53] | |
1945 | Корделл Халл (1871—1955) АҚШ | «Батыс жарты шарда татулықтың сақталуына, сауданың нығаюына және БҰҰны құрудағы оның күш-жігерін тану ретінде». | [54] | |
1946 | Эмили Грин Болч (1867—1961) АҚШ | «Бейбітшілік үшін көптеген жылдар бойғы тынымсыз жұмысы үшін». | [55] | |
Джон Рэлей Мотт (1865—1955) АҚШ | «Миссионерлік қызметті үшін». | |||
1947 | Қоғамға қызмет жөніндегі Достар комитеті (Квакерлер) (1647) Ұлыбритания | «Квакерлердің дүниежүзілік соғысқа қарсы наразылық белгісі үшін». | [56] | |
Американдық қоғамға қызмет жөніндегі Достар комитеті (Квакерлер) (1917) АҚШ | ||||
1948 | Сыйлық берілмеді. | Қолма-қол ақша ағындары арнайы қор бөліміне (2/3) және Нобель қорына (1/3) енгізілген. | [57] | |
1949 | Джон Бойд Орр (1880—1971) Ұлыбритания | «Адамзатты оның мұқтаждарынан босатудағы оның қызметі ғана емес, сонымен қатар халықтар мен нәсілдердің арасындағы ынтымақтастық бейбітшіліктің негізін қалаудағы қызметін тану белгісі ретінде». | [58] |
1950-ші
Жыл | Суреті | Ел[4], лауреат | Марапаттау негіздемесі | Ақпарат қайнары |
---|---|---|---|---|
1950 | Ральф Банч (1904—1971) АҚШ | «Аймақтық ынтымақтастықты нығайтуға Скандинавияда парламентаралық одақ құрғаны үшін». | [59] | |
1951 | Леон Жуо (1879—1954) Франция | «Бітімгершілік саласындағы жетістіктерінің құрметіне». | [60] | |
1952 | Альберт Швейцер (1875—1965) Франция | «Миссионерлік қызметті үшін». | [61] | |
1953 | Джордж Маршалл (1880—1959) АҚШ | «Еуропадағы соғыстан кейінгі экономиканы қалпына келтіру мақсатында „Маршалл жоспары“ бастамашысы ретінде». | [62] | |
1954 | Босқындар істері жөніндегі БҰҰ Жоғарғы комиссар қызметі (1951) БҰҰ | «Босқындар көмек көрсету және олардың қажеттіліктеріне билік назар аударту тынымсыз және жиі рақымсыз күш-жігерін жұмсағаны үшін». | [63] | |
1955 | Сыйлық берілмеді. | Қолма-қол ақша ағындары арнайы қор бөліміне енгізілген. | [64] | |
1956 | Сыйлық берілмеді. | Қолма-қол ақша ағындары арнайы қор бөліміне (2/3) және Нобель қорына (1/3) енгізілген. | [65] | |
1957 | Лестер Боулс Пирсон (1897—1972) Канада | «Суэц дағдарысын еңсерудегі рөлі үшін». | [66] | |
1958 | Жорж Пир (1910—1969) Бельгия | «Босқындарға көмегі үшін». | [67] | |
1959 | Филип Ноэль-Бейкер (1889—1982) Ұлыбритания | «Қарусыздану жөніндегі ірі маман ретінде». | [68] |
1960-шы
Жыл | Суреті | Ел[4], лауреат | Марапаттау негіздемесі | Ақпарат қайнары |
---|---|---|---|---|
1960 | Альберт Джон Лутули (1898—1967) ОАР | «Адамдар мен халықтар арасындағы әділдікті қамтамасыз етудегі күш-жігері үшін». | [69] | |
1961 | Даг Хаммаршельд (1905—1961) Швеция (қайтыс болғаннан кейін) | «БҰҰ-дағы қызметі үшін». | [70] | |
1962 | Лайнус Карл Полинг (1901—1994) АҚШ | «Ядролық сынауларға тыйым салу туралы шарт жобасын авторы ретінде». | [71] | |
1963 | Халықаралық Қызыл Крест комитеті (1863) Швейцария | «Өзінің жүз жылдығының құрметіне». | [72] | |
Қызыл Крест қоғамдарының лигасы (1919) Швейцария | «МККК бар болуының 100 жылдығының құрметіне». | |||
