Бейбітшілік саласында Нобель сыйлығы лауреаттарының тізімі

Бейбітшілік саласында Нобель сыйлығы (швед. Nobels fredspris) — беделді марапат жыл сайын Нобель қорымен әлемдегі бейбітшілікті нығайтуға қосқан үлесі үшін беріледі. Альфред Нобельдің оның 1895 жылы 27 қарашадағы, Парижде жазылған өсиетіндегі бес Нобель сыйлығының бірі. [1][2]

Осло орталығындағы Норвегия Нобель институты.

Үміткерлерді іріктеу

Нобель қорының жарғысына сәйкес келесі адамдар кандидаттарды ұсына алады[3]:

  1. ұлттық парламенттер мен үкіметтердің мүшелері, министрлер кабинетінің мүшелері және егеменді мемлекеттердің министрлері, сондай-ақ мемлекет басшылары;
  2. БҰҰ Халықаралық Сотының және Гаагадағы Тұрақты төрелік сот мүшелері;
  3. Халықаралық құқық Институтының мүшелері;
  4. университет профессорлары, эмерит профессорлар, тарих, әлеуметтік ғылымдар, заңтану, философия, теология және дін бойынша қауымдастырылған профессорлар; университет ректорлары мен директорлары (немесе олардың баламалары); бейбітшілікті зерттеу институттарының және сыртқы саясат институттарының директорлары;
  5. Нобель сыйлығының лауреаттары;
  6. Нобель бейбітшілік сыйлығымен марапатталған ұйымдар үшін Директорлар кеңесінің мүшелері немесе оның баламасы;
  7. Норвегия Нобель комитетінің қазіргі және бұрынғы мүшелері;
  8. Норвегия Нобель комитетінің бұрынғы кеңесшілері.[3]

Лауреаттар тізімі

1900-шы1910-шы1920-шы1930-шы1940-шы1950-ші1960-ші1970-ші1980-ші1990-шы2000-шы2010-шы2020-шы

1900-шы

ЖылСуретіЕл[4], лауреатМарапаттау негіздемесіАқпарат қайнары
1901Анри Дюнан
(1828—1910)
Швейцария
Қызыл Крест Халықаралық комитетін және Женева конвенциясын негізін құрудағы оның рөлі үшін.[5]
Фредерик Пасси
(1822—1912)
Франция
Көптеген жылдар бойы бітімгершілікке жұмсаған күш-қайраты үшін[6]
1902Эли Дюкоммен
(1833—1906)
Швейцария
Еуропада пацифистік қоғамдастықтардың түрлі қызметін үйлестіруде Халықаралық бейбітшілік бюросы құрудағы еңбегінің еленіуінің белгісі ретінде[7]
Шарль Гоба
(1843—1914)
Швейцария
Халықаралық арбитраж ісіне жұмсаған күш-жігері үшін[8]
1903Уильям Кример
(1828—1908)
Ұлыбритания
Арбитраж арқылы бейбітшілікке қол жеткізуге күшінің құрметіне[9]
1904Халықаралық құқық институты
(1873)
Бельгия
Әлемдегі халықаралық құқық принциптерін анықтаған, оның кодификациясын қабылдаған және халықаралық проблемаларды шешу жолдарын ұсынған бірінші ұйымдардың бірі.[10]
1905Берта Зуттнер
(1843—1914)
Аустрия
Белсенді пацифистік қызметі үшін[11]
1906Теодор Рузвельт
(1858—1919)
АҚШ
Портсмут келісіміне қол қоюдағы оның рөлі үшін[12]
1907Луи Рено
(1843—1918)
Франция
Франциядағы Халықаралық құқықтың шынайы данышпаны ретінде[13]
Эрнесто Монета
(1833—1918)
Италия
Бейбітшілік үшін өзінің тынымсыз еңбегі үшін[14]
1908Клас Арнольдсон
(1844—1916)
Швеция
Норвегиялық жанжалды шешуге қатысқаны үшін[15]
Фредерик Байер
(1837—1922)
Дания
Аймақтық ынтымақтастықты нығайту үшін скандинавиялық парламентаралық одақ құрғаны үшін[16]
1909Огюст Беернарт
(1829—1912)
Бельгия
Халықаралық төрелік және қару-жарақты қысқарту үшін күрестегі күш-жігерін тану белгісі ретінде[17]
Поль Д’Эстурнель
(1852—1924)
Франция
Франция мен көршілес елдер арасындағы келісім-шарттар бойынша төрелігі үшін[18]

