भारताची राज्ये आणि केंद्रशासित प्रदेश

ब्रिटिश भारताच्या पहिली लोकसंख्या जनगणना १८७२ मध्ये झाली. १९४७ मध्ये भारताच्या स्वातंत्र्यापासून, दर दहा वर्षांनी जनगणना केली जाते, ही पहिली जनगणना १९५१ मध्ये झाली.^[४] भारताच्या जनगणना रजिस्ट्रार जनरल आणि गृह मंत्रालयांतर्गत जनगणना आयुक्त यांच्या कार्यालयामार्फत केली जाते आणि हे फेडरल सरकारच्यावतीने राबवल्या जाणाऱ्या सर्वात मोठ्या प्रशासकीय कामांपैकी एक आहे.^[५]

२०११ च्या जनगणनेतील आकडेवारीवर आधारीत लोकसंख्येची आकडेवारी ^[६] २००१ – २०११ च्या दशकात भारताची वार्षिक लोकसंख्यावाढीचा दर २.१५ टक्क्यांवरून १.७६ टक्क्यांपर्यंत खाली आला आहे. दशवंशाच्या जनगणनेच्या आकडेवारीवर आधारित, दादरा आणि नगर-हवेलीचा वेगवान विकास दर ५५.५ आहे   टक्के, त्यानंतर दमण आणि दीव (५३.५)   टक्के), मेघालय (२७.८   टक्के) आणि अरुणाचल प्रदेश (२५.९   टक्के). नागालॅंडमध्ये -०.५चा सर्वात कमी विकास दर नोंदविला गेला   टक्के.^[७]

भारतामध्ये १११,००० लोकसंख्या असलेली गावे व २२.२ आहेत   एकूण लोकसंख्येपैकी टक्के लोकसंख्या या ग्रामीण भागात आहे.^[७] त्यापैकी १५५,००० गावात लोकसंख्येचे प्रमाण ५०००० – ९९९९ आहे; १३०,०००   खेड्यांची लोकसंख्या १००० – १९९९ आणि १२८,००० आहे   खेड्यांची लोकसंख्या २०० – ४९९९ आहे. तेथे ३,९६१ आहेत   १०,००० लोकसंख्या असलेली गावे   व्यक्ती किंवा अधिक भारताची २७.८   टक्के शहरी लोकसंख्या ५१०० पेक्षा जास्तमध्ये राहते   शहरे आणि ३८० पेक्षा जास्त   शहरी गट^[८] १९९१ – २००१ च्या दशकात मुख्य शहरांमध्ये स्थलांतर केल्याने शहरी लोकसंख्या झपाट्याने वाढली. गेल्या दशकात गेल्या निवासस्थानी निव्वळ स्थलांतरित आधारावर, महाराष्ट्र सर्वात होते इमिग्रेशन २.३ सह   दशलक्ष, त्यानंतर दिल्लीचा राष्ट्रीय राजधानी प्रदेश (१.७)   दशलक्ष), गुजरात (०.६८   दशलक्ष) आणि हरियाणा (०.६७)   दशलक्ष). उत्तर प्रदेश ( − २.६   दशलक्ष) आणि बिहार ( − १.७   दशलक्ष) आंतरराज्यीय स्थलांतरणासाठी प्रथम स्थानावर आहे.^[९] उत्तर प्रदेश, महाराष्ट्र, बिहार, पश्चिम बंगाल आणि मध्य प्रदेश ही पाच राज्ये एकूण भारतीय लोकसंख्येच्या जवळपास निम्म्या (४७.९ टक्के) आहेत.^[६]

राष्ट्रीय सरासरी लिंग गुणोत्तर २००१ मध्ये ९९३ पासून वाढ ९४०, २०११ मध्ये ^[६] २०११ च्या जनगणनेनुसार ते घटले लिंग गुणोत्तर वयोगटातील लोकसंख्या प्रति हजार पुरुषांची महिलांची संख्या – ६ वर्षे. पंजाब, हरियाणा, हिमाचल प्रदेश, गुजरात, तामिळनाडू, मिझोराम आणि अंदमान आणि निकोबार बेटे यासारख्या राज्यात बाल लैंगिक गुणोत्तरात वाढ झाली आहे. राष्ट्रीय बाल-लिंग प्रमाण २००१ मध्ये ९२७ वरून २०११ मध्ये ९१४ वर घसरले आहे. तेलंगणाची जनगणना आंध्र प्रदेश राज्याच्या जनगणनेच्या आकडेवारीपासून विभक्त झाली होती, २ जून २०११ रोजी तेलंगण राज्य निर्माण झाले.^[१०]

२०११ मध्ये अंदाजे १.२ अब्ज लोकसंख्या असलेला भारत हा चीननंतर जगातील जास्त लोकसंख्या असलेला दुसऱ्या क्रमांकाचा देश आहे. भारताने जगातील भूमीपैकी २.४% क्षेत्र व्यापले आहे. भारतात जगातील एकूण लोकसंख्येच्या १७.५% लोकसंख्या आहे. इंडो-गॅंजेटिक मैदान हे जगातील सर्वात मोठे सुपीक क्षेत्र आहे. भारत हा जगातील सर्वात दाट लोकवस्ती असलेल्या क्षेत्रांपैकी एक आहे. पूर्व आणि पश्चिम किनारपट्टीवरील डेक्कन पठार हे भारताच्या दाट लोकवस्तीचे प्रदेश आहेत. पश्चिम राजस्थानमधील थरचे वाळवंट हा जगातील सर्वाधिक दाट वाळवंट आहे. हिमालयातील उत्तरेकडील आणि ईशान्येकडील राज्यांमध्ये सुपीक वाळवंटांसह थंड कोरडे वाळवंट आहे. या राज्यांमध्ये लोकसंख्या घनता तुलनेने कमी आहे कारण ते हवामान शारीरिक अडचणीचे आहे.

रजिस्ट्रार जनरल आणि जनगणना आयुक्त यांनी तेलंगण सरकार^[११] आणि भारत सरकारच्या नियोजन आयोगाने प्रकाशित केल्यानुसार. २०११ च्या जनगणनेच्या आकडेवारीनुसार^{[१२][१३]} लोकसंख्येची घनता जवळच्या पूर्णांक संख्येइतकी असते.

चुका उधृत करा: "lower-alpha" नावाच्या गटाकरिता <ref>खूणपताका उपलब्ध आहेत, पण संबंधीत <references group="lower-alpha"/> खूण मिळाली नाही.