1964 | Мартин Лютер Кинг (1929—1968) АҚШ | «Қара нәсілділердің теңдігінің пайдасына қызметі үшін». | [73] | |
1965 | БҰҰ Балалар қоры (ЮНИСЕФ) БҰҰ | «“Халықтар арасындағы және әлемдегі бауырластықты“ нығайтуда белсенді рөлі үшін». | [74] | |
1966 | Сыйлық берілмеді. | Қолма-қол ақша ағындары арнайы қор бөліміне енгізілген. | [75] | |
1967 | Сыйлық берілмеді. | Қолма-қол ақша ағындары арнайы қор бөліміне (2/3) және Нобель қорына (1/3) енгізілген. | [76] | |
1968 | Рене Кассен (1887—1976) Франция | «Адам құқықтары декларациясының 20 жылдығы құрметіне». | [77] | |
1969 | Халықаралық еңбек ұйымы (1919) Швейцария | «Бейбітшілік инфрақұрылымын құру және халықтар арасындағы бауырластықты нығайтудағы қызметі үшін». | [78] |
1970-ші
Жыл | Суреті | Ел[4], лауреат | Марапаттау негіздемесі | Ақпарат қайнары |
---|---|---|---|---|
1970 | Норман Эрнест Борлоуг (1914—2009) АҚШ | «Азық-түлік проблемасын шешуге қосқан үлесі үшін, әсіресе «жасыл революцияны» іске асырудағы қызметі үшін». | [79] | |
1971 | Вилли Брандт (1913—1992) Германия | «Шығыс пен Батыс арасындағы шиеленістің әлсіреуіне әкелген нақты бастамаларын тану ретінде». | [80] | |
1972 | Сыйлық берілмеді. | Қолма-қол ақша ағындары арнайы қор бөліміне енгізілген. | [81] | |
1973 | Генри Киссинджер (1923—2023) АҚШ | «Вьетнамда бітімге келуге байланысты еңбегін тану ретінде». | [82] | |
Ле Дык Тхо (1911—1990) Вьетнам | ||||
1974 | Шон Макбрайд (1904—1988) Ирландия | «Адам құқықтарының жағдайын бақылауға мүмкіндік беретін халықаралық тетіктерін құруғаны үшін». | [83] | |
Эйсаку Сато (1901—1975) Жапония | «Милитаристік қарсы саясаты үшін». | |||
1975 | Андрей Сахаров (1921—1989) КСРО | «Адамдар арасындағы бейбітшілік іргелі қағидаттарын батылдықпен қолдауы мен билікті асыра пайдалану және кез келген адамның құқықтарын аяқ асты етудің жолын кесуде батыл күресі үшін». | [84] | |
1976 | Бетти Уильямс (1943—2020) Ұлыбритания | «Бейбітшілік ісіндегі жетістіктерін тану ретінде». | [85] | |
Мейрид Корриган (1944) Ұлыбритания | ||||
1977 | Халықаралық амнистия (1961) Ұлыбритания | «Азаптау, зорлық-зомбылықтан және ыдыраудан адамның қадiр-қасиетiн қорғағаны үшін». | [86] | |
1978 | Ануар Саадат (1918—1981) Мысыр | «Израиль мен Египет арасындағы негізгі келісімдерді дайындағаны және жасасқаны үшін». | [87] | |
Менахем Бегин (1913—1992) Израиль | ||||
1979 | Тереза ана (1910—1997) Үндістан | «Адамдық қадiр-қасиетiн мызғымастығын қорғаудың ең маңызды саласындағы бейбітшілікті бекітуші ретінде». | [88] |
1980-ші
Жыл | Суреті | Ел[4], лауреат | Марапаттау негіздемесі | Ақпарат қайнары |
---|---|---|---|---|
1980 | Адольфо Перес Эскивель (1931) Аргентина | «Адам құқықтары үшін күрескер ретінде». | [89] | |
1981 | Босқындар істері жөніндегі БҰҰ Жоғарғы комиссар қызметі (1951) Швейцария | «Босқындар көмек көрсету және олардың қажеттіліктеріне билік назар аударту тынымсыз және жиі рақымсыз күш-жігерін жұмсағаны үшін». | [90] | |