1910-шы

ЖылСуретіЕл[4], лауреатМарапаттау негіздемесіАқпарат қайнары
1910Халықаралық бейбітшілік бюросы
(1891)
 Швейцария
«Қарусыздану жөніндегі конференцияларды ұйымдастырғаны үшін».[19]
1911Тобиас Ассер
(1838—1913)
 Нидерланд
«Халықаралық төрелік саласындағы жұмысы үшін».[20]
Альфред Герман Фрид
(1864—1921)
Аустрия-Мажарстан
«Оның халықаралық қызметі үшін».
1912Элиу Рут
(1845—1937)
 АҚШ
«Батыс жарты шарда бейбітшілікті нығайтудағы күш-жігері үшін».[21]
1913Анри Лафонтен
(1854—1943)
 Бельгия
«Еуропадағы бейбітшілік үшін халық қозғалысының шынайы көшбасшы ретінде».[22]
1914Сыйлық берілмеді.Қолма-қол ақша ағындары арнайы қор бөліміне енгізілген.[23]
1915Сыйлық берілмеді.Қолма-қол ақша ағындары арнайы қор бөліміне енгізілген.[24]
1916Сыйлық берілмеді.Қолма-қол ақша ағындары арнайы қор бөліміне енгізілген.[25]
1917Халықаралық Қызыл Крест комитеті
(1863)
 Швейцария
«За деятельность по улучшению положения военнопленных».[26]
1918Сыйлық берілмеді.Қолма-қол ақша ағындары арнайы қор бөліміне енгізілген.[27]
1919Томас Вудро Вильсон
(1856—1924)
 АҚШ
«Қазіргі заманғы халықаралық саясатта адамзаттың іргелі заңын енгізгені үшін».[28]

1920-шы

ЖылСуретіЕл[4], лауреатМарапаттау негіздемесіАқпарат қайнары
1920Леон Виктор Огюст Буржуа
(1851—1925)
 Франция
«Бейбітшілік пен әділеттілік ісіне қосқан ұзақ мерзімді үлесі және Ұлттар Лигасын құрудағы көрнекті рөлі үшін».[29]
1921Карл Яльмар Брантинг
(1860—1925)
 Швеция
«Ұлттар Лигасының жұмысы және Швеция мен Норвегия арасындағы дауларды бейбіт шешудегі күші үшін».[30]
Кристиан Ланге
(1869—1938)
 Норвегия
«Халықаралық дауларды шешу құралы ретінде төрелікті насихаттағаны үшін».
1922Фритьоф Нансен
(1861—1930)
 Норвегия
«Ұзақ жылдары әлеуметтік осал адамдарға көмек көрсетудегі қызметі үшін».[31]
1923Сыйлық берілмеді.Қолма-қол ақша ағындары арнайы қор бөліміне енгізілген.[32]
1924Сыйлық берілмеді.Қолма-қол ақша ағындары арнайы қор бөліміне енгізілген.[33]
1925Джозеф Остин Чемберлен
(1863—1937)
 Ұлыбритания
«Локарно келіссөздеріндегі рөлі үшін».[34]
Чарлз Гейтс Дауэс
(1865—1951)
 АҚШ
«Оның атымен аталатын жоспарға қосқан үлесін тану белгісі ретінде».
1926Аристид Бриан
(1862—1932)
 Франция
«Сенімсіздік жылдарынан кейін Франция мен Германияның достық диалогқа қол жеткізуі және Локарно шартын жасасудағы оның рөлі үшін».[35]
Густав Штреземан
(1878—1929)
 Германия
1927 Фердинанд Эдуард Бюиссон
(1841—1932)
 Франция
«Француз және неміс халықтарының арасындағы өзара түсіністікті қалпына келтіруге бағытталған қызметі үшін».[36]
Людвиг Квидде
(1858—1941)
 Германия
«Франция және Германиядағы қоғамдық пікірді бейбіт ынтымақтастыққа дайындағаны үшін».
1928Сыйлық берілмеді.Қолма-қол ақша ағындары арнайы қор бөліміне енгізілген.[37]
1929Фрэнк Биллингс Келлог
(1856—1937)
 АҚШ}
(сыйлық 1930 ж. берілді)
«Париж пактісін дайындағаны үшін».[38]

