पेनोम पेन्ह
पेनोम पेन्ह (अङ्ग्रेजी: Phnom Penh, /pəˈnɔːm ˈpɛn/ or /ˈnɒm ˈpɛn/;[२][३] खमेर: ភ្នំពេញ, खमेर उच्चारण: [pʰnum peɲ]) दक्षिणपूर्वि एसियाली राष्ट्र कम्बोडियाको राजधानी तथा प्रमुख शहर हो । यो शहर टोन्ले साप तथा मेकङ नदीको किनारमा बसेको छ, फ्रेञ्च विस्तारको बेला देखि नै यो शहर कम्बोडियाको राजधानीको रूपमा रहेको छ । साथै यो शहर देशको अर्थतन्त्र, औद्योगिक तथा सास्कृतिक केन्द्रको रूपमा स्थापित भएको छ ।
पेनोम पेन्ह រាជធានីភ្នំពេញ ក្រុងចតុមុខ | |
|---|---|
विशेष प्रशासकीय क्षेत्र | |
| ក្រុងភ្នំពេញ · पेनोम पेन्ह शहर | |
 छाप | |
| उपनाम(हरू): एसियाको मोती (१९६० भन्दा अघि) आकर्षक शहर | |
| Lua error in मोड्युल:Location_map at line 552: खुलाइएको स्थान नक्सा परिभाषा भेटिएन: "Module:Location map/data/Cambodia" उपलब्ध छैन्. | |
| निर्देशाङ्क: ११°३३′उ॰ १०४°५५′पू॰ / ११.५५०°N १०४.९१७°E १०४°५५′पू॰ / ११.५५०°N १०४.९१७°E | |
| देश |  कम्बोडिया |
| स्थापना | १३७२ |
| राजधानीको अवस्था | १८६५ |
| उपभाग | १२ जिल्लाहरू |
| सरकार | |
| • प्रकार | नगर परिषद |
| • गभनर | खुओङ सरेङ (क्याम्बोडियन पिपल्स पार्टी) |
| क्षेत्रफल | |
| • जम्मा | ६७८.४६ किमी२ (२६१.९५ वर्ग माइल) |
| • क्रम | Ranked 24th |
| उन्नतांश | ११.८९ मिटर (३९.०१ फिट) |
| जनसङ्ख्या (२०१२)[१] | |
| • जम्मा | १५०१७२५ |
| • क्रम | Ranked 1st |
| • घनत्व | २२००/किमी२ (५७००/वर्ग माइल) |
| • क्रम | Ranked 1st |
| वासिन्दा | पेनोम पेन्हर |
| समय क्षेत्र | युटिसी+7 (Indochina Time) |
| क्षेत्रीय सङ्केत | +८५५ (०२३) |
| वेबसाइट | www.phnompenh.gov.kh/ |
कुनै समयमा एसियाको मोति भनेर चिनिने यो शहर सन् १९२० को फ्रेञ्चहरूले बनाएको इन्डोचाईना शहरहरू मध्ये सबैभन्दा राम्रो शहर मानिन्छ । पेनोम पेन्ह पर्यटकहरूको लागि एउटा आकर्षणको केन्द्रको साथै मुख्य पर्यटकीय स्थल पनि हो । सन् १४३४ मा स्थापना भएको यो शहर सुन्दर तथा ऐतिहासिक वास्तुकला तथा आर्कषणको लागि प्रख्यात छ । यो शहरमा विभिन्न स्थानहरूमा छरिएर धेरै फ्रेञ्च कोनोनियल भवनहरू अझै पनि रहेको छ ।
यो महानगरीय शहरमा करिब १५ लाख [१] मानिसहरू बसोबास गर्दछन् जबकी कम्बोडियाको जनसङ्ख्या १ करोड ४८ लाख रहेको छ । [४]
इतिहास
वास्तविक घटनाको शताब्दि पश्चात अभिलेखमा आएको पेनोम पेन्हको बारेमा दन्ते कथा अनुसार पेन्ह भन्नाले खमेर मा डाउन पेन्ह अर्थात पेन्हको बज्यै हुन्छ, जुन पेनोम पेन्हको भविष्य चाकटोमुकमा बस्ने गर्दथे ।
मौसम
पेनोम पेन्हमा उष्ण प्रदेशिय तथा सुख्खा मौसम रहेको छ । यहाँ मौसम केही सामान्य परिवर्तनको साथ वर्ष भरि गर्मि हुन्छ । यहाँको मौसम सामान्यतया २२ देखि ३५ डिग्री सेल्सियस हुन्छ र मौसम उष्ण प्रदेशिय वर्षाले भने परिवर्तन ल्याउन सक्छ ।
| पेनोम पेन्ह (तापक्रम: १९८८–२०१३, उच्च: १९०६–२०१३)को मौसम जानकारी | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| महिना | जनवरी | फेब्रुअरी | मार्च | अप्रिल | मे | जुन | जुलाई | अगस्ट | सेप्टेम्बर | अक्टोबर | नोभेम्बर | डिसेम्बर | वर्ष |
