വാക്സിൻ

വാക്സിനുകളിൽ സാധാരണയായി രോഗകാരക ശേഷി ഇല്ലാതാക്കിയതോ നിർജ്ജീവമായതോ ആയ അണുകളൊ അവയിൽ നിന്ന് ഉരുത്തിരിഞ്ഞ ശുദ്ധീകരിച്ച ഉൽപ്പന്നങ്ങളോ അടങ്ങിയിട്ടുണ്ട്.

വ്യത്യസ്ത തന്ത്രങ്ങൾ ഉപയോഗിച്ച് നിർമ്മിക്കുന്ന നിരവധി തരം വാക്സിനുകൾ ഉപയോഗത്തിലുണ്ട്.^[1]

അറ്റെന്വേറ്റഡ് വാക്സിൻ

മാരകസ്വഭാവമുള്ള ഒരു രോഗകാരി സൂക്ഷ്മാണുവിനെ നിരുപദ്രവകരമാക്കി മാറ്റി നിർമ്മിക്കുന്ന വാക്സിനാണ് അറ്റെന്വേറ്റഡ് വാക്സിൻ അല്ലെങ്കിൽ ലൈവ് അറ്റെന്വേറ്റഡ് വാക്സിൻ എന്ന് അറിയപ്പെടുന്നത്.^[2][3] ഇവയിൽ പലതും സജീവമായ വൈറസുകളാണ്, പക്ഷെ അവയുടെ രോഗമുണ്ടാക്കുന്ന വൈറസ് ഗുണങ്ങൾ ഇല്ലാതാക്കുന്ന സാഹചര്യങ്ങളിൽ വളർത്തിയെടുക്കുന്നു. ഇത്തരം മിക്ക വാക്സിനുകളും വൈറൽ ആണ്, ചിലത് ബാക്ടീരിയലും. അഞ്ചാംപനി വാക്സിൻ, മുണ്ടിവീക്കം വാക്സിൻ, റുബെല്ല വാക്സിൻ, മഞ്ഞപ്പനി പ്രതിരോധമരുന്ന്, ചില ഇൻഫ്ലുവെൻസ വാക്സിൻ എന്നിവയാണ് ലൈവ് അറ്റൻ‌വേറ്റഡ് വാക്സിനുകളുടെ സാധാരണ ഉദാഹരണങ്ങൾ. അറ്റന്വേറ്റഡ് വാക്സിനുകൾക്ക് ഗുണങ്ങളും ദോഷങ്ങളുമുണ്ട്. ദീർഘകാലം നിലനിൽക്കുന്ന ശക്തവും ഫലപ്രദവുമായ രോഗപ്രതിരോധ പ്രതികരണത്തെ ഉത്തേജിപ്പിക്കുന്നു എന്നതാണ് പ്രധാന ഗുണം.^[4] അപൂർവ സന്ദർഭങ്ങളിൽ വൈറസ് അതിന്റെ വൈൽഡ് രൂപത്തിലേക്ക് തിരിയുകയോ അല്ലെങ്കിൽ ഒരു പുതിയ സ്ട്രെയിൻ ആയി പരിവർത്തനം ചെയ്യുകയോ ചെയ്യുക വഴി രോഗകാരിയായി മാറാം.^[5]

നിർജ്ജീവ വാക്സിൻ

നിയന്ത്രിത സാഹചര്യങ്ങളിൽ കൾച്ചർ മീഡിയയിൽ വളർത്തി, രോഗം ഉണ്ടാക്കാനുള്ള ശേഷി ഇല്ലാതാക്കി നിർജ്ജീവമാക്കിയ വൈറസ് കണികകൾ, ബാക്ടീരിയകൾ അല്ലെങ്കിൽ മറ്റ് രോഗകാരികൾ എന്നിവ അടങ്ങിയ വാക്സിനാണ് നിർജ്ജീവ വാക്സിൻ എന്ന് അറിയപ്പെടുന്നത്.^[6] ചൂട് അല്ലെങ്കിൽ ഫോർമാൽഡിഹൈഡ് പോലുള്ള രാസ, ഭൗതിക രീതികൾക്ക് പുറമേ, പോറിംഗ് എന്ന പുതിയ രീതിയും വൈറസ് നിർജ്ജീവമാക്കുന്നതിന് ഉപയോഗിക്കാം. വൈറസ്, ബാക്ടീരിയ, ഫംഗസ് എന്നിവകളുടെ പുറന്തോടു പൊട്ടാത്ത വിധം അകത്തുള്ളതൊക്കെ വലിച്ചെടുത്തു വൃത്തിയാക്കുന്ന പ്രക്രിയയാണ് പോറിംഗ്.