1930-шы

ЖылСуретіЕл[4], лауреатМарапаттау негіздемесіАқпарат қайнары
1930 Натан Сёдерблум
(1866—1931)
 Швеция
«Бейбітшілікке діни бірлестік арқылы жеткізуге тырысқан құрметіне».[39]
1931 Джейн Аддамс
(1860—1935)
 АҚШ
«Әлемнің барлық бейбітшілік сүйгіш әйелдерінің шынайы делегаты ретінде».[40]
Николас Мюррэй Батлер
(1862—1947)
 АҚШ
«Әлемдегі сарқылмас энергия мен істегі құлшынысы үшін».
1932Сыйлық берілмеді.Қолма-қол ақша ағындары арнайы қор бөліміне енгізілген.[41]
1933 Ральф Норман Энджелл
(1872—1967)
 Ұлыбритания
«Бейбітшілікті насихаттағаны үшін».[42]
1934 Артур Хендерсон
(1863—1935)
 Ұлыбритания
«Халықаралық қарусыздану істерін тұрақты қорғанысы үшін».[43]
1935 Карл фон Осецкий
(1889—1938)
 Германия
(сыйлық 1936 жылы берілді)
«Германиядағы милитаризмге қарсы күресі үшін».[44]
1936 Карлос Сааведра Ламас
(1878—1959)
 Аргентина
«1935 жылғы Боливия-Парагвай қақтығысындағы бітімгершілік рөлі үшін».[45]
1937 Роберт Сесил
(1864—1958)
 Ұлыбритания
«Ұлттар Лигасының алдында қызметінің құрметіне».[46]
1938 Босқындар істері жөніндегі Нансен Халықаралық ұйымы
(1921)
 Швейцария
«Әлеуметтік жағынан осалдарға көмек көрсетудегі қызметі үшін».[47]
1939Сыйлық берілмеді.Қолма-қол ақша ағындары арнайы қор бөліміне енгізілген.[48]

