Трубадур
Трубадур (француски: troubadour, провансалски: trobador, буквално: „пронаоѓач“, од trobar: да се најде, да се најде / поетски фигури /) — име за пет генерации поети и музичари кои работеле во Франција јужно од Лоара од крајот на 11 до крајот на 13 век.[1] Под влијание на трубадурите, во Европа се појавиле и други слични изведувачи: трувери во северна Франција, тровадорисми во Галисија и Португалија, минеценгери во Германија, минестрели во Англија и други. Зборот „трубадур“ е од машки род, а женските трубадури се нарекувале тробериц (множина троберизи[2]). Трубадурската поезија се проширила во Шпанија, Португалија и северна Италија, а според некои мислења, специфична верзија на трубадурите во хрватските приморски области биле т.н. зачини, но нивниот оригинален текст и музика не се зачувани.[1]
.jpg)
Особини
Поимот трубадури е општествено поврзан со средновековното витештво, а покрај благородниците го практикувале и поединечни свештеници и инструменталисти од редот на граѓаните и селаните (жонглери). Трубадурите поетски го обликувале општествениот концепт на учтивост (fin'amor или amor cortés) како аристократски идеал со идеализирана недостижна дама во центарот на песната. Во своето дело De Vulgari Eloquentia, Данте Алигиери ја дава дефиницијата за трубадурска поезија: fictio rethorica musicaque poita, односно „говорна, поетска и музичка фикција“.
Според облиците, трубадурската поезија е поделена на видови: литанија (шансон де жест, ротруанж и др.), секвенца (лаи, естампида и др.) и химана (балада, ронд, вирелаи итн.). Според содржината е поделена на шансони (љубовна песна), алба (утринска), пасторали (pastourelle), крстоносни песни, sirventés (општествена, морална и политичка песна) итн.[1]
Мелодиите биле едногласни, стилски слични на црковните и користат ист систем на тоналитет.
Историја
Трубадурите биле првите творци и промотори на секуларната поезија и монофоничното пеење во средниот век, а пишувале на провансалски односно на окситански јазик (langue d'oc). Движењето настанало под влијание на високоразвиената арапска љубовна лирика и култот на жените во мавританска Шпанија, а неговите центри биле Поатје, Тулуз и Марсеј.[1]
Најраниот трубадур чии дела се зачувани бил војводата од Аквитанија Гијом де Поатје (1071-1117), а неговите песни ги одразуваат искуствата што ги доживеал во крстоносните војни. Ебл II од Вентадур се смета за негов претходник, кој ги утврдил облиците, иако ниту едно од неговите дела не е зачувано. Најпознатите трубадури припаѓаат на класичниот трубадурски период од 1170 до 1220 година. Познати се околу 450 нивни имиња, околу 2.500 текстови од нивни песни и околу 300 мелодии. Најпознати меѓу нив биле: Жофре Ридел (околу 1120 - 1148), Маркабри (околу 1110 - околу 1150 година), Бернар де Вантадорн (1130 - 1195), Рембо де Вакеирас (околу 1180 - 1207), Арнаут Даниел (околу 1150 - околу 1200)), Гиро де Борнел (околу 1160 - околу 1200), Бертран де Борн (околу 1140 - околу 1212), Фолке де Марсеј (околу 1155 - 1231) и Гиро Рикие (околу 1230 - по 1292). ).[1]
По класичниот период во 13 век, уметноста на трубадурите опаѓа во 14 век и на крајот исчезнала, пред епидемијата на Црна смрт (1348).
Поврзано
Наводи
- F. M. Warren, "The Troubadour Canso and Latin Lyric Poetry." Modern Philology, 9:4, 1912., str. 469–487.
- F. R. P. Akehurst i Judith M. Davis, ur., A Handbook of the Troubadours, University of California Press, Berkeley, 1995. ISBN 0-520-07976-0.
