Ongrés
L'ongrés (var. ongarés) o tanben magiar (magyar) es una lenga finoogrica d'Euròpa Centrala. Es la lenga oficiala d'Ongria, a mai se parla dins de regions ongresas de Serbia, Eslovaquia, Ucraïna, Croàcia e Romania, e tanben (dempuèi lo 1èr de mai de 2004) es oficiala dins l'Union Europèa.
| Magyar | |
| Locutors | 13,1 milions de |
|---|---|
| Classament | 52ena |
| Tipologia | SOV + òrdre liure [1] |
| Classificacion lingüistica | Ongrés |
| Estatut oficial | |
| Oficial de |  OngriaUnion Europèa Regional  Eslovènia Ucraïna Àustria Romania Eslovaquia Voivodina |
| Acadèmia | Centre hongrois de recherche en linguistique (fr)   |
| Estatut de conservacion | |
EXExtinct (Atudat) CRCritically endangered (En dangièr critic) SESeverely endangered (En dangièr sevèr) DEDevinitely endangered (En dangièr definitiu) VUVulnerable (Vulnerable) NENot Endangered (Non en dangièr) Classada coma lenga segura (NE) per l'Atlàs de las lengas menaçadas dins lo mond | |
| Còdis lingüistics | |
| ISO 639-1 | hu |
| ISO 639-2 | hun |
| ISO 639-3 | hun |
| Ethnologue | hun |
| Glottolog | hung1274 |
| Linguasphere | 41-BAA-a |
| ASCL | 3301 |
| IETF | hu |
| Mòstra | |
| Article primièr de la Declaracion dels Dreches de l'Òme en ongrés: 1. cikk | |
| Mapa | |
 | |
| Zònas de l'Euròpa centrala amb parlants d'ongrés. | |
Fonetica e escritura
Alfabet
A l'origina aquesta lenga fasiá servir un sistèma d'escritura runica (rovásírás, székely rovásírás o simplament rovás), pr'aquò Sant Estève, lo primièr monarca del Reialme d'Ongria entamenèt una reforma per adoptar l'alfabet latin parallèla a la conversion al cristianisme que se faguèt lo país. Uèi s'emplega una varianta d'aqueste alfabet amb qualques letras particularas, amb d'accents per las vocalas (coma ő i ű), e de combinasons de consonas (digrafs) coma gy, cz o sz que son particularas a aquesta lenga.
Lèxic de basa
- Szervusz (o forma corta szia – Adieu (a una persona)
- Sziasztok / Szervusztok – Adieussiatz (per mai d'una persona)
- Hogy vagy? – Cossí va? (informal)
- Hogy van? – Cossí va? (formal en vossejar)
- Hogy vagytok? – Cossí anatz? (per mai d'una persona)
- Jól vagyok, köszönöm – Va plan, mercé
- Jó reggelt – Bonjorn (de matin)
- Jó napot – Bonjorn (lo demai del jorn nap es jorn o/e solelh)
- Jó estét – Bona nuèch
- Viszontlátásra (o forma corta viszlat) – Adieu (per partir)
- Igen – Òc
- Nem – Non
- Köszönöm – Mercé
- Köszönöm szépen – Mercé plan
- Köszi – Mercé (colloquial)
- Szivesen – De res
- Bocsánat! – Perdon!
- Károly vagyok – Soi Karoly (Carles)
- Értem – Compreni
- Nem értem – Compreni pas
- Nem tudom - Sabi pas
- Hol van...? – Ont es...?
- Nyitva dobèrt
- Zarva barrat
Distribucion geografica actuala
| País | Parlants |
|---|---|
| Ongria | 9.500.000-10.000.000 (2001) |
| Romania (principalament Transilvània) | 1.443.970 (2002) |
| Eslovaquia | 520,528 (2001) |
| Serbia (principalament a Voivodina) | 293.299 (2002) |
| Ucraïna (principalament a la Transcarpàcia) | 149.400 (2001) |
| Estats Units | 117.973 |
| Canadà | 75.555 (2001) |
| Israèl | 70.000 |
| Àustria (principalament a Burgenland) | 22.000 |
| Croàcia | 16.500 |
| Eslovènia | 9.240 |
| Total | 12.000.000-13.000.000 |
- Fònt: Ethnologue
