भारतमा बोलिने भाषाहरू

भारत गणतन्त्रमा बोलिने भाषाहरू धेरै भाषा परिवारहरुसँग सम्बन्धित छन्, जसमा प्रमुख भनेको ७८.०५% आर्य भाषाहरू र १९.६४% भारतीयहरूले बोल्ने द्राविड भाषाहरू हुन्; दुबै परिवारहरू सँगै कहिलेकाहीँ भारतीय भाषाहरू भनेर चिनिन्छन्। बाँकी २.३१% जनसङ्ख्याले बोल्ने भाषाहरू आग्नेसियाली, चिनियाँ तिब्बती, ताई-काडाइ र केही अन्य साना भाषा परिवारहरू र पृथकहरू हुन्। पपुवा न्युगिनी (८४०) पछि भारतमा दोस्रो सबैभन्दा धेरै भाषाहरू (७८०) छन्।^[१]

भारतका भाषाहरू
भारतीय उपमहाद्वीपका भाषा परिवार निहाली, कुसुन्डा र थाई भाषाहरू देखाइएका छैनन्।
आधिकारिक भाषाहरू	असमिया बङ्गाली बोडो डोगरी अङ्ग्रेजी गुजराती हिन्दी कन्नड कश्मीरी कोङ्कणी मैथिली मलयालम मराठी मणिपुरी नेपाली ओडिया पन्जाबी संस्कृत सन्थाली सिन्धी तमिल तेलगु उर्दु
साङ्केतिक भाषाहरू	भारतीय साङ्केतिक भाषा

भारतीय संविधानको आठौँ अनुसूचीले २२ भाषाहरूलाई सूचीबद्ध गरेको छ, जसलाई अनुसूचित भाषाको रूपमा उल्लेख गरिएको छ र मान्यता, स्थिति र आधिकारिक प्रोत्साहन दिइएको छ। यसबाहेक, भारत सरकारले कन्नड, मलयालम, ओडिया, संस्कृत, तमिल र तेलगुलाई शास्त्रीय भाषाको विशिष्टता प्रदान गरेको छ। यो दर्जा समृद्ध विरासत र स्वतन्त्र प्रकृति भएका भाषाहरूलाई दिइएको छ।^[२]

हिन्दी, जहाँ आज भारतमा पहिलो भाषा बोल्नेहरूको सबैभन्दा ठुलो सङ्ख्या छ, उत्तरी र मध्य भारतका अधिकांश भागहरूमा भाषाको रूपमा कार्य गर्दछ। यद्यपि, दक्षिण भारतमा विशेष गरी तमिलनाडु र कर्नाटक राज्यहरूमा हिन्दी लागु गरिएकोमा चिन्ता व्यक्त गरिएको छ। महाराष्ट्र, पश्चिम बङ्गाल, असम, पन्जाब र अन्य गैर-हिन्दी क्षेत्रका केही मानिसहरूले पनि हिन्दी थोपरिएकोमा चिन्ता व्यक्त गर्न थालेका छन्। बङ्गाली देशको दोस्रो सबैभन्दा बढी बोलिने र बुझिने भाषा हो जहाँ पूर्वी र उत्तरपूर्वी क्षेत्रहरूमा वक्ताहरूको उल्लेखनीय सङ्ख्या छ। दक्षिण-पश्चिममा वक्ताहरूको उल्लेखनीय सङ्ख्याको साथ मराठी देशको तेस्रो सबैभन्दा बढी बोलिने र बुझिएको भाषा हो, त्यसपछि तेलगु, जुन दक्षिण-पूर्वी क्षेत्रमा सबैभन्दा बढी बोलिने गरिन्छ।^[३]

भारतको सन् २०११ को जनगणना अनुसार हिन्दी भारतको सबैभन्दा तीव्र गतिले विकास भइरहेको भाषा हो, त्यसपछि कश्मीरी दोस्रो स्थानमा छ, मणिपुरी साथै गुजराती तेस्रो स्थानमा र बङ्गाली चौथो स्थानमा छ।^[४]