1982 | Альва Мюрдаль, (1902—1986) Швеция | «Қарусыздану және ядролық және қарусыз аймақтардағы жұмыстары үшін». | [91] | |
Альфонсо Гарсия Роблес (1911—1991) Мексика | ||||
1983 | Лех Валенса (1943) Польша | «Адам құқықтары үшін күрескер ретінде». | [92] | |
1984 | Десмонд Мпило Туту (1931—2021) ОАР | «Апартеидке қарсы күресте ерлігі мен қаһармандығы үшін». | [93] | |
1985 | Әлем дәрігерлері ядролық соғысты болдырмау үшін (1980) АҚШ | «Жұртшылықты хабарландыруы және бейбітшілік пайдасына адам санасын иілудегі қызметтері үшін». | [94] | |
1986 | Эли Визель (1928—2016) АҚШ | «Еврей халқының қайғы-қасіретке арналған, ұлтшылдықтың құрбандарына арналған тақырыптарға бейілділігі үшін». | [95] | |
1987 | Оскар Ариас Санчес (1940) Коста-Рика | «Орталық Америкадағы бейбіт келіссөздердің бастамашысы ретінде». | [96] | |
1988 | БҰҰ Бітімгершілік күштері (1948) БҰҰ | «Бейбітшілікті қолдауы үшін». | [97] | |
1989 | 14-ші Далай-лама (1935) Үндістан | «Жеке тұлғалар, қауымдастықтар мен халықтар арасында мейірімділік, махаббат пен толеранттылықты оның тынымсыз уағыздағаны үшін». | [98] |
1990-шы
Жыл | Суреті | Ел[4], лауреат | Марапаттау негіздемесі | Ақпарат қайнары |
---|---|---|---|---|
1990 | Михаил Горбачёв (1931—2022) КСРО | «Бүгінде халықаралық қоғамдастық өмірінің маңызды бөліктерін сипаттайтын бейбіт процесінде оның жетекші рөлін тану ретінде». | [99] | |
1991 | Аун Сан Су Чжи (1945) Мьянма | «Адам құқықтарын қорғаушы ретінде». | [100] | |
1992 | Ригоберта Менчу (1959) Гватемала | «Адам құқықтары үшін, әсіресе, Американың байырғы халықтарының күрескері ретінде». | [101] | |
1993 | Нельсон Мандела (1918—2013) ОАР | «Апартеид режимінің бейбіт аяқталуына және Оңтүстік Африкада жаңа демократия негіздерін даярлаудағы олардың еңбегі үшін». | [102] | |
Фредерик Виллем де Клерк (1936—2021) ОАР | ||||
1994 | Ясир Арафат (1929—2004) Палестина | «Таяу Шығыстағы бейбітшілікке қол жеткізуге жұмсаған күш-жігері үшін». | [103] | |
Шимон Перес (1923—2016) Израиль | ||||
Ицхак Рабин (1922—1995) Израиль | ||||
1995 | Джозеф Ротблат (1908—2005) Ұлыбритания | «Үлкен әлемдік саясатта ядролық қарудың рөлін төмендету бағытталған жетістіктері, мен қару-жарақ бұл түрін тыйым салуға ұзақ мерзімді күш-жігері үшін». | [104] | |
Ғылыми және жаһандық мәселелер бойынша Пагуошской конференциялары (1957) Канада | ||||
1996 | Карлуш Белу (1948) Шығыс Тимор | «Шығыс Тимор жанжалын әділ және бейбіт жолмен шешуде олардың күш-жігері үшін». | [105] | |
Жозе Рамуш-Орта (1949) Шығыс Тимор | ||||
1997 | Жаяу әскеге қарсы минаға тыйым салу жөніндегі халықаралық қозғалыс (1992) Швейцария | «Жер үсті минасын жоюға және тыйым салуға оның жасаған жұмысы үшін». | [106] | |
Джоди Уильямс (1950) АҚШ | ||||
1998 | Джон Хьюм (1937—2020) Ұлыбритания | «Солтүстік Ирландиядағы жанжалдың бейбіт шешімін табу үшін жұмсаған күш-жігері үшін». | [107] | |
Дэвид Тримбл (1944—2022) Ұлыбритания | ||||