1940-шы

ЖылСуретіЕл[4], лауреатМарапаттау негіздемесіАқпарат қайнары
1940Сыйлық берілмеді.Қолма-қол ақша ағындары арнайы қор бөліміне (2/3) және Нобель қорына (1/3) енгізілген.[49]
1941Сыйлық берілмеді.Қолма-қол ақша ағындары арнайы қор бөліміне (2/3) және Нобель қорына (1/3) енгізілген.[50]
1942Сыйлық берілмеді.Қолма-қол ақша ағындары арнайы қор бөліміне (2/3) және Нобель қорына (1/3) енгізілген.[51]
1943Сыйлық берілмеді.Қолма-қол ақша ағындары арнайы қор бөліміне (2/3) және Нобель қорына (1/3) енгізілген.[52]
1944 Халықаралық Қызыл Крест комитеті
(1863)
 Швейцария
(сыйлық 1945 ж. берілді)
«ХҚКК соғыс кезінде өзінің қызметінде халықтарының өмірлік мүдделерін және татуласу қажеттігін анықтау, адамзаттың ынтымақтастық іргелі принциптерінің құнын қайтарды».[53]
1945 Корделл Халл
(1871—1955)
 АҚШ
«Батыс жарты шарда татулықтың сақталуына, сауданың нығаюына және БҰҰны құрудағы оның күш-жігерін тану ретінде».[54]
1946 Эмили Грин Болч
(1867—1961)
 АҚШ
«Бейбітшілік үшін көптеген жылдар бойғы тынымсыз жұмысы үшін».[55]
Джон Рэлей Мотт
(1865—1955)
 АҚШ
«Миссионерлік қызметті үшін».
1947 Қоғамға қызмет жөніндегі Достар комитеті (Квакерлер)
(1647)
 Ұлыбритания
«Квакерлердің дүниежүзілік соғысқа қарсы наразылық белгісі үшін».[56]
Американдық қоғамға қызмет жөніндегі Достар комитеті (Квакерлер)
(1917)
 АҚШ
1948Сыйлық берілмеді.Қолма-қол ақша ағындары арнайы қор бөліміне (2/3) және Нобель қорына (1/3) енгізілген.[57]
1949 Джон Бойд Орр
(1880—1971)
 Ұлыбритания
«Адамзатты оның мұқтаждарынан босатудағы оның қызметі ғана емес, сонымен қатар халықтар мен нәсілдердің арасындағы ынтымақтастық бейбітшіліктің негізін қалаудағы қызметін тану белгісі ретінде».[58]

1950-ші

ЖылСуретіЕл[4], лауреатМарапаттау негіздемесіАқпарат қайнары
1950 Ральф Банч
(1904—1971)
 АҚШ
«Аймақтық ынтымақтастықты нығайтуға Скандинавияда парламентаралық одақ құрғаны үшін».[59]
1951 Леон Жуо
(1879—1954)
 Франция
«Бітімгершілік саласындағы жетістіктерінің құрметіне».[60]
1952 Альберт Швейцер
(1875—1965)
 Франция
«Миссионерлік қызметті үшін».[61]
1953 Джордж Маршалл
(1880—1959)
 АҚШ
«Еуропадағы соғыстан кейінгі экономиканы қалпына келтіру мақсатында „Маршалл жоспары“ бастамашысы ретінде».[62]
1954 Босқындар істері жөніндегі БҰҰ Жоғарғы комиссар қызметі
(1951)
 БҰҰ
«Босқындар көмек көрсету және олардың қажеттіліктеріне билік назар аударту тынымсыз және жиі рақымсыз күш-жігерін жұмсағаны үшін».[63]
1955Сыйлық берілмеді.Қолма-қол ақша ағындары арнайы қор бөліміне енгізілген.[64]
1956Сыйлық берілмеді.Қолма-қол ақша ағындары арнайы қор бөліміне (2/3) және Нобель қорына (1/3) енгізілген.[65]
1957Лестер Боулс Пирсон
(1897—1972)
 Канада
«Суэц дағдарысын еңсерудегі рөлі үшін».[66]
1958 Жорж Пир
(1910—1969)
 Бельгия
«Босқындарға көмегі үшін».[67]
1959 Филип Ноэль-Бейкер
(1889—1982)
 Ұлыбритания
«Қарусыздану жөніндегі ірі маман ретінде».[68]