ഐപിവി (പോളിയോ വാക്സിൻ), ഹെപ്പറ്റൈറ്റിസ് എ വാക്സിൻ, റാബിസ് വാക്സിൻ, മിക്ക ഇൻഫ്ലുവൻസ വാക്സിനുകളും എന്നിവ ഉദാഹരണങ്ങളാണ്.^[7]

ടോക്സോയിഡ്

സൂക്ഷ്മജീവികളേക്കാൾ രോഗത്തിന് കാരണമാകുന്ന നിഷ്ക്രിയ വിഷ സംയുക്തങ്ങളിൽ നിന്നാണ് ടോക്സോയ്ഡ് വാക്സിനുകൾ നിർമ്മിക്കുന്നത്.^[8] ടോക്സോയ്ഡ് അടിസ്ഥാനമാക്കിയുള്ള വാക്സിനുകളുടെ ഉദാഹരണങ്ങളിൽ ടെറ്റനസ്, ഡിഫ്തീരിയ എന്നിവയുടെ വാക്സിനുകൾ ഉൾപ്പെടുന്നു. എല്ലാ ടോക്സോയിഡുകളും മനുഷ്യർക്കുള്ളതല്ല; ഉദാഹരണത്തിന്, റോട്ടിൽസ്നെക്ക് കടിയ്ക്കെതിരെ നായ്ക്കൾക്ക് സംരക്ഷണം നൽകാൻ ക്രോറ്റാലസ് അട്രോക്സ് ടോക്സോയ്ഡ് ഉപയോഗിക്കുന്നു.^[9]

സബ്യൂണിറ്റ് വാക്സിൻ

സബ്യൂണിറ്റ് വാക്സിൻ, ഒരു രോഗപ്രതിരോധ സംവിധാനത്തിലേക്ക് സജീവമോ നിർജ്ജീവമോ ആയ സൂക്ഷ്മജീവിയെ അവതരിപ്പിക്കുന്നതിനുപകരം അതിന്റെ ഒരു ഭാഗം ഉപയോഗിച്ച് രോഗപ്രതിരോധ പ്രതികരണം സൃഷ്ടിക്കുന്നു. ഹെപ്പറ്റൈറ്റിസ് ബിക്കെതിരായ സബ്യൂണിറ്റ് വാക്സിൻ ഒരു ഉദാഹരണമാണ്, ഇതിൽ വൈറസിന്റെ ഉപരിതല പ്രോട്ടീനുകൾ മാത്രം ഉൾക്കൊള്ളുന്നു.^[10]

കൺജുഗേറ്റ് വാക്സിൻ

ചില ബാക്ടീരിയകൾക്ക് രോഗപ്രതിരോധ ശേഷി കുറവുള്ള പോളിസാക്രൈഡ് പുറം കോട്ട് ഉണ്ട്. ഈ പുറം കോട്ടുകളെ പ്രോട്ടീനുകളുമായി (ഉദാ. ടോക്സിൻ) ബന്ധിപ്പിക്കുന്നതിലൂടെ, രോഗപ്രതിരോധ സംവിധാനം പോളിസാക്രറൈഡിനെ ഒരു പ്രോട്ടീൻ ആന്റിജനെപ്പോലെ തിരിച്ചറിയും. ഹീമോഫിലസ് ഇൻഫ്ലുവൻസ ടൈപ്പ് ബി വാക്സിനിലാണ് ഈ സമീപനം ഉപയോഗിക്കുന്നത്.^[11]