1999 | «Шекарасыз дәрігерлер» (1971) Франция | «Қарулы қақтығыстар мен табиғи және техногендік апаттардың құрбандарына көмек көрсетуі мен гуманитарлық іс-шаралары үшін». | [108] |
2000-шы
Жыл | Суреті | Ел[4], лауреат | Марапаттау негіздемесі | Ақпарат қайнары |
---|---|---|---|---|
2000 | Ким Дэ Чжун (1924—2009) Корея Республикасы | «Солтүстік және Оңтүстік Корея қосылуына және Оңтүстік Корея және жалпы Шығыс Азиядағы демократия мен адам құқықтарын нығайтуға қатты теңдесіз жұмысы үшін». | [109] | |
2001 | БҰҰ (1945) БҰҰ | «Неғұрлым ұйымдасқан әлем құру және әлемдегі бейбітшілікті нығайту қосқан үлесі үшін». | [110] | |
Кофи Аннан (1938—2018) Гана | ||||
2002 | Джимми Картер (1924) АҚШ | «Бүкіл әлемде бейбіт қақтығыс басқару үшін және адам құқықтары үшін күресуге жұмсаған күш-жігері үшін». | [111] | |
2003 | Ширин Эбади (1947) Иран | «Демократияны дамытуға қосқан үлесі үшін және адам құқықтары, әсіресе Ирандағы әйелдер мен балалардың, үшін күресі үшін». | [112] | |
2004 | Вангари Маатаи (1940—2011) Кения | «Демократия мен бейбітшілік дамуына ұзақ мерзімді үлесі үшін». | [113] | |
2005 | МАГАТЭ (1957) БҰҰ | «Әскери мақсаттарда ядролық энергияны пайдалануды болдырмау және қауіпсіз ықтимал жағдайында бейбіт мақсатта оның пайдаланылуын қамтамасыз ету үшін күш-жігері үшін». | [114] | |
Мохаммед аль-Барадеи (1942) Мысыр | ||||
2006 | Мухаммад Юнус (1940) Бангладеш | «Әлеуметтік-экономикалық дамуы негіздерін жасау үшін күш-жігері үшін». | [115] | |
Grameen Bank (1976) Бангладеш | ||||
2007 | Альберт Гор (1948) АҚШ | «Адам қызметінің туындаған жаһандық климаттың өзгеруі салдарын зерттеуде және оны ықтималдылығын болдырмау үшін іс-шараларды әзірлеуге жұмсаған күш-жігері үшін». | [116] | |
IPCC (1988) БҰҰ | ||||
2008 | Мартти Ахтисаари (1937—2023) Финляндия | «Ол үш онжылдықта бірнеше құрлықта жасаған халықаралық дауларды шешу үшін, сол маңызды күш-жігері үшін». | [117] | |
2009 | Барак Обама (1961) АҚШ | «Халықтар арасындағы халықаралық дипломатияны және ынтымақтастықты нығайтуда зор күш-жігері үшін». | [118] |
2010-шы
Жыл | Суреті | Ел[4], лауреат | Марапаттау негіздемесі | Ақпарат қайнары |
---|---|---|---|---|
2010 | Лю Сяобо (1955—2017) Қытай | «Қытайдағы іргелі адам құқықтары үшін ұзақ зорлық-зомбылықсыз күресі үшін» | [119] | |
2011 | Элен Джонсон-Серлиф (1938) Либерия | «Әйелдер құқықтары мен қауіпсіздігі үшін зорлық-зомбылықсыз күресі мен бейбіт процесіне қатысқаны үшін». | [120] | |
Лейма Гбови (1972) Либерия | ||||
Тавакуль Карман (1979) Йемен | ||||
2012 | Еуропалық Одақ (1952) Еуропа одағы | «Еуропадағы адам құқықтарын қорғаудағы алпыс жыл бойы және құрлықты біріктірудегі ұзақ мерзімді рөлі үшін». | [121] | |
2013 | Химиялық қруға тыйым салу ұйымы (1997) Нидерланд | «Химиялық қаруды жоюға қатысты үлкен күш-жігері үшін». | [122] | |
2014 | Малала Юсуфзай (1997) Пәкістан | «Білім беруде балалар мен жастардың құқықтарын қанауға қарсы күресі үшін». | [123] | |
Кайлаш Сатьяртхи (1953) Үндістан | ||||