1960-шы

ЖылСуретіЕл[4], лауреатМарапаттау негіздемесіАқпарат қайнары
1960 Альберт Джон Лутули
(1898—1967)
 ОАР
«Адамдар мен халықтар арасындағы әділдікті қамтамасыз етудегі күш-жігері үшін».[69]
1961 Даг Хаммаршельд
(1905—1961)
 Швеция
(қайтыс болғаннан кейін)
«БҰҰ-дағы қызметі үшін».[70]
1962 Лайнус Карл Полинг
(1901—1994)
 АҚШ
«Ядролық сынауларға тыйым салу туралы шарт жобасын авторы ретінде».[71]
1963 Халықаралық Қызыл Крест комитеті
(1863)
 Швейцария
«Өзінің жүз жылдығының құрметіне».[72]
Қызыл Крест қоғамдарының лигасы
(1919)
 Швейцария
«МККК бар болуының 100 жылдығының құрметіне».
1964 Мартин Лютер Кинг
(1929—1968)
 АҚШ
«Қара нәсілділердің теңдігінің пайдасына қызметі үшін».[73]
1965БҰҰ Балалар қоры (ЮНИСЕФ)
 БҰҰ
«“Халықтар арасындағы және әлемдегі бауырластықты“ нығайтуда белсенді рөлі үшін».[74]
1966Сыйлық берілмеді.Қолма-қол ақша ағындары арнайы қор бөліміне енгізілген.[75]
1967Сыйлық берілмеді.Қолма-қол ақша ағындары арнайы қор бөліміне (2/3) және Нобель қорына (1/3) енгізілген.[76]
1968 Рене Кассен
(1887—1976)
 Франция
«Адам құқықтары декларациясының 20 жылдығы құрметіне».[77]
1969 Халықаралық еңбек ұйымы
(1919)
 Швейцария
«Бейбітшілік инфрақұрылымын құру және халықтар арасындағы бауырластықты нығайтудағы қызметі үшін».[78]

1970-ші

ЖылСуретіЕл[4], лауреатМарапаттау негіздемесіАқпарат қайнары
1970 Норман Эрнест Борлоуг
(1914—2009)
 АҚШ
«Азық-түлік проблемасын шешуге қосқан үлесі үшін, әсіресе «жасыл революцияны» іске асырудағы қызметі үшін».[79]
1971 Вилли Брандт
(1913—1992)
 Германия
«Шығыс пен Батыс арасындағы шиеленістің әлсіреуіне әкелген нақты бастамаларын тану ретінде».[80]
1972Сыйлық берілмеді.Қолма-қол ақша ағындары арнайы қор бөліміне енгізілген.[81]
1973 Генри Киссинджер
(1923—2023)
 АҚШ
«Вьетнамда бітімге келуге байланысты еңбегін тану ретінде».[82]
Ле Дык Тхо
(1911—1990)
 Вьетнам
1974 Шон Макбрайд
(1904—1988)
 Ирландия
«Адам құқықтарының жағдайын бақылауға мүмкіндік беретін халықаралық тетіктерін құруғаны үшін».[83]
Эйсаку Сато
(1901—1975)
 Жапония
«Милитаристік қарсы саясаты үшін».
1975 Андрей Сахаров
(1921—1989)
 КСРО
«Адамдар арасындағы бейбітшілік іргелі қағидаттарын батылдықпен қолдауы мен билікті асыра пайдалану және кез келген адамның құқықтарын аяқ асты етудің жолын кесуде батыл күресі үшін».[84]
1976 Бетти Уильямс
(1943—2020)
 Ұлыбритания
«Бейбітшілік ісіндегі жетістіктерін тану ретінде».[85]
Мейрид Корриган
(1944)
 Ұлыбритания
1977 Халықаралық амнистия
(1961)
 Ұлыбритания
«Азаптау, зорлық-зомбылықтан және ыдыраудан адамның қадiр-қасиетiн қорғағаны үшін».[86]
1978 Ануар Саадат
(1918—1981)
 Мысыр
«Израиль мен Египет арасындағы негізгі келісімдерді дайындағаны және жасасқаны үшін».[87]
Менахем Бегин
(1913—1992)
 Израиль
1979 Тереза ана
(1910—1997)
 Үндістан
«Адамдық қадiр-қасиетiн мызғымастығын қорғаудың ең маңызды саласындағы бейбітшілікті бекітуші ретінде».[88]

