Марко Поло

Семејно потекло

Марко Поло е роден во 1254 година^[9] во Република Венеција^[10]. Неговиот точен датум и место на раѓање се архивиски непознати. Некои историчари споменуваат дека тој е роден на 15 септември. Родното место на Марко Поло обично се смета за Венеција^[11], но исто така според некои неговото родно место би можело да биде и Цариград^[12][13] или островот Корчула^{[14][13][15][16]}. Постои спор околу тоа дали семејството Поло е од венецијанско потекло, бидејќи венецијанските историски извори сметале дека е од далматинско потекло^{[9][13][17][18]}. Недостатокот на докази ја прави теоријата на Корчула ^[10] како специфично место на раѓање кое е спорно во повеќе наврати, па дури и од некои хрватски научници кои сметаат дека тоа е измислено^[19].

Ран живот и азиските патувања

Во 1168 година, неговиот пра-чичко Марко Поло позајмил пари и командувал со брод во Цариград^[20][21]. Неговиот дедо, Андреа Поло од парохијата Сан Феличе, имал три сина, Мафео, Марко и Николо, татко на Марко Поло^[20]. Оваа генеалогија, опишана од Рамузио, не е универзално прифатена, бидејќи нема дополнителни докази за да биде поддржана^[22][23].

Неговиот татко, Николо Поло, кој бил трговец, тргувал со Блискиот Исток, станувајќи богат и постигнувајќи голем престиж^[24][25]. Николо и неговиот брат Мафео тргнале на трговско патување пред раѓањето на Марко^[9][25]. Во 1260 година, Николо и Мафео, додека живееле во Цариград, тогаш главен град на Латинското Царство, предвидувајќи ја политичката промена, инвестирале во скапоцени камења и заминале од престолнината^[24]. Според „Патувањата на Марко Поло“, тие поминале низ поголемиот дел од Азија и се состанале со Кублај Хан, монголски владетел и основач на династијата Јуен^[26]. Нивната одлука да го напуштат Цариград се покажала навремена. Во 1261 година, Михаил VIII Палеолог, владетел на Никејското Царство, го зазел Цариград, веднаш го запалил венецискиот кварт и повторно го основал Источното Римско Царство. Заробените венецијански државјани биле ослепени^[27], додека многу од оние што успеале да избегаат, исчезнале на преполнетите бродови за бегалци кои бегале кон другите венецијански колонии во Егејско Море. Монголскиот владетел ги пречекал браќата Поло и многу ги распрашувал за Западот. Им дал една златна плоча за да патуваат безбедно кога ќе се враќаат и им дал писмо за папата со кое го замолил да му испрати „стотина мудри луѓе, кои го познаваат законот на Христос и ги знаат седумте вештини за да му проповедаат на народот

Речиси ништо не е познато за детството на Марко Поло, додека тој не наполнил петнаесет години, со исклучок на тоа што веројатно поминал дел од своето детство во Венеција^[28][29][21]. Во меѓувреме, починала мајката на Марко Поло, а неговата тетка и чичко го изгледале^[25]. Тој добил добро образование, учејќи ги трговските субјекти, вклучително и странските валути, проценки и ракување со товарни бродови^[25], а го познавал малку и латинскиот јазик^[24]. Неговиот татко подоцна се оженил со Флорадис Поло^[23].

Во 1269 година, Николо и Мафео се вратиле кај своите семејства во Венеција и за првпат се сретнале со младиот Марко^[28]. Кога повторно влегле на христијански територии, Николо и Мафео дознале дека починал папата Климент IV. Тие морале да го почекаат нговиот наследник поради тригодишниот интеррегнум (додека да се избере нов папа). Во 1271 година, за време на владеењето на дождот Лоренцо Тјеполо, Марко Поло (на седумнаесет години), неговиот татко и неговиот чичко тргнале по Азија за серијата авантури што Марко подоцна ги документирал во неговата книга^[30]. Тие се вратиле во Венеција во 1295 година, 24 години подоцна, со многу богатства. Тие поминале скоро 24.000 километри^[25].

Генетско заробеништво и подоцнежен живот

Марко Поло се вратил во Венеција во 1295 година со своето богатство претворено во скапоцени камења. Во тоа време, Венеција била во војна со Република Џенова^[31]. Поло имал наоружана галија опремена со требушет^[32], за да се приклучи на војната. Најверојатно тој бил заробен од Џенова во престрелка во 1296 година, покрај Анадолскиот брег меѓу Адана и Александретскиот Залив^[33], а не за време на Битката кај Корчула (септември 1298), на крајбрежјето на Далмација^[34]. Второто тврдење се должи на подоцнежна традиција (16 век), која ја разработил Џовани Батиста Рамузио^[35][36].

Тој поминал неколку месеци во затвор, диктирајќи детален извештај за неговите патувања до некој друг затвореник, Рустичело де Пиза^[25], кој инкорпорирал приказни за свои, како и други собрани анегдоти и тековни работи од Кина. Книгата наскоро се проширила низ цела Европа во форма на ракопис и станала позната како Патувањата на Марко Поло. Книгата ги прикажува патувањата на Поло низ цела Азија, давајќи им на Европејците прв сеопфатен поглед на внатрешните работи на Далечниот Исток, вклучувајќи ги и Кина, Индија и Јапонија^[37].

