Anne-Sophie Mutter
Anne-Sophie Mutter (fødd 29. juni 1963) er ein verdskjend tysk fiolinist frå Rheinfelden i Baden-Württemberg.
Liv
Anne-Sophie Mutter fekk fiolinundervisning frå ho var berre fem år gamal, og vann ei musikktevling etter eit halvt år med fiolintimar. Etter dette hadde ho klårt for seg at ho ville utdanna seg til fiolinist. Grunna musikktalentet hennar vart ho teken bort frå vanleg skulegang og gjekk på privatskule ved sida av klaver- og fiolinundervisinga. Ho var inspirert av opptak av Yehudi Menuhin og Wilhelm Furtwängler, og byrja læra av Erna Honigberger, ein tidlegare elev av Carl Flesch. Etter at Honigberger døydde fekk ho undervising av Aida Stucki ved Winterthur konservatorium.[1][2]
Ho debuterte offentleg som trettenåring ved Luzernfestivalen i 1976, der ho spelte fiolinkonsert nummer 4 i D-dur av Mozart. Her vart ho oppdaga av dirigenten Herbert von Karajan, som vart mentoren hennar. I 1977 vekte ho oppsikt på Festspela i Salzburg, der ho framførte Mozarts G-dur-konsert dirigert av von Karajan.[3][4] Deretter vart ho invitert til å spela med Berlin Filharmoniske Orkester som hadde Karajan som dirigent på denne tida. Ho spelte også med English Chamber Orchestra dirigert av Daniel Barenboim. Mutter gjorde si fyrste innspeling, av den tredje og femte fiolinkonserten til Mozart, med Karajan og Berlinfilharmonien, då ho var 15.[1]I 1980 spelte ho for fyrste gong i Amerika med New York Filharmoniske Orkester under dirigenten Zubin Mehta.
I 1985, då ho var 22, vart ho utnemnd til honorary fellow ved Royal Academy of Music i London, leiar for fakultetet for internasjonale fiolinstudium og i 1986 honorary member.[5] I 1988 turnerte ho i Canada og USA, der ho spelte i Carnegie Hall for fyrste gong. I 1998 spelte ho inn dei komplette fiolinsonatene til Beethoven, akkompagnert av Lambert Orkis; desse vart kringkasta på fjernsyn i fleire land og gjevne ut på CD og DVD.
Privatliv
Anne-Sophie Mutter var gift med ein advokat, Detlef Wunderlich, frå 1989 til han døydde av kreft i 1995.[6]
Ho vigde innspelinga si Vivaldi: The Four Seasons frå 1999 til hans minne.[7] Paret hadde to barn, Arabella og Richard.
I 2002 gifte ho seg opp att med pianisten og dirigenten André Previn frå USA.[8]Dei skilde lag i 2006.[9]
Instrument
Mutter eig to Stradivarius-fiolinar: Emiliani frå 1703 og Lord Dunn-Raven Stradivarius frå 1710.[10][11] Ho eig også ein Finnigan-Klaembt-fiolin frå 1999 og ein Regazzi frå 2005.[12]
Repertoar
Medan Mutter har mange klassiske verk på repertoaret, er ho også kjend for framføringar av samtidsmusikk. Det er laga fleire stykke spesielt for henne eller tileigna henne, mellom anna Sur le même accord av Henri Dutilleux, Krzysztof Penderecki sin andre fiolinkonsert, Chain 2 og orkesterversjonen av Partita av Witold Lutosławski og Gesungene Zeit av Wolfgang Rihm. I august 2007 stod ho for urpremieren av Sofija Gubajdulina sin fiolinkonsert nummer 2 In tempus praesens.
Prisar og utmerkingar
- Forbundsrepublikken Tysklands fortenestorden
- Grammy-prisen i 1994, 1999, 2000 og 2005
- Léonie Sonnings musikpris (2001)
- Bayerischer Maximiliansorden für Wissenschaft und Kunst (2002)
- Herbert von Karajans musikkpris (2003)
- Ordre des Arts et des Lettres (2005)
- Victoires de la Musique Classique (2006)
- Ernst von Siemens' musikkpris (2008)
- Utnemnd til æresdoktor ved NTNU (2010)
- Gustav Adolf-prisen (2011)
- Utanlandsk æresmedlem av American Academy of Arts and Sciences (2013)[13]
- Echo Klassik 2014 for albumet Dvořák
- Honorary Fellow ved Keble College, Oxford[14]
- Yehudi Menuhin-prisen (2016)[15]
- Medalla de Oro al Merito en las bellas Artes (2016)[16]
- Gold Medal for Merit to Culture – Gloria Artis (2018)[17]
- Polarprisen (2019)[18]
- Praemium Imperiale (2019)[19]