1980-ші

ЖылСуретіЕл[4], лауреатМарапаттау негіздемесіАқпарат қайнары
1980 Адольфо Перес Эскивель
(1931)
 Аргентина
«Адам құқықтары үшін күрескер ретінде».[89]
1981 Босқындар істері жөніндегі БҰҰ Жоғарғы комиссар қызметі
(1951)
 Швейцария
«Босқындар көмек көрсету және олардың қажеттіліктеріне билік назар аударту тынымсыз және жиі рақымсыз күш-жігерін жұмсағаны үшін».[90]
1982 Альва Мюрдаль,
(1902—1986)
 Швеция
«Қарусыздану және ядролық және қарусыз аймақтардағы жұмыстары үшін».[91]
Альфонсо Гарсия Роблес
(1911—1991)
 Мексика
1983 Лех Валенса
(1943)
 Польша
«Адам құқықтары үшін күрескер ретінде».[92]
1984 Десмонд Мпило Туту
(1931—2021)
 ОАР
«Апартеидке қарсы күресте ерлігі мен қаһармандығы үшін».[93]
1985 Әлем дәрігерлері ядролық соғысты болдырмау үшін
(1980)
 АҚШ
«Жұртшылықты хабарландыруы және бейбітшілік пайдасына адам санасын иілудегі қызметтері үшін».[94]
1986 Эли Визель
(1928—2016)
 АҚШ
«Еврей халқының қайғы-қасіретке арналған, ұлтшылдықтың құрбандарына арналған тақырыптарға бейілділігі үшін».[95]
1987 Оскар Ариас Санчес
(1940)
 Коста-Рика
«Орталық Америкадағы бейбіт келіссөздердің бастамашысы ретінде».[96]
1988 БҰҰ Бітімгершілік күштері
(1948)
 БҰҰ
«Бейбітшілікті қолдауы үшін».[97]
1989 14-ші Далай-лама
(1935)
 Үндістан
«Жеке тұлғалар, қауымдастықтар мен халықтар арасында мейірімділік, махаббат пен толеранттылықты оның тынымсыз уағыздағаны үшін».[98]

1990-шы

ЖылСуретіЕл[4], лауреатМарапаттау негіздемесіАқпарат қайнары
1990 Михаил Горбачёв
(1931—2022)
 КСРО
«Бүгінде халықаралық қоғамдастық өмірінің маңызды бөліктерін сипаттайтын бейбіт процесінде оның жетекші рөлін тану ретінде».[99]
1991 Аун Сан Су Чжи
(1945)
 Мьянма
«Адам құқықтарын қорғаушы ретінде».[100]
1992 Ригоберта Менчу
(1959)
 Гватемала
«Адам құқықтары үшін, әсіресе, Американың байырғы халықтарының күрескері ретінде».[101]
1993 Нельсон Мандела
(1918—2013)
 ОАР
«Апартеид режимінің бейбіт аяқталуына және Оңтүстік Африкада жаңа демократия негіздерін даярлаудағы олардың еңбегі үшін».[102]
Фредерик Виллем де Клерк
(1936—2021)
 ОАР
1994 Ясир Арафат
(1929—2004)
 Палестина
«Таяу Шығыстағы бейбітшілікке қол жеткізуге жұмсаған күш-жігері үшін».[103]
Шимон Перес
(1923—2016)
 Израиль
Ицхак Рабин
(1922—1995)
 Израиль
1995 Джозеф Ротблат
(1908—2005)
 Ұлыбритания
«Үлкен әлемдік саясатта ядролық қарудың рөлін төмендету бағытталған жетістіктері, мен қару-жарақ бұл түрін тыйым салуға ұзақ мерзімді күш-жігері үшін».[104]
Ғылыми және жаһандық мәселелер бойынша Пагуошской конференциялары
(1957)
 Канада
1996 Карлуш Белу
(1948)
 Шығыс Тимор
«Шығыс Тимор жанжалын әділ және бейбіт жолмен шешуде олардың күш-жігері үшін».[105]
Жозе Рамуш-Орта
(1949)
 Шығыс Тимор
1997 Жаяу әскеге қарсы минаға тыйым салу жөніндегі халықаралық қозғалыс
(1992)
 Швейцария
«Жер үсті минасын жоюға және тыйым салуға оның жасаған жұмысы үшін».[106]
Джоди Уильямс
(1950)
 АҚШ
1998 Джон Хьюм
(1937—2020)
 Ұлыбритания
«Солтүстік Ирландиядағы жанжалдың бейбіт шешімін табу үшін жұмсаған күш-жігері үшін».[107]
Дэвид Тримбл
(1944—2022)
 Ұлыбритания
1999 «Шекарасыз дәрігерлер»
(1971)
 Франция
«Қарулы қақтығыстар мен табиғи және техногендік апаттардың құрбандарына көмек көрсетуі мен гуманитарлық іс-шаралары үшін».[108]

