Jari Litmanen

Jari Litmanen (ur. 20 lutego 1971 w Lahti) – fiński piłkarz występujący na pozycji napastnika, reprezentant kraju.

Jari Litmanen

Jari Litmanen (2009)
Pełne imię i nazwisko	Jari Olavi Litmanen
Data i miejsce urodzenia	20 lutego 1971 Lahti
Wzrost	182 cm
Pozycja	ofensywny pomocnik, cofnięty napastnik, środkowy napastnik
Kariera seniorska[a]
Lata Klub Wyst. Gole 1987–1990 Lahden Reipas 86 (28) 1991 HJK Helsinki 27 (16) 1992 Myllykosken Pallo-47 18 (7) 1992–1999 AFC Ajax 159 (91) 1999–2001 FC Barcelona 21 (3) 2001–2002 Liverpool F.C. 26 (5) 2002–2004 AFC Ajax 20 (5) 2004 FC Lahti 11 (3) 2005 Hansa Rostock 13 (1) 2005–2007 Malmö FF 10 (3) 2008 Fulham F.C. 0 (0) 2008–2010 FC Lahti 40 (10) 2011 HJK Helsinki 18 (1) W sumie: 449 (173)
Kariera reprezentacyjna
Lata Reprezentacja Wyst. Gole 198?–1992  Finlandia U-21 6 (0) 1989–2010  Finlandia 137 (32) W sumie: 143 (32)
Multimedia w Wikimedia Commons

Jego ojciec, Olavi, również był piłkarzem i reprezentantem Finlandii; matka Liisa także uprawiała futbol^[1]. Jego siostra Sini jest koszykarką^[2]. W młodości trenował również hokej^[3].

Rozpoczął karierę w Reipasie Lahti, w którym zadebiutował 3 maja 1987 w meczu z Koparit^[4]. Po tym, jak w 1990 roku Reipas zajął czwarte miejsce w lidze, Litmanen przeszedł do HJK Helsinki, a Reipas w kolejnym sezonie spadł z ligi, na co wpływ miały problemy finansowe klubu^[5]. Następnie grał w Myllykosken Pallo-47, z którego w sierpniu 1992 trafił do Ajaksu Amsterdam, z którym podpisał roczny kontrakt z możliwością przedłużenia^[6]. Został piłkarzem roku 1993 w Holandii^[7]. W sezonie 1993/1994 został królem strzelców Eredivisie z 26 bramkami^[8], w sezonie 1994/1995 wygrał z Ajaksem Ligę Mistrzów, natomiast rok później dotarł z tym klubem do finału tych rozgrywek^[9], a sam został królem strzelców tych rozgrywek z 9 golami^[10]. Strzelił m.in. bramkę w przegranym po rzutach karnych finale z Juventusem^[11]. W czerwcu 1999 podpisał trzyletni kontrakt z FC Barcelona^[12]. W styczniu 2001 trafił do Liverpool F.C.^[13], w którym zadebiutował 10 stycznia w przegranym 1:2 meczu z Crystal Palace F.C.^[14][15][16], a pierwszego gola strzelił miesiąc później w zremisowanym 1:1 spotkaniu z Sunderlandem^[17][14]. W sierpniu 2002 wrócił do Ajaxu^[18][19]. W maju 2004 trafił do FC Lahti^[20]. W styczniu 2005 przeszedł do Hansy Rostock^[21][22]. W lipcu tegoż roku podpisał półroczny kontrakt z Malmö FF^{[23][24][25][26]}. W styczniu 2008 trafił do Fulham^[27][28], a w sierpniu 2008 ponownie trafił do FC Lahti^[29]. W kwietniu 2011 trafił do HJK Helsinki^[30][31].

Jest rekordzistą reprezentacji Finlandii pod względem liczby spotkań. W kadrze rozegrał w latach 1989–2010 137 meczów^[a] i strzelił 32 gole^[32]. W kadrze zadebiutował 22 października 1989 w meczu z Trynidadem i Tobago^[33]. Wcześniej grał również w kadrach młodzieżowych od U-15 do U-21, w których zagrał łącznie 27 razy^[34].

10 października 2010 roku w fińskim mieście Lahti w obecności Litmanena dokonano odsłonięcia jego pomnika, który został ustawiony przed halą piłkarską w rodzinnym mieście zawodnika^[35][36]. W kwietniu 2012 został ekspertem i komentatorem sportowym Yle^[37]. We wrześniu 2012 swoją premierę miał film dokumentalny w reżyserii Miki Kaurismäkiego o Litmanenie, zatytułowany „Kuningas Litmanen”^[38][39] (Król Litmanen). We wrześniu 2015 wydał swoją autobiografię zatytułowaną „Litmanen 10”^[40]. W tym samym miesiącu został wpisany do galerii sław fińskiej piłki nożnej^[41].

Ośmiokrotnie (1990, 1992–1998) był wybierany najlepszym piłkarzem roku w Finlandii przez dziennikarzy, a dziewięciokrotnie (1990, 1992–1998, 2000) przez Suomen Palloliitto^[42][43]. Ponadto w 1995 został najlepszym sportowcem roku w kraju^[42].

7 sierpnia 2015 w Rzymie poślubił Ly Jürgenson^[44][45][46], z którą ma dwóch synów urodzonych w 2005^[47] i 2007 roku^[48].

W 2003 roku Suomen Palloliitto uznała go za najlepszego fińskiego piłkarza pięćdziesięciolecia^[49]. Rok później uplasował się na 42. pozycji w głosowaniu na 100 najwybitniejszych Finów w historii^[50].