Aszchabad
Aszchabad (turkm. Aşgabat, pers. عشق آباد, ros. Ашхаба́д) – stolica Turkmenistanu leżąca na południu kraju. Aszchabad jest siedzibą wilajetu achalskiego[1], wg stanu na 1 stycznia 2014 – miasto na prawach wilajetu[2]. Miasto jest znane głównie z opustoszałych ulic i parków oraz wielu budynków pokrytych białym marmurem[3].
| |||
Państwo | |||
---|---|---|---|
Wilajet | Aszchabad (miasto na prawach wilajetu) | ||
Zarządzający | Durdylyýew Şamuhammet↗ | ||
Powierzchnia | 470 km² | ||
Populacja (2012) • liczba ludności |
| ||
Nr kierunkowy | + (993 12) | ||
Kod pocztowy | 744 000 - 744 040 | ||
Tablice rejestracyjne | AG | ||
Położenie na mapie Turkmenistanu | |||
37°58′N 58°20′E/37,966667 58,333333 | |||
Strona internetowa |
Krajowe główne centrum przemysłowe. Funkcjonuje tu przemysł maszynowy, metalowy, elektrotechniczny, chemiczny, materiałów budowlanych, szklarski, włókienniczy oraz spożywczy[1].
Na terenie miasta funkcjonuje międzynarodowy port lotniczy Aszchabad[1].
W mieście swoje siedziby ma wiele turkmeńskich szkół; znajdują się tu Turkmeńska Akademia Nauk, 8 szkół wyższych (m.in. uniwersytet założony w 1950 roku), instytuty naukowo-badawcze oraz muzea[1].
Historia
Aszchabad był ośrodkiem Aułu Tekińskiego, jednak został przejęty w 1881 roku przez Imperium Rosyjskie podczas podboju Oazy Achałtekińskiej. W latach 80. powstało połączenie kolejowe z Taszkentem i Turkmenbaszy. Od 1897 roku Aszchabad był głównym miastem obwodu zakaspijskiego generał-gubernatorstwa turkiestańskiego[1].
Podczas wojny domowej w Rosji, miasto przeszło w ręce Białych Rosjan w lipcu 1918 roku, którzy utracili kontrolę nad miastem w kwietniu 1919 roku na rzecz bolszewików. Do 1921 roku funkcjonowała nazwa Aschabad – zmieniono ją na Połtorack, a miasto zostało stolicą Turkmeńskiej SRR. Nowa nazwa utrzymała się do 1927 roku, kiedy nadano mu współczesne miano[1]; w tymże roku odsłonięto również pomnik Włodzimierza Lenina[4].
W 1948 roku Aszchabad stał się ofiarą silnego trzęsienia ziemi, które całkowicie zniszczyło miasto. Zostało odbudowane w stylu typowym dla republik sowieckich[5]. Po ogłoszeniu niepodległości przez Turkmenistan w 1991 roku – zostało stolicą Turkmenistanu, którą jest do dziś[1].
Polski sierociniec w czasie II wojny światowej
Po zawarciu układu Sikorski-Majski między Polską a ZSRR w lipcu 1941 roku, w Aszchabadzie zorganizowano polski sierociniec, do którego trafiały dzieci z całego Związku Radzieckiego. Dużą rolę w jego utworzeniu odegrała słynna piosenkarka Hanka Ordonówna i jej mąż Michał Tyszkiewicz[6] współpracujący z radcą Józefem Żmigrodzkim z ambasady polskiej w Kujbyszewie[7]. Dzieci z okolic Samarkandy i Buchary w Uzbekistanie przewoził także wicekonsul z Bombaju, Tadeusz Lisiecki[8] wraz z kpt. Archie Webbem, przedstawicielem rządu indyjskiego[9].Następnie dzieci ewakuowano do Iranu, dalej do Indii i Pakistanu, oraz Afryki Wschodniej.