2000-шы

ЖылСуретіЕл[4], лауреатМарапаттау негіздемесіАқпарат қайнары
2000 Ким Дэ Чжун
(1924—2009)
 Корея Республикасы
«Солтүстік және Оңтүстік Корея қосылуына және Оңтүстік Корея және жалпы Шығыс Азиядағы демократия мен адам құқықтарын нығайтуға қатты теңдесіз жұмысы үшін».[109]
2001 БҰҰ
(1945)
 БҰҰ
«Неғұрлым ұйымдасқан әлем құру және әлемдегі бейбітшілікті нығайту қосқан үлесі үшін».[110]
Кофи Аннан
(1938—2018)
 Гана
2002 Джимми Картер
(1924)
 АҚШ
«Бүкіл әлемде бейбіт қақтығыс басқару үшін және адам құқықтары үшін күресуге жұмсаған күш-жігері үшін».[111]
2003 Ширин Эбади
(1947)
 Иран
«Демократияны дамытуға қосқан үлесі үшін және адам құқықтары, әсіресе Ирандағы әйелдер мен балалардың, үшін күресі үшін».[112]
2004 Вангари Маатаи
(1940—2011)
 Кения
«Демократия мен бейбітшілік дамуына ұзақ мерзімді үлесі үшін».[113]
2005 МАГАТЭ
(1957)
 БҰҰ
«Әскери мақсаттарда ядролық энергияны пайдалануды болдырмау және қауіпсіз ықтимал жағдайында бейбіт мақсатта оның пайдаланылуын қамтамасыз ету үшін күш-жігері үшін».[114]
Мохаммед аль-Барадеи
(1942)
 Мысыр
2006 Мухаммад Юнус
(1940)
 Бангладеш
«Әлеуметтік-экономикалық дамуы негіздерін жасау үшін күш-жігері үшін».[115]
Grameen Bank
(1976)
 Бангладеш
2007 Альберт Гор
(1948)
 АҚШ
«Адам қызметінің туындаған жаһандық климаттың өзгеруі салдарын зерттеуде және оны ықтималдылығын болдырмау үшін іс-шараларды әзірлеуге жұмсаған күш-жігері үшін».[116]
IPCC
(1988)
 БҰҰ
2008 Мартти Ахтисаари
(1937—2023)
 Финляндия
«Ол үш онжылдықта бірнеше құрлықта жасаған халықаралық дауларды шешу үшін, сол маңызды күш-жігері үшін».[117]
2009 Барак Обама
(1961)
 АҚШ
«Халықтар арасындағы халықаралық дипломатияны және ынтымақтастықты нығайтуда зор күш-жігері үшін».[118]

