Têrbûna berhemên hundirî
Têrbûna berhemên hundirî[çavkanî hewce ye] (kinbûn: TBH[çavkanî hewce ye]; bi Înglîzî gross domestic product, GDP)
_in_2014.svg)
Ew pêk tê ji hemû mal û berhem û xizmetan bihayê giştî yê bar dike, ên di nava salekî de di nava sînorên neteweyî yên aboriya neteweyî dikin. Bi vî awayî tenê dikarî hemû mal ên dawî ango mal ên li ser asta bikaranîna-dawî, wek encama aborî tomar bikin. Di nav bikaranîna hesaba malên ne bi rasterastî de, lê hema di Wargehê de danînê dikin, wek guherandinên di Pişkên hesibandin.
Li hember Têrbûna Hatina Salê ya Neteweyî hesaba TBHê bi tenê ji bo alîkariyên aliyê Nîştecîhan de pêk tîne, ku di bin navê prensîba navxweyî serî ye. Têrbûna Hatina Salê ya Neteweyî li aliyê din jî li ser rêgezên prensîba navxweyî dadmend e. Eger ji TBHê amortîsman were dabirîn, wê ji Berhemên Net Neteweyî (BNN) were dayîn.
TBHê di pîvana encama aborî yên di warê aborî de di demeke dayîn e. Rêjeya guhertina di TBHê raste ku wek nîşana mezinbûna aboriyê de bikarhênerên netewiyên ji faktora herî girîng bikar tînin.
Têrbûna berhemên hundirî dikare ji bo Dewletan û bi Yekîneyên Îdarî yên cografîk de were wergirtin. Bi qismî warê Têrbûna Berhemên Herêmî, Têrbûna Berhemên Bajar, Têrbûna Berhemên Cîhanê û yên din jî têne bikaranîn.
TBH ya Kurdistanê
| Parçeyên Kurdistanê | Têrbûna berhemên hundirî (USD) |
| Bakurê Kurdistanê | 56.315.366.221,89 USD |
| Başûrê Kurdistanê | 23.600.000.000,00 USD[1] |
| Rojhilata Kurdistanê | 20.034.364.910,00 USD[2] |
| Rojavaya Kurdistanê | 6.000.000.000,00 USD |
| Bi tevayî | 105.949.731.131,89 USD |
Berhevkirina daneyên û Hesab
Berhevkirina daneyên
Bi naskirina zêdebûna buhayê ji ber ku sala basîs, dikare TBH rast bikaranîna hesabkirinê ji formula TBHê binavkirî bîne:
TBH-Deflator
TBH û BNN
Têrbûna Hatina Salê ya Neteweyî li aliyê din jî li ser rêgezên prensîba navxweyî dadmend e. Eger ji TBHê Amortîsman were dabirîn, wê ji Berhemên Net Neteweyî (BNN) were dayîn.
| + Têrbûna Berhemên Hundurîn | |
| − Amortîsman | |
| = Berhemên Net Neteweyî | |
TBH'a bernîşane
Têrbûna Berhemên Cîhanê û Hêza Aborî
Têrbûna Berhemên Cîhanê (TBC), jî Têrbûna Berhemên Hundurîn-Cîhan binav kiriye, di sala 2007 de bû bi 54.274 Mîlyar US$. Li Welatên endustriyel parmenda ji 70,8 % ye, ev dike 38.400 Mîlyar US$. Welatên pêşxistin ku ji 25,9 % e û ev dike 14.100 Mîlyar US$. Ji 3 % parmend li ser Başûrrojhilatê-Ewrûpa ye.
Dewletên bi bilindtirînên TBH – Yekbûyî yên Dewleta Amerîkayê, Japon, Almanya, Îngilîstan û Fransa – bi tenê bikarhênerên hesibandinên ji 50,7 % hilket. Ev gorî 27,5 Trîlyon US$. Tenê Dewletên di „Top Ten“ de parmenda TBH'a bilindtirîn ji 67,1 % ya TBH-Cîhan (36,4 Trîlyon US$).
| Herêm | TBH li US$ | ji % TBC (Têrbûna Berhemên Cîhanê) |
|---|---|---|
| Amerîkaya Bakur | 15.242 Mîlyar | 28,0 % |
| Amerîkaya Navîn û Karîbîk | 1.156 Mîlyar | 2,1 % |
| Amerîkaya Başûr | 2.378 Mîlyar | 4,4 % |
| Ewropa | 17.589 Mîlyar | 32,4 % |
| Rojhilata Navîn | 1.407 Mîlyar | 2,6 % |
| Afrîka | 1.253 Mîlyar | 2,3 % |
| Başûr-Rojhilatê Ewropa û Cîvata Welatên Serbixwe | 1.782 Mîlyar | 3,3 % |
| Asya | 12.392 Mîlyar | 22,8 % |
| Okyanûsya | 1.074 Mîlyar | 2,0 % |
| Têrbûna Berhemên Cîhanê (TBH) | 54.273 Mîlyar | 100,0 % |
TBH ji her Serî û Dewlemendbûn
Têrbûna Berhemên Hundurîn ji her Serî wek. TBH ji her Gelhe dide ber hev, ji hev cuda:
| Rêz | Welat | TBH her Serî |
|---|---|---|
| Welatên di warê aborî de pêşketî | 41.520 | |
| Welatên di warê aborî de paşketî | 7.284 | |
| 0. |  Yekîtiya Ewropayê | 31.947 |
| 1. |  Qatar | 103.401 |
| 2. |  Lûksembûrg | 77.935 |
| 3. |  Singapûr | 62.428 |
| 6. |  DYA | 52.839 |
| 8. |  Swîsre | 45.999 |
| 11. |  Awistriya | 42.553 |
| 18. |  Almanya | 39.468 |
| 21. | .svg){kind=small} Keyaniya Yekbûyî | 37.299 |
| 22. |  Japonya | 37.135 |
| 24. |  Fransa | 35.680 |
| 92. |  Çîn | 9.828 |
| 186. |  Komara Demokratîk a Kongo | 382 |