Поло конечно бил ослободен од заробеништво во август 1299^[25], и се вратил дома во Венеција, каде што неговиот татко и чичко во меѓувреме купиле голема куќа во зоната наречена Корте дел Милион^[38]. За такво вложување, семејството Поло веројатно го инвестирало профитот од тргувањето, па дури и многу скапоцени камења што ги донеле од Истокот^[38]. Марко наскоро станал богат трговец. Марко и неговиот чичко Мафео финансирале други експедиции, но веројатно никогаш не ги оставиле венецските провинции, ниту пак се вратиле на Патот на свилата и Азија^[39]. Некаде пред 1300 година, неговиот татко Николо починал^[39]. Во 1300 година се оженил со Доната Бадоер, ќерка на Витале Бадоер, трговец^[40] и имале три ќерки^[41][42].

Во 1305 година тој се споменува во венецијански документ меѓу локалните морски капетани во врска со плаќањето даноци^[23]. Неговата врска со одреден Марко Поло, кој во 1300 година бил споменат во конфликтите против аристократската влада и кој побегнал од смртната казна, како и немирите од 1310 година, предводени од Бајомонте Тјеполо, денеска е нејасна^[23]. Поло е јасно спомнат повторно по 1305 година во тестаментот на Мафео од 1309-1310, во документ од 1319 година, според кој тој станал сопственик на некои имоти на неговиот починат татко, а во 1321 година, кога тој купил дел од семејната сопственост на неговата сопруга Доната^[23].

Смрт

Во 1323 година, Поло бил легнат на кревет, поради болест^[43]. На 8 јануари 1324 година, и покрај напорите на лекарите тој сè уште се наоѓал на смртна постела^[44]. За да ја напише и потврди својата волја околу наследството, неговото семејство побарало Џовани Џустинини, свештеник од Сан Проколо. Неговата сопруга Доната и неговите три ќерки биле назначени од него како наследници. Црквата имала право на дел од неговиот имот. Тој го одобрил ова и наредил да се плати дополнителен износ на манастирот Сан Лоренцо, местото каде што сакал да биде погребан^[44]. Тој исто така го ослободил Петар, татарски слуга, кој можеби го придружувал од Азија^[45], и на кого Поло оставил 100 лири^[46].

Тој го поделил остатокот од своите средства, вклучувајќи неколку имоти, меѓу поединци, религиозни институции и секој еснаф и братство на кои му припаѓал^[44]. Тој, исто така, напишал повеќекратни долгови, вклучувајќи и 300 лири што му ги должела неговата сестра, а други за манастирот Сан Хуан, Сан Поло и Сан Џовани Грисостомо како и на проповедници и свештеник по име Беневенто^[44]. Тој наредил 220 солди да му бидат исплатени на Џовани Џустинијани за неговата работа како нотар и неговите молитви^[47].

Волјата не била потпишана од Поло, но била потврдена со тогашното релевантно правило „signum manus“, со кое завештателот морал само да го допре документот за да стане законски валиден^[46][48]. Поради венецијанскиот закон во кој се наведува дека денот завршува на зајдисонце, точниот датум на смртта на Марко Поло не може да се утврди, но според некои научници тоа било помеѓу зајдисонцето од 8 и 9 јануари 1324 година^[49]. Библиотека Марчана, која ја има оригиналната копија од неговиот тестамент, го датира на 9 јануари 1323 година и го дава датумот на неговата смрт во некое време во јуни 1324 година^[48].

Авторитативна верзија на книгата на Марко Поло не може да постои, бидејќи раните ракописи значително се разликуваат. Објавените изданија на неговата книга се потпираат на самостојни ракописи, заедно се спојуваат повеќе верзии или се додаваат белешки за да се разјаснат некои подобности, на пример во англискиот превод на Хенри Јул. Преводот на англиски во 1938 година од А.Ц. Мул и Пол Пелиот е заснован на латински ракопис пронајден во библиотеката на катедралата во Толедо во 1932 година и е 50% подолга од другите верзии^[50]. Познато е дека има околу 150 примероци на ракописи на различни јазици, а пред да се добие достапноста на печатарските верзии, неизбежно се додавало некои делови при копирање и преведување^[51]. Популарниот превод објавен од Penguin Books во 1958 година од страна на Р.Е. Латам, се состои од неколку текстови кои биле вклучени заедно со оригиналниот текст, со цел да се направи читлива целина на книгата^[52]. Поло ги спомнал своите мемоари усно на Рустичело де Пиза, додека и двајцата биле затвореници во Република Генова. Рустичело ја напишал книгата на оилски јазик.

Викицитат има збирка цитати поврзани со:

Марко Поло

• Marco Polo на Curlie (англиски)
• Marco Polo on IMDb
• Marco Polo's house in Venice, near the church of San Giovanni Grisostomo
• National Geographic Marco Polo: Journey from Venice to China Архивирано на 3 јануари 2008 г.