| उच्चतम रेकर्ड °से (°फे) | ३६.१ (९७.०) | ३८.१ (१००.६) | ४०.० (१०४.०) | ४०.५ (१०४.९) | ४०.० (१०४.०) | ३९.२ (१०२.६) | ३७.२ (९९.०) | ३७.८ (१००.०) | ३५.५ (९५.९) | ३६.१ (९७.०) | ३४.४ (९३.९) | ३७.२ (९९.०) | ४०.५ (१०४.९) |
| उच्चतम औसत °से (°फे) | ३१.६ (८८.९) | ३३.२ (९१.८) | ३४.६ (९४.३) | ३५.३ (९५.५) | ३४.८ (९४.६) | ३३.८ (९२.८) | ३२.९ (९१.२) | ३२.७ (९०.९) | ३२.२ (९०.०) | ३१.४ (८८.५) | ३१.१ (८८.०) | ३०.८ (८७.४) | ३२.९ (९१.२) |
| दैनिक औसत °से (°फे) | २६.६ (७९.९) | २८.० (८२.४) | २९.४ (८४.९) | ३०.२ (८६.४) | ३०.० (८६.०) | २९.२ (८४.६) | २८.७ (८३.७) | २८.५ (८३.३) | २८.२ (८२.८) | २७.२ (८१.०) | २७.१ (८०.८) | २६.३ (७९.३) | २८.३ (८२.९) |
| न्यूनतम औसत °से (°फे) | २१.८ (७१.२) | २२.८ (७३.०) | २४.३ (७५.७) | २५.५ (७७.९) | २५.६ (७८.१) | २४.९ (७६.८) | २४.८ (७६.६) | २४.६ (७६.३) | २४.४ (७५.९) | २४.२ (७५.६) | २३.२ (७३.८) | २१.९ (७१.४) | २४.० (७५.२) |
| न्यूनतम रेकर्ड °से (°फे) | १२.८ (५५.०) | १५.२ (५९.४) | १९.० (६६.२) | १७.८ (६४.०) | २०.६ (६९.१) | २१.२ (७०.२) | २०.१ (६८.२) | २०.० (६८.०) | २१.१ (७०.०) | १७.२ (६३.०) | १६.७ (६२.१) | १४.४ (५७.९) | १२.८ (५५.०) |
| औसत वर्षा मिमी (इन्च) | १२.१ (०.४८) | ६.६ (०.२६) | ३४.८ (१.३७) | ७८.८ (३.१०) | ११८.२ (४.६५) | १४५.० (५.७१) | १६२.१ (६.३८) | १८२.७ (७.१९) | २७०.९ (१०.६७) | २४८.१ (९.७७) | १२०.५ (४.७४) | ३२.१ (१.२६) | १,४११.९ (५५.५८) |
| वर्षा दिनको औसत (≥ ०.१ mm) | १.२ | १.१ | ३.४ | ६.८ | १५.९ | १७.० | १८.१ | १८.३ | २१.५ | १९.३ | १०.२ | ४.५ | १३७.३ |
| औसत सापेक्ष आर्द्रता (%) | ७३ | ७१ | ७१ | ७३ | ७७ | ७८ | ८० | ८१ | ८४ | ८४ | ७८ | ७३ | ७७ |
| मासिक सौर्यप्रकाश घण्टा औसत | २६० | २२६ | २६७ | २४० | २०२ | १९२ | १४३ | १७४ | १२९ | २०२ | २१३ | २४२ | २,४९० |
| स्रोत १: Deutscher Wetterdienst[५] | |||||||||||||
| स्रोत २: डेनिस मौसमशास्त्र संस्था (आइतबार, १९३१–१९६०)[६] | |||||||||||||
अर्थतन्त्र
पेनोम पेन्ह कम्बोडियाको आर्थिक केन्द्रको रूपमा रहेको छ भने यसले कम्बोडियाको अर्थत्नत्रको ठूलो हिस्सा ओगटेको छ । यस शहरको दुई अंकको आर्थिक बृद्धिले आर्थिक विस्तारलाई सहयोग गरेको छ भने यस शहरमा नयाँ होटलहरू, रेष्टुरेन्टहरू, बारहरू, अग्ला भवनहरू तथा आधुनिक भवनहरू तयार भएको छ ।
यस शहरको मुख्य अर्थतन्त्र तयार पोशाक, ट्रेडिंग तथा सानो र मझौता व्यावसायहरूमा आधारित रहेको छ । केही वर्ष अघि जग्गा व्यावसाय उच्च स्थानमा रहनुको साथै जग्गाको मूल्य आकाशियको थियो ।
राजनिती
पेनोम पेन्ह देशको पाँच प्रान्तहरू मध्येको एक प्रान्त हो । यस प्रान्तमा विपक्षी दलको क्याम्बोडिया नेशनल रेसक्यु पार्टिले ५७ प्रतिशत भोट सहित १२ सिट मध्ये ७ सिट सहित विजय भएको थियो ।