Унгарски јазик

јазик застапен во и околу Унгарија

Унгарски јазик (унг. magyar nyelv ) — јазик дел групата на угрофински јазици од фамилијата на уралски јазици, неповрзан со голем дел од европските јазици. Воглавно јазикот се зборува во Унгарија и од унгарските малцинства во околните држави.

Унгарски јазик
Magyar
Изговормaѓор [ˈmɒɟɒr̪]
Застапен воУнгарија и делови од Романија, Словачка, Србија, Украина, Хрватска, Австрија и Словенија
Говорници14,5 милиони  
Јазично семејство
Уралско
ПисмоУнгарска латиница
Статус
Службен воУнгарија, Европска Унија,
Словенија (регионален јазик),
Србија (Војводина),
Австрија (Градиште),
разни места во Романија (главно Трансилванија),
некои официјални права во Хрватска, Словачка и Украина (Закарпатија)
Јазични кодови
ISO 639-1hu
ISO 639-2hun
ISO 639-3hun
Места во Европа каде што се зборува унгарскиот јазик.

Како мајчин, јазикот го зборуваат околу 14,5 милиони луѓе, од кои 9.5 до 10 милиони живеат во Унгарија. Два милиони говорители живеат во околните држави, поранешни територии на кралството Унгарија. Во соседството, најмногу Унгарци има во Романија каде има околу 1,4 милиони. Покрај Романија, унгарско малцинство има и во Словачка, Србија (поточно Војводина), Украина, Хрватска, Австрија и Словенија и околу еден милион во остатокот од светот.

Распространетост и статус

службен стгатус

Унгарскиот е службен јазик во Унгарија, и како резултат на тоа и службен јазик во Европската Унија. Исто така, унгарскиот е еден од службените јазици во Војводина во Србија и во три општини во Словенија: Ходош, Добровник и Лендава, заедно со словенечкиот јазик. Како малцински јазик е признат во Австрија, Хрватска, Романија, Украина и во Словачка. Во Романија е службен јазик во сите општини каде унгарскиот се зборува над 20%.

Распространетост

Унгарскиот како мајчин јазик се зборува во следните држави:

ДржаваГоворители
Унгарија10.177.223 (попис 2001[мртва врска])
Романија
(Трансилванија)
1.443.970 (попис 2002 Архивирано на 12 февруари 2007 г.)
Словачка520.528 (попис 2001 Архивирано на 16 мај 2007 г.)
Србија
(Војводина)
293.299 (попис 2002[мртва врска])
Украина
(Закарпатска област)
149.400 (попис 2001 Архивирано на 1 ноември 2004 г.)
САД117.973 (попис 2000 Архивирано на 12 февруари 2020 г.)
Канада75.555 (попис 2001 Архивирано на 13 февруари 2008 г.)
Израел70.000
Австрија
(Градиште)
22.000
Хрватска16.500
Словенија
(Прекмурје)
9.240
Вкупно12-13 милиони
Извор: национални пописи

Дијалекти

Унгарските дијалекти се: алфолд, западнодунавски, дунавско-тисаски, северозападен унгарски, североисточен унгарски, секели и западен унгарски дијалект. Скоро сите дијалекти се многу слични помеѓу себе. Унгарскиот чанго дијалект се зборува во Романија во округот Бакау. Поради изолираноста од оставатите Унгарци, овој дијалект е сличен со средновековниот унгарски јазик.

Споредба со останати угрофински јазици

Унгарски јазик
Писмолатиница
ПримерПрв член од „Декларацијата за човекови права“
ТекстMinden. emberi lény szabadon születik és egyenlő méltósága és joga van. Az emberek, ésszel és lelkiismerettel bírván, egymással szemben testvéri szellemben kell hogy viseltessenek.
МакедонскиСите човечки суштествa се раѓaaт слободни и еднакви по достоинство и правa. Tиe се обдарени со разум и совест и требa да се однесувaaт еден кон друг во дуxот на општо човечкaтa припaдност.
Портал: Јазици

Во табелата е прикажана споредба на унгарскиот јазик со останатите угрофински јазици со македонски превод[1]:

унгарскиестонскимордвинскикоми-пермјачкимакедонски
превод
# според
списокот свадеш
фински
én (ако не е запишано,
се препознава по наставката -*m)
minaмон monме meЈас, себе, мене1minä
tesinaтон tonтэ teти2sinä
mimeie, meминь mińми miние4me
titeie, teтынь tyńти tiВие5te
ez/ittseeте teтайö tajöова/тука7tämä/täällä
az/otttooшто štoсійö sijöтоа/таму8tuo/tuolla
ki?kes?кие? kije?коді? kodi?кој?11kuka?
mi?mis?мезе? meze?мый? myj?што?12mikä?
együksвейке vejkeöти ötiеден22yksi
kettőkaksкавто kavtoкык kykдва23kaksi
háromkolmколмо kolmoкуим kuimтри24kolme
négyneliниле nileнёль ńolчетири25neljä
ötviisвете veteвит vitпет26viisi
nejnaineни niгöтыр götyrсопруга40vaimo
anyaema(тиринь) ава (tiriń) avaмам mamмајка42äiti
fapuuчувто čuvtoпу puдрво51puu
vérveriверь veŕвир virкрв64veri
hajjuuksedчерь čeŕюрси jursiкоса71hius, hiukset
fejpeaпиле pileпель pelглава73pää
szemsilmсельме seĺmeсин sinоко74silmä
orrninaсудо sudoныр nyrнос75nenä
szájsuuкурго kurgoвом vomуста76suu
foghammasпей pejпинь pińзаб77hammas
lábjalgпильге piĺgeкок kokстапало80jalka
kézkäsiкедь ked́ки kiрака83käsi
szív/szűnysüdaседей sedejсьöлöм śölömсрце90sydän
innijoomaсимемс simemsюны junyпие92juoda
tudniteadmaсодамс sodamsтöдны tödnyзнае103tietää
élnielamaэрямс eŕamsовны ovnyживее108elää
vízvesiведь ved́ва vaвода150vesi
kiviкев kevиз izкамен156kivi
ég/mennytaevasменель meneĺенэж jenezhнебо162taivas
széltuulварма varmaтöв tövветер163tuuli
tűztuliтол tolби biоган167tuli
éjööве veвой vojноќ177

Наводи

Библиографија

Курсеви

  • Colloquial Hungarian - The complete course for beginners. Rounds, Carol H.; Sólyom, Erika (2002). London; New York: Routledge. ISBN 0-415-24258-4.
This book gives an introduction to the Hungarian language in 15 chapters. The dialogues are available on cassette or CDs.
  • Teach Yourself Hungarian - A complete course for beginners. Pontifex, Zsuzsa (1993). London: Hodder & Stoughton. Chicago: NTC/Contemporary Publishing. ISBN 0-340-56286-2.
This is a complete course in spoken and written Hungarian. The course consists of 21 chapters with dialogues, culture notes, grammar and exercises. The dialogues are available on cassette.
These course books were developed by the University of Debrecen Summer School program for teaching Hungarian to foreigners. The books are written completely in Hungarian. There is an accompanying 'dictionary' for each book with translations of the Hungarian vocabulary in English, German, and French.
  • "NTC's Hungarian and English Dictionary" by Magay and Kiss. ISBN 0-8442-4968-8 (You may be able to find a newer edition also. This one is 1996.)

Граматика

Поврзано

Надворешни врски

Енциклопедија Humana Hungarica

Речници

Online преводи

Курсеви

🔥 Top keywords: Главна страницаМакедонски претседателски избори (2024)Македонски парламентарни избори (2024)Специјална:БарајГордана Силјановска-ДавковаМакедонски парламентарни избори (2020)Карлес ПуџдемонСписок на македонски народни поговоркиОче нашСтево ПендаровскиСредоземно МореМакедонијаБилјана ВанковскаМочуриштеГоце ДелчевСпецијална:СкорешниПромениМасакр во СребреницаСкопјеМарија АнтоанетаЛокални избори во Македонија (2021)Министерство за животна средина и просторно планирањеСвети Кирил и МетодијЈане СанданскиКиро ГлигоровСвети Климент ОхридскиСкиентологијаБалканска приказна (ТВ-серија)Втора светска војнаБедија БеговскаДржавни празници во МакедонијаХемофилијаМакедонски претседателски избори (2019)Хороскопски знациГригор ПрличевПретседател на МакедонијаКонстантин МиладиновИзбори во МакедонијаМакедонска крвава свадбаНационален парк Галичица