2015 | Тунистегі ұлттық диалог квартеті (2013) Тунис | «2011 жылы Жасмин революциясы соңында Тунисте плюралистік демократия құрылысына «квартеттің» шешуші үлес қосқаны үшін» | [124] | |
2016 | Хуан Мануэль Сантос (1951) Колумбия | «Елдегі жарты ғасырдан көп азамат соғысының аяқтау үшін күш-жігері үшін» | [125] | |
2017 | Ядролық қаруға тыйым салу жөніндегі халықаралық науқан (1951) Швейцария | «Ядролық қаруды кез-келген пайдаланудың және осындай қаруды келісімдер арқылы тыйым салудың қайғылы зардаптарына назар аудартуға күш салғаны үшін» | [126] | |
2018 | Дени Муквеге (1955) Конго Демократиялық Республикасы | «Соғыстар мен қарулы қақтығыстарда жыныстық зорлық-зомбылықты қару ретінде пайдалануды тоқтатуға тырысқаны үшін» | [127][128] | |
Надия Мурад (1993) Ирак | [128][129] | |||
2019 | Абий Ахмед Али (1976) Эфиопия | «Бейбітшілік пен халықаралық ынтымақтастыққа қол жеткізудегі күш-жігері үшін, атап айтқанда көршілес Эритреямен шекара қақтығысын шешу жөніндегі шешуші бастамасы үшін» | [130] |
2020-шы
Жыл | Суреті | Ел[4], лауреат | Марапаттау негіздемесі | Ақпарат қайнары |
---|---|---|---|---|
2020 | Дүниежүзілік азық-түлік бағдарламасы (1961) БҰҰ | «Аштықпен күресудегі күш-жігері үшін, қақтығыстардан зардап шеккен аудандардағы бейбітшілік жағдайын жақсартуға қосқан үлесі үшін және аштықты соғыс пен қақтығыстың қаруы ретінде пайдаланудың алдын алу үшін қозғаушы күш ретінде әрекет еткені үшін» | [131] | |
2021 | Мария Ресса (1963) Филиппин | «Демократия мен тұрақты бейбітшіліктің алғышарты болып табылатын сөз бостандығын қорғауға бағытталған күш-жігері үшін» | [132] | |
Дмитрий Муратов (1961) Ресей | ||||
2022 | Алесь Беляцкий (1962) Беларусь | «Бейбітшілік Сыйлығының лауреаттары өз елдеріндегі азаматтық қоғамды білдіреді. Олар көптеген жылдар бойы билікті сынау және азаматтардың негізгі құқықтарын қорғау құқығын алға тартты. Олар әскери қылмыстарды, адам құқықтарының бұзылуын және билікті асыра пайдалануды құжаттау үшін ерекше күш жұмсады. Олар бірге азаматтық қоғамның бейбітшілік пен демократия үшін маңыздылығын көрсетеді» | [133] | |
Мемориал (1989) Ресей | ||||
Азаматтық бостандықтар орталығы (2007) Украина | ||||
2023 | Наргиз Мохаммади (1972) Иран | «Ирандағы әйелдердің езгісіне қарсы күресі және барлығына адам құқықтары мен бостандықтарын ілгерілету үшін күресі үшін» | [134] |
Дереккөздер
🔥 Top keywords: Тоқтар Оңғарбайұлы ӘубәкіровАбай ҚұнанбайұлыШоқан Шыңғысұлы УәлихановБауыржан МомышұлыТалғат Жақыпбекұлы БигелдиновБасты бетБесеудің хатыРақымжан ҚошқарбаевҚызыл кітапАқбөкенҰлы Отан соғысыЕкінші дүниежүзілік соғысҚазақстанҚызғалдақЖаһандануӘміре ҚашаубаевБәйтерек (монумент)Қожа Ахмет Ясауи кесенесіТалғат Аманкелдіұлы МұсабаевАйдын Ақанұлы АйымбетовЖелтоқсан көтерілісіЖуніс СахиевХиуаз Қайырқызы ДоспановаАстанаҒұндарЖапонияАрнайы:ІздеуЖыныссыз көбеюАрқарЕсім ханҚазақстан өзендеріҚаныш Имантайұлы СәтбаевАмерика Құрама ШтаттарыТәуекел ханҚазақстан музейлеріМағжан Бекенұлы ЖұмабаевБіріккен Ұлттар ҰйымыҚытайМұхтар Омарханұлы Әуезов