2010-шы

ЖылСуретіЕл[4], лауреатМарапаттау негіздемесіАқпарат қайнары
2010 Лю Сяобо
(1955—2017)
 Қытай
«Қытайдағы іргелі адам құқықтары үшін ұзақ зорлық-зомбылықсыз күресі үшін»[119]
2011 Элен Джонсон-Серлиф
(1938)
 Либерия
«Әйелдер құқықтары мен қауіпсіздігі үшін зорлық-зомбылықсыз күресі мен бейбіт процесіне қатысқаны үшін».[120]
Лейма Гбови
(1972)
 Либерия
Тавакуль Карман
(1979)
 Йемен
2012 Еуропалық Одақ
(1952)
 Еуропа одағы
«Еуропадағы адам құқықтарын қорғаудағы алпыс жыл бойы және құрлықты біріктірудегі ұзақ мерзімді рөлі үшін».[121]
2013 Химиялық қруға тыйым салу ұйымы
(1997)
 Нидерланд
«Химиялық қаруды жоюға қатысты үлкен күш-жігері үшін».[122]
2014 Малала Юсуфзай
(1997)
 Пәкістан
«Білім беруде балалар мен жастардың құқықтарын қанауға қарсы күресі үшін».[123]
Кайлаш Сатьяртхи
(1953)
 Үндістан
2015 Тунистегі ұлттық диалог квартеті
(2013)
 Тунис
«2011 жылы Жасмин революциясы соңында Тунисте плюралистік демократия құрылысына «квартеттің» шешуші үлес қосқаны үшін»[124]
2016 Хуан Мануэль Сантос
(1951)
 Колумбия
«Елдегі жарты ғасырдан көп азамат соғысының аяқтау үшін күш-жігері үшін»[125]
2017 Ядролық қаруға тыйым салу жөніндегі халықаралық науқан
(1951)
 Швейцария
«Ядролық қаруды кез-келген пайдаланудың және осындай қаруды келісімдер арқылы тыйым салудың қайғылы зардаптарына назар аудартуға күш салғаны үшін»[126]
2018 Дени Муквеге
(1955)
 Конго Демократиялық Республикасы
«Соғыстар мен қарулы қақтығыстарда жыныстық зорлық-зомбылықты қару ретінде пайдалануды тоқтатуға тырысқаны үшін»[127][128]
Надия Мурад
(1993)
 Ирак
[128][129]
2019 Абий Ахмед Али
(1976)
 Эфиопия
«Бейбітшілік пен халықаралық ынтымақтастыққа қол жеткізудегі күш-жігері үшін, атап айтқанда көршілес Эритреямен шекара қақтығысын шешу жөніндегі шешуші бастамасы үшін»[130]

2020-шы

ЖылСуретіЕл[4], лауреатМарапаттау негіздемесіАқпарат қайнары
2020 Дүниежүзілік азық-түлік бағдарламасы
(1961)
 БҰҰ
«Аштықпен күресудегі күш-жігері үшін, қақтығыстардан зардап шеккен аудандардағы бейбітшілік жағдайын жақсартуға қосқан үлесі үшін және аштықты соғыс пен қақтығыстың қаруы ретінде пайдаланудың алдын алу үшін қозғаушы күш ретінде әрекет еткені үшін»[131]
2021 Мария Ресса
(1963)
 Филиппин
«Демократия мен тұрақты бейбітшіліктің алғышарты болып табылатын сөз бостандығын қорғауға бағытталған күш-жігері үшін»[132]
Дмитрий Муратов
(1961)
 Ресей
2022 Алесь Беляцкий
(1962)
 Беларусь
«Бейбітшілік Сыйлығының лауреаттары өз елдеріндегі азаматтық қоғамды білдіреді. Олар көптеген жылдар бойы билікті сынау және азаматтардың негізгі құқықтарын қорғау құқығын алға тартты. Олар әскери қылмыстарды, адам құқықтарының бұзылуын және билікті асыра пайдалануды құжаттау үшін ерекше күш жұмсады. Олар бірге азаматтық қоғамның бейбітшілік пен демократия үшін маңыздылығын көрсетеді»[133]
Мемориал
(1989)
 Ресей
Азаматтық бостандықтар орталығы
(2007)
 Украина
2023 Наргиз Мохаммади
(1972)
 Иран
«Ирандағы әйелдердің езгісіне қарсы күресі және барлығына адам құқықтары мен бостандықтарын ілгерілету үшін күресі үшін»[134]

Дереккөздер